Hoe komt het dat een preek over de zonde zo snel als negatief, als bedrukkend, bestraffend of kleinerend wordt ervaren? Dat komt, omdat velen niet zien waar het bij vergeving om gaat; Gods liefde. Dit Evangelie over de lamme toont Gods liefde. Gods liefde geneest deze mens in het diepst van zijn ziel en geeft als teken daarvan ook de genezing van zijn lichaam. Zo kan iedereen beseffen dat God hierin aan het werk is.
Eucharistieviering 18 en 19 februari 2006, 19.00, 09.30 en 11.00 uur in de parochiekerken van de H. Willibrord, H. Jozef en De Goede Herder te Wassenaar, door pastoor Michel Hagen. A.M.D.G. – I.H.S.
Preek: B2006DHJ07BAUFX
Lezingen
E.L.: Jes. 43, 18-19. 21-22. 24b-25
T.L.: 2 Kor. 1, 18-22
EV.: Mc. 2, 1-12
Homilie
Zonde, zonde … het zou het gemakkelijkste onderwerp moeten zijn om over te preken, maar het lijkt vaak het moeilijkste onderwerp. Ook in gesprekken kan dat soms blijken; in een dialoog zit je aardig op een lijn, totdat het woord ‘zonde’ valt. Meteen haken mensen dan af. ‘Wij zijn zondaars’, dat klinkt zo negatief dat veel mensen er niets mee kunnen.
Het Evangelie van de lamme is een mooie gelegenheid om eens na te denken over de zonde. Waarom zou het gemakkelijk moeten zijn over de zonde te preken? Omdat de zondeval het meest aanschouwelijke geloofspunt is dat je maar kunt bedenken; sla de krant open en je leest over bedrog, moord, overspel en afpersing. Mannen, vrouwen en kinderen zijn het slachtoffer. Vrijheid van meningsuiting wordt aangegrepen om het eerste gebod met voeten te treden, er wordt gevloekt, Gods Naam wordt misbruikt. Reeds lang voor Mohammed werd Jezus bespot in cartoons en ‘beledigen’ wordt door sommige politici een recht genoemd. Zet de televisie aan, de radio, het internet, wat geschapen is voor de liefde wordt commercieel uitgebuit. Ik hoor mensen zeggen: “Ik kijk niet meer naar het journaal, ik heb de krant opgezegd, ik word er alleen maar beroerd en ziek van.” Dat is niet vreemd; als het kwaad, de zonde, zo zichtbaar en aanwezig is. Hoe komt het dan dat er toch zo allergisch wordt gereageerd als we over de zonde spreken?
We leven in een commercieel tijdperk. Je kunt het ook vrije markt noemen, je kunt het ook kapitalisme noemen of materialisme, allemaal verschillende gebieden, die elkaar wel heel ver overlappen. Als je de zonde uit de krant zou verwijderen, dan blijven er nog maar weinig pagina’s over. Zonder de zonde, zouden de roddelbladen ophouden te bestaan. De soaps op televisie zouden herschreven moeten worden. Nee, helaas, het tegenovergestelde is werkelijkheid, de kranten leven ervan, de televisie draait erop, het amusement kan niet zonder de zonde. Zonde is een productiefactor geworden, motor van het nieuws en soms motor van de economie. Van zoveel dingen waarvan we zeggen dat ze er niet zouden moeten zijn, maken we gretig gebruik. We zijn dus heel dubbel in ons hart en in ons gedrag.
Wat is zonde? In de vorige generatie was zonde voor sommige mensen een lijstje geworden, een lijstje dat je als kind meenam naar de biechtstoel om op te zeggen. In je puberteit veranderde dat lijstje, maar soms bleef het bijna hetzelfde tot in de ouderdom. Zonde als een lijstje dat je op kunt zeggen. Maar zondebesef vraagt bewust leven, zelf-reflexie, gewetensonderzoek, gezonde zelfkritiek maar tegelijk ook besef van Gods liefde, weten van Gods barmhartigheid en ook: geloof, geloof dat Gods vergeving nodig is.
Waarom hebben we moeite met het begrip zonde? Als je denkt dat je niet meer kunt veranderen, dat je nu eenmaal bent zoals je bent, als je denkt dat zwakheden, karaktertrekken, gewoontes, neigingen en houdingen eens en voor al jouw persoon bepalen. Als je denkt en vindt dat het nu eenmaal bij menszijn hoort en dat jij en de ander daar maar aan moet wennen, daar maar mee moet leren leven, als je denkt dat er geen ontwikkeling, verbetering, groei, overwinning en vooruitgang meer mogelijk is, dan wordt zondevergeving een taai hoofdstuk, eindeloos, vruchteloos, doelloos. Als je tegelijk denkt dat gedrag een kwestie van psychologie is, van training, van groepsdynamica, van sociale factoren en andere omstandigheden, dan is zonde een onbegrip waar je niets mee kunt.
Maar als zondevergeving genezing betekent, zoals bij deze lamme, als zondevergeving herstel betekent, dan opent zich een nieuwe horizon. Jezus zegt tegen de lamme: “Mijn zoon, je zonden zijn je vergeven”. Iedereen verwacht een genezing, maar Jezus begint over vergeving. Heel subtiel spreekt Jezus hier namens de Vader, als hij zegt: “Mijn zoon”. Maar valt u nog iets anders op; de reacties om Jezus heen? Wie reageren er? Niet de gewone mensen. Die vonden het in die tijd blijkbaar niet zo vreemd dat Jezus over zonde sprak. Nee, het zijn de schriftgeleerden die protest aantekenen. De gewone mensen in de tijd van Jezus wisten heel goed dat zij zelf zondaars waren. Lag dat toen dan niet gevoelig? Natuurlijk wel. Maar het punt is dat Jezus deze gevoeligheid niet uit de weg gaat. Hij confronteert, zoals moderne psychologen meer en meer de confrontatiemethode hanteren.
Vergeving van Jezus is genezing. Nu hoor ik mensen zeggen: “Maar daar heb ik toch geen priester voor nodig, wat heeft die priester met mijn zonden te maken. Ik zoek het zelf wel uit met God”. Dat snap ik. En ik heb als medemens ook niets te maken met andermans zonden, al is er weinig nieuws onder de zon. Maar ik zit bij het sacrament van Boete en Verzoening niet gewoon als medemens, ik ben daar als priester. Zoals Jezus bij de lamme, heel subtiel namens de Vader spreekt als Hij zegt: “Mijn zoon”. Zo spreekt de priester heel subtiel namens Jezus, als hij zegt. “Ik ontsla u van uw zonden”. De schriftgeleerden maken zich boos dat Jezus zonden vergeeft. Zij hadden ook kunnen zeggen: “Wat heeft Hij met de zonden van die man te maken”. Maar Jezus overstijgt dat, Jezus ziet de diepste nood van deze lamme, Jezus ziet de blokkade in zijn relatie met God, zijn diepste verlamming. En die pakt Hij het eerst aan.
Hoe komt het dat een preek over de zonde zo snel als negatief, als bedrukkend, bestraffend of kleinerend wordt ervaren? Dat komt, omdat velen niet zien waar het bij vergeving om gaat; Gods liefde. Dit Evangelie over de lamme toont Gods liefde. Gods liefde geneest deze mens in het diepst van zijn ziel en geeft als teken daarvan ook de genezing van zijn lichaam. Zo kan iedereen beseffen dat God hierin aan het werk is.
Zo is ook het Sacrament van Boete en Verzoening echt een werkzaam sacrament, een teken waarin God Zelf aan het werk is. Dat is het grote onderscheid tussen een persoonlijk gebed om vergeving en het Sacrament van Vergeving. Het is als het verschil tussen bidden in de synagoge of in de tempel, of een directe en persoonlijke ontmoeting met Jezus. In de biecht nader je tot Jezus als de geneesheer van de ziel. Zoals de Eucharistie een ontmoeting is met Christus die zijn verbond met ons hernieuwt, die ons bevestigt in zijn Nieuwe Verbond, die ons bevestigt als Gods kinderen, Gods gezin. Zo is ook het sacrament van Boete en Verzoening, een echte, persoonlijke, ontmoeting met Jezus als de geneesheer van de ziel. Jezus bemint de zondaars, want hij bemint de zieken.
Hoe kun je positief leren denken over het sacrament van Boete en Verzoening? Door te beseffen dat het zoals elk sacrament een teken is van Gods Verbond van Liefde. De Liefde van Jezus, waarmee Hij toen die lamme in zijn ziel genas, in een persoonlijke ontmoeting, die liefde kan iedere mens in dezelfde mate ontvangen in het sacrament van Boete en Verzoening. Zijn liefde als bron van vergeving en genezing, dat is een goddelijk geheim, bron van leven voor u en mij. Amen.
Voorbede
Bidden wij vol vertrouwen tot God, bidden we vol geloof dat Hij ons in de Eucharistie persoonlijk nabij komt.
Bidden wij voor Gods Kerk, dat er een klimaat mag heersen waarin allen zich geraakt weten door Gods liefde, een houding waarin allen zich ook laten raken door de nood van de naaste. Bidden wij dat allen de vergevende en genezende kracht van Gods liefde gaan ervaren. Laat ons bidden.
Bidden wij voor onze wereld, die uit zichzelf niet loskomt uit de cirkel waarin ze gevangen is. Dat God steeds meer de ruimte krijgt, dat Gods wil geschiede, dat Gods liefde de eerste drijfveer en norm wordt, ook voor handel en wetenschap, voor politiek en economie. Laat ons bidden.
Bidden wij voor alle zieken, voor al diegenen die innerlijk verlamd zijn geraakt, mensen die vastzitten in vooroordelen, in jeugdtrauma’s, die bekneld raken door de cultuur of de tijdgeest, dat zij bevrijding ontvangen, dat zij Jezus mogen ontmoeten in zijn Woord, in zijn Kerk, in zijn Sacrament. Laat ons bidden.
Bidden wij voor een nieuw klimaat van geloof, waarin wij ongedwongen en onbevooroordeeld de genade kunnen ontvangen die God ons aanbiedt. Dat we meer en meer tot leven komen door Gods liefde die ons doet uitgroeien tot de volle maat van zijn Zoon. Laat ons bidden.
Intenties