Wanneer een samenleving Jezus niet navolgt, niet oppakt wat Jezus ons leert over God de Vader, als een samenleving haar eigen godsbeelden schept – soms een slap aftreksel van wat Jezus leert, soms iets heel anders – dan valt een maatschappij terug op haar eigen ideeën, haar eigen kracht en macht.
Eucharistieviering in de parochie van de H. Augustinus, in de kerken van de H. Willibrord (Oegstgeest), en de H. Joannes de Doper (Katwijk), weekeinde van 30 en 31 augustus 2014, om 19.00, 09.30 en 11.00 uur, door pastoor Michel Hagen. A.M.D.G. – I.H.S.
Eucharistieviering beluisteren (MP3)
Preek: A2014DHJ22AAUFX
Lezingen
E.L.: Jeremia 20,7-9
Ps.: 63 (62), 2, 3-4, 5-6, 8-9
T.L.: Romeinen 12,1-2
VE.: Cf. Ef; 1,17-18
Ev.: Matteüs 16,21-27
Homilie
Wanneer ik rondkijk, zie ik nog parochianen die een duidelijk herinnering hebben aan de Tweede Wereldoorlog. !940 – 1945 was deels een gevolg en vervolg op WO I. Waarvan we dit jaar na 100 jaar het begin gedenken. Wanneer je ziet hoe toen de oorlog begon, dan besef je hoe weinig er nodig is voordat er weer oorlogen uitbreken.
Eerder heb ik gepreekt over de vraag of Europa ooit Christelijk is geweest, aangezien Europa talloze oorlogen heeft gekend, waarbij Christenen elkaar afslachtten. Mijn conclusie is dat Europa als werelddeel nooit werkelijk Christelijk is geweest. Met de inval van Rusland op de Krim dringt de oorlog Europa opnieuw binnen. Hoe komt het toch dat er steeds oorlog uitbreekt, overal in de wereld.
In de eerste lezing van vandaag horen we hoe Jeremia Jeremieert: ‘Telkens als ik het woord neem, moet ik schreeuwen, “geweld en onderdrukking” roepen.
Het woord van de HEER brengt mij iedere dag schande en smaad.’ Jeremia heeft geen leuke boodschap, hij ziet de gevolgen van de levenshouding van Israël. Afgodendienst, onoprechte eredienst, steunen op eigen macht, geen vertrouwen in God en Gods Wet, Gods Verbond. Hij moet hen de consequentie voor ogen houden, hij moet ze wakker schudden.
In de geschiedenis van Israël zie je steeds opnieuw deze herhaling: afval van God betekent oorlog, ballingschap, onderdrukking, slavernij. Toewenden tot God betekent herstel, vrijheid, terugkeer. Toch is dit model iets te eenvoudig. Er is nog zo’n model in de Bijbel terug te vinden: Zondigen betekent dat God je straft. Niet zondigen betekent dat God je beloont. Daarvan weten we dat Jezus het er niet mee eens was. God laat immers de zon opgaan over slechten en goeden en laat het regenen over rechtvaardigen en onrechtvaardigen (Mat. 5,43-48). Jezus leert ons de vijanden lief te hebben, omdat God hen liefheeft.
Oude modellen kloppen niet als je ze al te absoluut neemt. Israël is ook wel in oorlog en onderdrukking beland, toen het probeerde volgens het Verbond te leven. Een klein land heeft het in de geschiedenis vaak niet makkelijk. Jezus is zich dat bewust als Hij zegt: “Denkt niet, dat Ik vrede ben komen brengen op aarde; Ik ben geen vrede komen brengen maar het zwaard. Tweedracht ben Ik komen brengen … (Mat. 10,34)”
Er is alleen kans op vrede wanneer de grootste meerderheid van de landen de houding van Jezus leert aannemen. Wanneer we allemaal bereid zijn te leren van het verleden, om te beginnen bij de geschiedenis van Israël. Wanneer we God verlaten, te makkelijk gaan leven, niet meer leven met het oog op het hiernamaals, te materieel, vooral voor het aards geluk, dan gebeurt er iets in de maatschappij, waardoor de vrede wordt ondermijnd.
Er is een logische verklaring voor het gegeven dat als je God verlaat er oorlog opdoemt. Daarbij moet ik wel zeggen, dat het ook gaat om de voorstelling die wij van God maken. Wij geloven niet in dezelfde God waar extremistische Moslims over spreken. Zij stellen zich God voor als een alleenheerser die voorkeur heeft voor mannen boven vrouwen, voor Moslims boven Christenen, die geweld prima vindt om een exclusief moslimrijk te vestigen met de Sharia. Zij hebben een idee over God dat niet ons idee is. Zij hebben een andere god.
Er is pas vrede mogelijk, wanneer er vrede komt in de harten van de mensen. Ook in het Oude Testament roept God soms op tot het uitroeien van een bevolking of van geloofsafvalligen. Op die kijk op God heeft Jezus een correctie gebracht, Hij heeft onze blik op God gezuiverd en genezen. Zo is God niet. Wanneer Jezus zegt: “niemand komt tot de Vader, tenzij door Mij,” gaat het erom dat we alleen door Jezus de Vader echt leren kennen. Zonder Christus tuimelen de godsbeelden over elkaar heen, waarbij elk godsbeeld zijn eigen religie schept, soms met fanatisme of haat en geweld. Ook wijzelf en de Christelijke kerken moeten steeds hun kijk op God zuiveren, willen we niet wegzinken in eenzelfde gedrag.
Wanneer een samenleving Jezus niet navolgt, niet oppakt wat Jezus ons leert over God de Vader, als een samenleving haar eigen godsbeelden schept – soms een slap aftreksel van wat Jezus leert, soms iets heel anders – dan valt een maatschappij terug op haar eigen ideeën, haar eigen kracht en macht. Dan valt de maatschappij terug naar de wetten van de evolutie en de wetten van de sociologie, de wetten van de groepsdynamica en de economie, dan is het de wet van de sterkste en de wet van overleven. Zonder Jezus, zonder de heilige Geest, zonder de Vader, komen we niet verder dan een vrede door geweld en macht, door wapens en oorlog. Totdat er weer iemand opnieuw naar de macht grijpt, zoals Poetin in deze dagen. Hij vergelijkt de situatie in Oekraïne met de Tweede Wereldoorlog. Het is een afleidingsmanoeuvre, want hij verzuimt te vermelden dat hijzelf de tactiek van Adolf Hitler met Oostenrijk exact volgt in zijn “Anschluss” van de Krim.
Maar Poetin is er slechts één. Heel de wereld zit er vol van en het wordt erger wanneer we zelf geen leiders kiezen die Christus voorop stellen, leiders die Christus niet alleen met woorden eren, maar juist in hun daden, die niet streven naar machtsuitbreiding, maar naar vrede en welvaart van de mensen.
Er zijn vele mechanismen die meewerken in de richting van oorlog, ze groeien en bloeien, naarmate we Gods vredelievendheid en mildheid vergeten. Jezus leert ons eigenbelang te overwinnen, Gods wil te zoeken en daarvoor het kruis op te pakken. Vrede kost veel. Tegelijk is vrede onze enige toekomst. Amen.
Voorbede
Bidden wij tot God, onze Vader.
Wij bidden voor de Kerk, dat alle gelovigen vredebrengers mogen zijn, die bereid zijn het kruis van onenigheid en tweespalt, van haatzaaien en oorlogsgeroep op te vangen met wijsheid en liefde, met geduld en volharding. (Laat ons [zingend] bidden.)
Wij bidden voor onze wereld, voor alle mensen in oorlogsgebieden, voor slachtoffers van geweld en voor vluchtelingen, bidden wij bijzonder voor de Christenen die vervolgd worden en verjaagd, dat zij hulp en veiligheid vinden en dat ook wijzelf in Nederland hen onderdak bieden. (Laat ons bidden.)
Wij bidden voor onze parochie, dat we steeds zien hoe Jezus het kruis heeft opgepakt en gedragen, dat we beseffen hoe Hij ons oproept Hem daarin na te volgen, dat we bereid zijn door onze inzet en uit ons vermogen mee te betalen aan een rechtvaardige wereld. (Laat ons bidden.)
Wij bidden voor gezinnen en alleenstaanden, voor echtparen, ouders, kinderen en kleinkinderen, om een mentaliteit waarin eigenmachtigheid plaatsmaakt voor oprechte aandacht en zorg, vanuit geloof in Gods voorzienigheid. (Laat ons bidden.)
Intenties