Bij het vormsel gaat het om verlangen naar de Geest van God. Voor een definitieve keuze voor God. Om vervulling met de Heilige Geest. De Geest die ons de ogen opent voor Gods aanwezigheid, voor de nood van de ander, voor kansen op vrede, de Geest waardoor wij zicht krijgen op een heilzame toekomst, de Geest die ons tot mensen maakt die licht zien in een duistere wereld.
Eucharistieviering in de parochiekerk van de H. Bartholomeus te Poeldijk, weekeinde van 13 en 14 maart 1999, door pastoor Michel Hagen. A.M.D.G. – I.H.S.
Preek: A1999QDR04A
Lezingen
E.L: Sam. 16, 1b. 6-7. 10-13a
EV: Jo. 9, 1-41
Homilie
Wanneer u naar voren kijkt, naar de gebrandschilderde ramen, ziet u de zeven sacramenten op rij afgebeeld. De ramen zijn in twee hoofddelen opgebouwd. Het eerste is een groot tafereel, genomen uit het Nieuwe Testament en het tweede is een klein tafereel onderin, genomen uit het oude Testament. Maar omdat de abcis rond loopt zijn de eerste twee ramen niet voor iedereen te zien. Dat is jammer want het tweede raam van links is dat van het vormsel en onderin is het tafereel weergegeven dat in de eerste lezing van vandaag is beschreven: De jonge David wordt door de profeet Samuël gezalfd. Zo begrijpt u ook de link naar het thema van deze overweging: het tweede sacrament, het Vormsel.
De jonge David wordt gezalfd. We hoorden hoe het ging, het was een uitverkiezing, iets heel bijzonders, slechts weggelegd voor een enkeling. Ook niet iets voorspelbaars, het duurde een hele tijd voordat de profeet Samuël door had dat dit aardige joch door God was voorbestemd voor het koningschap.
Voor deze koningszalving moest Samuël een hoorn met olie vullen en David daarmee zalven. Toch is gezalfd worden op zich iets heel gewoons; in een warm en droog land moet je de huid beschermen. Baby’s worden al vanaf het begin gezalfd, er zijn duizenden merken en merkjes met zalven en zalfjes en allerhande andere cosmetica producten om onze huid gaaf en gezond te houden. Zalven is voor sommigen bijna zo gewoon als wassen. Zoals een kind in bad gaat, zoals het nodig is dat wij onszelf wassen zo was het in de tijd van David heel vanzelfsprekend dat mensen zich zalfden. Er is zelfs een tijd geweest dat men zich meer zalfde dan waste.
Olijfolie was heel gewoon, maar tegelijk zo kostbaar als goed water. Het werd voor meer dingen gebruikt, een worstelaar gebruikte het om zijn lijf mee in te smeren, zodat de tegenstander minder grip op hem kreeg. Het werd vaak gebruikt om eten te bereiden, om het brood in te dopen of om de olielamp te laten branden. En die gewone olie gebruikt Samuël voor iets heel bijzonders.
Zoals de gewone olie, wordt een gewone herdersjongen, David, gezalfd tot koning. We moeten echter bij dit koningschap van David niet denken aan onze kroonprins, of aan onze huidige koningin. Misschien dat ze zelf wel iets religieus beleven aan het koningschap, maar naar de opvatting van onze regering heeft onze monarchie niets met religie te maken. Dat was bij David heel anders. Hij werd door God tot koning gekozen, door Hem aangewezen en bekrachtigd. Hij werd geroepen, hij kreeg een roeping door het woord van de profeet Samuël. Hij kreeg een opdracht namens God en in dit teken van de zalving werd dat zichtbaar gemaakt. Zoals de profeet zijn hoorn met olie uitgiet over David, zo zal God zijn genade over hem uitgieten, hem vervullen met kracht, zijn daden zegenen en als een beschermende huid omgeven. Nog lang voordat David door de stammen tot koning wordt gekozen, heeft God hem het koningschap al verleend.
Kunt u zich uw vormsel nog herinneren? Die vraag stellen we ook altijd aan de ouders van de vormelingen tijdens de eerste ouderavond. Wat weet u nog van uw vormsel? De oudere generatie heeft waarschijnlijk het vormsel ontvangen met een grote groep andere kinderen, soms met meerdere scholen tegelijk. Dan kwam de bisschop één keer in de paar jaar, de zuster of de juffrouw van school was vaak de vormselmeter en soms mochten de kinderen een eigen vormselnaam kiezen. Het was meestal een plechtigheid ergens door de week, zonder familie en zonder speciale voorbereiding.
Heel anders was het met het plechtige aannemen; ook wel de plechtige heilige Communie genoemd en de hernieuwing van je doopbeloften. Daar werd een grote plechtigheid van gemaakt op de leeftijd van twaalf jaar, vlak voordat je naar de middelbare school ging.
Volgende week zaterdagavond is het weer zover. Geen plechtig aannemen, wel de hernieuwing van de doopbeloften maar vooral, het heilig Vormsel. Er is een groot verschil met vroeger. Nu is er wel een flinke voorbereiding van meerdere weken. Het gebeurt niet ergens op een doordeweekse dag, maar in het weekend. Niet zonder ouders met meerdere klassen naar de kerk, maar samen met je ouders midden in de geloofsgemeenschap. Namens de bisschop komt oud vicaris Wim van Paassen aanstaande zaterdag 38 van onze kinderen het heilig vormsel toedienen.
We begonnen vooraan in de abcis, bij het onderste plaatje in het Vormselraam. We zijn gaandeweg bij het grote tafereel beland. Omdat niet iedereen het kan zien geef ik aan wat daar is afgebeeld. Bovenin zien we hoe de apostelen aan gelovigen de handen opleggen als een teken van de uitstorting van de heilige Geest. Het is een gebaar dat zij hadden overgenomen van Jezus die de zieken de handen oplegde. Zij doen dat in navolging van Hem, maar nu niet bij zieken, niet bij mensen die naar het lichaam een tekort hebben. Het gaat nu om mensen die verlangen naar de Geest van God, die zich leeg voelen, geestelijk zoeken naar vervulling. Mensen die de geest van de wereld, van het geld, van macht, bezit en geweld achter zich willen laten, die gedoopt zijn en een nieuwe start hebben gemaakt. Die definitief gekozen hebben voor God en die nu vragen om vervuld te worden met de Geest die wij zien in Jezus Christus.
Ik weet niet wat u van plan bent, of er een vormeling bij u in de familie is of een ander die u kent; ik weet niet of u juist meestal zulke vieringen vermijdt, omdat ze te lang duren of omdat u het al zo vaak hebt meegemaakt. Misschien is het toch aardig om er juist wel bij te zijn. Niet alleen om die kinderen te laten zien dat u hen welkom heet en blij bent met hun stap, maar ook om uw eigen vormsel opnieuw te beleven. Om in alle rust na te denken wat het voor u betekent dat u gevormd bent. Wat het betekent dat u gezalfd bent zoals als David, en meer nog, dat u gezalfd bent tot een koninklijk volk, een heilige natie, dat u een priesterlijke taak hebt om God offergave en gebeden aan te bieden, dat u zijn Geest hebt ontvangen, de Geest van de radicale keuze voor Gods Koninkrijk.
Wij zijn gedoopt en gevormd, ik denk bijna allemaal. Vragen wij in deze veertigdagentijd om Gods Geest, de heilige Geest die ons zalft, die ons tot Gezalfden maakt, in het Grieks en het Hebreeuws: Christenen, Messiassen; die ons de ogen opent voor Gods aanwezigheid, voor de nood van de ander, voor kansen op vrede, de Geest waardoor wij zicht krijgen op een heilzame toekomst, de Geest die ons tot mensen maakt die licht zien in een duistere wereld omdat de Gezalfde, Christus ons de ogen geopend heeft. Amen.