We zijn vrij, we kunnen doen en laten wat we willen, vrijheid, duur bevochten, maar we hollen mee met een maatschappij waarvan we allemaal zeggen, zo moet het toch eigenlijk niet. Dus, zijn wij wel vrij? Zijn wij echt vrij?
Eucharistieviering 25 mei 2002, om 19.00, in de parochie van de H. Bartholomeus te Poeldijk, door pastoor Michel Hagen. A.M.D.G. – I.H.S.
Preek: A2002TRIN1AJONGEREN
Lezingen
E.L: Rom. 7, 19 vv
EV: Joh. 3, 16-18
Homilie
Op 1 juli aanstaande wordt het Nationaal Monument Slavernijverleden onthuld. Slavernij, het is afgeschaft op 8 augustus 1862. Eigenlijk is het verschrikkelijk en verbazingwekkend dat dit zolang geduurd heeft. Slavernij is onvrijheid. Slaven waren in dienst van hun heer, maar zozeer dat heel hun hebben en houden in dienst van die heer stond. Had je een goede heer, dan kon je leven goed zijn, maar bij een slechte heer werd je leven een hel en velen verloren dan ook het leven.
De afschaffing van de slavernij is een morele overwinning, na lang politiek getouwtrek, want velen hadden zo hun voordeel aan de slavernij. Als ik zie hoeveel heiligen zich in die eeuwen het lot van de slaven heeft aangetrokken, dan zie ik helaas tegelijk hoeveel Christenen ook hun geld verdienden aan dezelfde slavenhandel of slavenarbeid.
U kent natuurlijk wel dat spotje op de radio: Ik bepaal de prijs, ik bepaal de koopkracht, ik heers, ik ben “De Economie”. Hoeveel mensen hebben in die eeuwen niet gezegd, slavernij is nodig, zo is de maatschappij opgebouwd. En hoeveel vonden in de Bijbel niet ergens een zin die je zo wel kon uitleggen. Iets vergelijkbaars zagen we met de Apartheid. Christenen die soms zelfs met de bijbel in de hand verklaarden dat het systeem goed en nodig was. Maar wat is de werkelijkheid? Wij mensen zijn zwak, we handhaven elk systeem waar wij voordeel aan hebben en we misbruiken ons geloof, de Bijbel, ja we misbruiken God om ons geweten te sussen in plaats van wakker te houden.
Net als die uitspraak van Paulus, het goede dat ik wil doen, doe ik niet, en het kwade dat ik niet wil doen doe ik juist wel. Rampzalige mens die ik ben, wie zal mij redden van deze doodlopende weg?
Eeuwen lang hebben hele generaties blinde vlekken gehad, toestanden in de samenleving die ze niet zagen. Denk aan India in onze dagen. In de grote steden liepen miljoenen mensen langs talloze uitgehongerde en stervende mensen. Ze zagen ze niet meer. Had je ze gevraagd heb je nog een stervende mens gezien, dan hadden de meesten eerlijk kunnen zeggen, nee, het is me niet opgevallen. Totdat Moeder Teresa en anderen ze wel zagen en er iets aan gingen doen. Zij openden anderen de ogen. Wie dagelijks door Rotterdam loopt, die ziet de drugverslaafden, die hun roes liggen uit te slapen, op den duur niet meer, en als wij ze wel zien, dan leggen we ons er over het algemeen bij neer, want we kunnen er toch niets aan veranderen. Wie opent ons de ogen en wijst ons een weg om je niet bij die situatie neer te leggen?
Slavernij, verslavingen, het is de omkering van wat vrijheid zou moeten zijn. Vandaag horen we Jezus tegen Nicodemus zeggen: Zozeer heeft God de wereld liefgehad, dat Hij zijn eniggeboren Zoon heeft gegeven, opdat al wie in Hem geloofd niet verloren zal gaan, maar eeuwig leven zal hebben. En daarna zegt Hij om het nogmaals te bevestigen: God heeft zijn Zoon niet naar de wereld gezonden om de wereld te oordelen, maar opdat de wereld door Hem zou worden gered.
Redden, redding, heil, verlossing, ‘wie red mij van deze doodlopende weg?’ vraagt Paulus. Oude Bijbelse woorden die velen niets meer zeggen. Maar ze zijn heel concreet. Wat is die doodlopende weg?
Weet u hoeveel verslavingen er in de afgelopen 100 jaar, zeg maar tussen 1902 en 2002, bij zijn gekomen of zijn toegenomen? Ik heb er geen studie van gezien, ik probeer er dus zelf een aantal te noemen. Drugverslaving en rookverslaving. Alcoholverslaving, die bestond al, maar is toegenomen, snoepverslaving, televisieverslaving, computerspelverslaving, internetverslaving, gokverslaving bestond ook al, maar is ook enorm toegenomen met vooral de gokautomaten en de nieuwe en grotere Casino’s, porno- en andere seksverslavingen zijn ongekend toegenomen, veel videotheken verdienen het meeste aan de pornovideo’s, sportverslaving, werkverslaving, die bestond natuurlijk ook al, maar heeft weer nieuwe vormen ontwikkeld, de koopverslaving is toegenomen naarmate we meer te besteden hebben. Vergeet ik er nog wat?
We zijn vrij, we kunnen doen en laten wat we willen, vrijheid, duur bevochten, maar we hollen mee met een maatschappij waarvan we allemaal zeggen, zo moet het toch eigenlijk niet. Dus, zijn wij wel vrij? Zijn wij echt vrij?
Laten we het dus maar andersom bezien: ‘wat is vrijheid?’ Vrijheid is niet zozeer doen wat je wilt. Want wie bepaalt er wat jij wilt. En als je iets goed wilt doen, dan lukt het dikwijls niet. Vandaag zal ik niet roddelen. Vijf minuten later betrap je jezelf. Vandaag zal ik niet vloeken, maar het eerste de beste rode stoplicht is het raak. Gewoonten, angst om uit de boot te vallen, mode, trends, en sommige dingen geven zo’n lekker gevoel, je raakt er helemaal verslingerd aan, soaps en noem maar op. Paulus zegt: ‘Het goede dat ik wil doen, doe ik niet, en het kwade dat ik niet wil doen, doe ik juist wel. Rampzalige mens die ik ben, wie zal mij redden van deze doodlopende weg? ‘
Het is vandaag Drievuldigheidszondag. We vieren dat God een drievoudig persoonlijke God is, Vader, Zoon en heilige Geest. Wat heeft dat te maken met dat gevoel van onvrijheid en verslaving? Dit: God is goed, God heeft maar één plan met ons voor ogen. Dat is: ‘Ons redden’. En God doet dat als Vader, God doet dat als Zoon en God doet dat als heilige Geest. Driemaal is God bezig ons te redden. Waar haalde Petrus Donders de kracht vandaan om in Suriname onder de melaatsen te werken, waaronder veel slaven, waar haalden andere heiligen de kracht en de inspiratie vandaan om slaven vrij te kopen, waar haalde Moeder Teresa de kracht en de inspiratie vandaan om de verschoppelingen lief te hebben?
Vandaag worden we uitgenodigd om naar de werkelijkheid van onze wereld te kijken en ons af te vragen hoe vrij we eigenlijk zijn. Want echte vrijheid is de vrijheid om goed te doen, onbelemmerd goed te doen, zonder je af te vragen wat anderen denken, zonder je af te vragen wat het je zal kosten, zonder je af te vragen of dat je carrière zal schaden, dus goed doen, onbelemmerd goed doen. Waar zit jouw slavernij? Laten we God drievuldig vragen dat Hij ons vrijmaakt. Vragen we het de Vader, vragen we het de Zoon en vragen we het de heilige Geest. En wedden, Hij doet het, en als Hij jou vrijmaakt, dan maakt Hij door jou weer anderen vrij, want zo werkt het in Gods koninkrijk. Amen.