Ga naar hoofdinhoud

De zaligsprekingen zijn het hoogtepunt van Jezus geloof. Durf jij, bij welke tegenslag ook, te vertrouwen dat het in Gods hand tot iets beters kan worden? Of het dan gaat om een confrontatie met de dood, om een stukgelopen liefde, een zware tegenslag in het bedrijf, om ziekte, problemen in de gezins- of familiesfeer, in het klein of in het groot. Er is geen tegenslag of hij past in de zaligsprekingen.

Eucharistieviering in de parochiekerk van de H. Bartholomeus te Poeldijk, weekeinde van 30 en 31 januari 1999, door pastoor Michel Hagen. A.M.D.G. – I.H.S.

Preek: A1999DHJ04A

Lezingen

E.L: Sef. 2, 3a. 3, 12-13
EV: Mt. 5, 1-12a

Homilie

Ze blijven iets vreemds houden, die zaligsprekingen. Dat moet ook wel, want anders had Jezus ze niet hoeven uit te spreken, dan had Hij gewoon kunnen herhalen wat men al eeuwen had verteld: oog om oog, tand om tand en zo. Nee, ze hebben iets vreemds, iets oorspronkelijks, iets verrassends en iets aanstootgevends.

Voor sommige onderzoekers, is de Bergrede, met als hoogtepunt deze zaligsprekingen, de belangrijkste verkondiging van Jezus. Dit heeft Hem als het ware beroemd gemaakt. Negen keer zalig, negen keer een troostend woord aan mensen die dat nodig hebben. Negen keer hoop voor hen die dat meestal niet vinden. Negen keer een perspectief voor hen die dreigen vast te lopen. Een meesterlijke toespraak van Jezus waarmee Hij veel goodwill kweekt bij voor- en tegenstanders.

Maar zo simpel is het niet. Er zit ook iets aanstootgevends aan. Iets dat zo snel niet opvalt, maar dat toch heel duidelijk aanwezig is. Wij denken wel eens, die toespraken van Jezus, die waren voor Jan en Alleman, simpel, begrijpelijk, daar had iedereen wat aan. Mis, ook in die tijd, toen Jezus zijn toespraken hield, hadden ze al uitleg nodig. Soms moest Jezus ze eerst zelf opnieuw aan zijn leerlingen uitleggen omdat ook zij het niet begrepen. In een tijd zonder krant, televisie of radio, waarin schrijfmateriaal schaars en duur was in zo’n tijd zijn toespraken altijd doordenkers. Want de mensen nemen die woorden mee, daarover praten ze na, daar wordt op doorgezaagd en herkauwd. En dat is ook de bedoeling. Daarin is Jezus dan ook wonderwel geslaagd.

Maar wat is dan dat aanstootgevende? Wat denkt u? Zalig de treurenden, want zij zullen getroost worden. Als je daar goed over nadenkt, is dat helemaal niet zo aardig. Als iemand een dierbare verliest, te jong, zoals we deze dagen weer meemaken, dan kun je toch niet zeggen: jij bent zalig, want je zult getroost worden. Iedereen zal zeggen, het is zaliger om je man niet te verliezen en samen gelukkig oud te worden. Of deze: zalig die vervolgd worden om de gerechtigheid, want hun behoort het Rijk der Hemelen. Is dat niet nogal wrang? Als je hoort van de vervolgingen, martelingen, executies over de hele wereld, zoveel wat mensen om hun geloof wordt aangedaan, is het dan niet zaliger om niet vervolgd te worden en in vrede te kunnen leven. Vragen we dat juist niet iedere viering opnieuw in het vredesgebed?

Hoe mooi de zaligsprekingen ook klinken, op het zoetelijke af, op de keper beschouwd zijn ze eerder wrang en bitter. Dan rest er nog maar een mogelijkheid. Verder denken. Doordenken over wat Jezus daar zegt. Want daartoe nodigt Hij ons altijd uit. Zou hij echt bedoelen, dat de troost die je krijgt opweegt tegen het verdriet dat je overkomt? Zoiets als een heel groot geluk bij een klein ongeluk? Maar bij een klein ongeluk zie je mensen niet zozeer treuren. Bovendien zouden zij die door een zware slag getroffen zijn dan helemaal geen hoop hebben. Nee het gaat juist om hen die in diepe droefenis zitten. Zij zullen getroost worden. Door wie dan? Door familie, vrienden? Het is te hopen. Door buren en kennissen, of door anderen? Ook dat is te wensen. Maar degenen dan die niemand hebben? Die alleen staan, die ergens op een kamer de troosteloosheid van de eenzaamheid moeten doorworstelen?

Waar zit dan die doordenker? Is het u opgevallen dat Jezus niet zegt wie hier zal troosten? Wie het Land zal geven? Wie hier zal verzadigen en barmhartigheid zal tonen? Als ik het zo zeg, dan wordt het al duidelijker. De zaligsprekingen zijn eigenlijk een soort jubelzang van Jezus, net zoals die andere keer als Hij zegt: “Ik prijs U Vader, Heer van Hemel en aarde, omdat Gij deze dingen hebt verborgen gehouden voor wijzen en verstandigen, maar ze hebt geopenbaard aan kinderen.”

Jezus speurt hier in het mysterie van Gods goedheid. Hij kijkt verder dan de grenzen van het leven en dat wat Marx en andere materialisten zo gruwelijk verfoeien, bezingt Hij met hart en ziel. Laat je niet vastpinnen op het hier en nu, laat je niet verleiden om hier en vandaag kortstondig geluk vast te houden, koste wat kost. Staar je niet blind op het geluk van dit leven, als dat ook niet geluk in de hemel betekent. Laat je niet lamslaan door welke tegenslag ook; God is er ook nog.

De zaligsprekingen zijn het hoogtepunt van Jezus geloof. Durf jij, bij welke tegenslag ook, te vertrouwen dat het in Gods hand tot iets beters kan worden? Of het dan gaat om een confrontatie met de dood, om een stukgelopen liefde, een zware tegenslag in het bedrijf, om ziekte, problemen in de gezins- of familiesfeer, in het klein of in het groot. Er is geen tegenslag of hij past in de zaligsprekingen.

In die zin zou het goed zijn om voor uzelf één van deze zaligsprekingen uit te kiezen, één of misschien zelf meer, maar in ieder geval één. Met in gedachte, dat degene die het minst genoemd wordt hier het meeste doet. Want God zal het Rijk der hemelen schenken, hen troosten en het land geven. God zal verzadigen, barmhartigheid bewijzen en zich aan hen tonen. God zal hen zijn kinderen noemen, hen zijn Rijk der Hemelen geven, en een hemelse beloning schenken.

Natuurlijk zul je ook vreugde ervaren als je zelf hier op aarde anderen troost kunt bieden, als je vrede weet te bewerken, als je onrecht om je heen zo weet op te vangen dat het niet escaleert. Natuurlijk ervaar je innerlijke blijheid als jezelf je bedoelingen zuiver houdt in een soms rotte omgeving, als je blijft werken aan gerechtigheid en daarvan de vruchten mag zien. Dan proef je al iets van een beloning.

Maar Jezus spreekt hier vooral voor hen, die dat niet zien, die moeten doorgaan zonder resultaat te smaken. Mensen die eindeloos blijven proberen in hopeloze situaties. Zij die menselijk gezien hun leven aan een hopeloze zaak hebben gegeven, of door het leven zijn misdeeld. Voor hen spreekt Hij vandaag een troostwoord dat tot in de hemel reikt.

God zelf is jouw trooster, jouw vader, degene die jou het loon geeft voor je inspanningen. Durf daarop te vertrouwen, het geeft je hier en nu al vleugels.

Daar zit het zoete en het wrange. Het zoete is dit: dat God zo om ons geeft dat Hij alle onrecht met een overmaat aan goedheid in evenwicht zal brengen. Het wrange is: dat dit evenwicht pas in Gods Koninkrijk werkelijkheid zal worden. En dat is pas na het passeren van de grens van de dood. Daarmee zit je weer binnen het geheim van Jezus; want voor wie zijn hoop op dit leven heeft gesteld, is dit wrang. Voor wie alles van God verwacht, is het zoet.

Misschien hebben wij allen wel iets van beiden, willen wij wel in het geloof van Jezus delen, maar zitten we met onze hoop en verlangens nog erg vast aan deze wereld. Dan hoop ik voor u dat deze zaligsprekingen van Jezus voor u steeds zoeter gaan klinken, want dat betekent groei in geloof en dat is groei naar God toe en dat is toekomst voor deze wereld. Amen.

Back To Top