Het geloof is als de wortels en de bladeren van de boom, waar een boom mee ademt en drinkt. De vruchten zijn onze diaconale activiteiten, onze werken uit liefde. Een appelboom, mooi, groot, vol in blad, die nooit appels geeft, wordt omgehakt. Maar zonder wortels en zonder gezonde bladeren, komen er zeker geen appels.
Eucharistieviering 23 april 2005, in de parochiekerk van de H. Willibrord te Wassenaar, 9.30 uur, door pastoor Michel Hagen. A.M.D.G. – I.H.S.
Preek: A2005TMP05A
Lezingen
E.L.: Hand. 6, 1-7
TL.: 1 Petr. 2, 4-9
Ev.: Joh. 14, 1-12
Homilie
Een dilemma, zoals er vaak dilemma’s zijn. Moet je nu iets zeggen of zwijgen, moet je actie ondernemen of wachten, moet je geduld hebben of juist opschieten? Het hele leven is kiezen, want het hele leven kent zoveel dilemma’s.
Vandaag zijn we getuigen van een soort miniconcilie; de twaalf riepen de leerlingen in vergadering bijeen. De eerste bisschoppenconferentie en pastoraal concilie tegelijk. Bisschoppen en priesters en leken, deskundigen, raadgevers, allemaal leerlingen van Christus. En de bisschoppen leggen hun dilemma uit: Een probleem; we hebben geen tijd meer voor de verkondiging, we komen niet meer aan preken toe en niet meer aan de voorbereiding van onze preken. De verkondig schiet er steeds meer bij in omdat we het te druk hebben, we hebben zoveel andere dingen te doen, met name in de diaconie, de ondersteuning van armen en hulpbehoevenden. De ondersteuning slokt onze tijd op zodat we niet meer aan de verkondiging toekomen.
En wat wordt de oplossing? We horen van jullie graag een aantal namen van bekwame kerels, wijze kerels, gelovige kerels met de goede geest, kijk goed rond, want we willen hen met dat ambt bekleden. En zo gezegd, zo gedaan. Het diakenambt werd geboren.
Maar wat is dit dilemma eigenlijk. Het is het dilemma tussen het eerste en het tweede gebod. Ge zult de Heer uw God beminnen. En het tweede daaraan gelijkwaardig, Ge zult uw naaste beminnen als uzelf. Het tweede is gelijkwaardig aan het eerste, want God koppelt ze aan elkaar. Toch moet God de eerste plaats behouden, want Hij is het fundament van alles. De apostelen ervaren dat zij niet meer kunnen verkondigen, geen tijd hebben voor gebed, geen tijd voor bezinning, voor studie, om lezingen te geven, om te getuigen van Christus’ verrijzenis, om te bemoedigen en op te wekken tot navolging, ze hebben geen tijd om tot roepingen aan te moedigen, ze hebben geen tijd om het geloof te verkondigen.
Een poosje geleden stond er een artikel in een blad, ik weet niet meer welk, waarin gekeken werd naar de verslaafdenopvang van dominee Visser in Rotterdam en waarbij een dominee zei: We moeten eens een poosje ophouden met zoveel activiteiten in de diaconie en weer eens alle energie in de verkondiging stoppen. Een opvallend geluid, dat een beetje lijkt op dat van de apostelen, met dit verschil dat de apostelen voor beiden kiezen. Niet het een of het ander, maar beide zijn belangrijk. Het signaal is echter duidelijk, in onze tijd verwaarlozen wij niet de diaconie, maar de verkondiging.
Maar het lijkt er in onze tijd ook op dat verkondiging niet meer mag, verkondiging is ‘not done’, het past niet in onze cultuur van tolerantie en vrijblijvendheid. Verkondiging is te aanmatigend, te arrogant, te exclusief, maar ook te confronterend, te compromitterend, te bedreigend en te veeleisend, want je kunt niet vrijblijvend naar Christus luisteren. Of je gaat met Hem mee of je zegt nee, wie niet voor Hem is is tegen Hem.
Dit dilemma kent iedere priester. Moet je meer tijd stoppen in uitvaarten en verliesverwerking, in huisbezoek en ziekenbezoek, ga je tijd besteden aan de seniorensoos en crisisopvang, in begeleiding van vertrouwenspersonen, in het zoeken naar verborgen armoede, in de dreiging van echtscheiding en zelfmoord, zoek je de mensen op in het ziekenhuis, in de gevangenis, in de psychiatrische kliniek, zet je je in voor Missie, Ontwikkeling en Vrede, werp je jouw energie in het politieke debat, in maatschappelijke bewustwording, waar stop je als bisschop of priester je energie in?
Of kies je voor verkondiging, geloofscursussen, preekvoorbereiding, Alpha Cursussen, Bijbel Cursussen, verdieping, geloofsbegeleiding van kinderen en volwassenen, van gezinnen en scholen, van groepen? Waar stop je je tijd in? Verkondiging vraagt studie en bezinning, stilte en meditatie, maar vooral ook gebed. Kun je als priester nog geestelijke zijn, kun je nieuwe wegen vinden om het geloof te verkondigen?
Het dilemma is eigenlijk redelijk transparant. Het geloof maakt ons tot levende stenen. Een huis van levende stenen veroudert nooit en wordt nooit een bouwval. Het geloof maakt ons tot levende stenen die in staat zijn tot diaconie, tot dienstbaarheid. Het geloof is als de wortels en de bladeren van de boom, waar een boom mee ademt en drinkt. De vruchten zijn onze diaconale activiteiten, onze werken uit liefde. Een appelboom, mooi, groot, vol in blad, die nooit appels geeft, wordt omgehakt. Maar zonder wortels en zonder gezonde bladeren, komen er zeker geen appels.
U begrijpt dat de lezingen niet alleen over toen gaan. Ze zijn heilige Schrift, Evangelie, omdat ze een waarheid in zich bergen die voor alle tijden betekenis heeft. En dit dilemma geldt ook niet alleen bisschoppen, priesters en diakens, het geldt ook voor u. Vandaag horen we een woord dat u allen aanspreekt: ‘Jullie zijn een uitverkoren geslacht, een koninklijke priesterschap, een heilige natie! Jullie zijn Gods eigen volk! En wat heeft dat volk voor taak, wat is dat priesterschap? ‘Jullie zijn bestemd om de roemruchte daden te verkondigen van Hem die jullie uit de duisternis heeft geroepen tot zijn wonderbaar licht.’ Jullie zijn tot verkondiging geroepen. Ook jullie kunnen dit dilemma niet ontwijken.
Voor ieder van ons geldt het eerste en het tweede gebod. Voor ieder geldt dat je een priesterlijke taak hebt, de een thuis, de ander in de kerk, de een als bisschop of priester of diaken, de ander als vader of moeder, als leerkracht of arts of loodgieter, als verpleegster, aan de receptie of voor de klas. Iedereen heeft de taak om te verkondigen, om God eer te brengen en anderen te vertellen hoe goed en liefdevol, hoe trouw en barmhartig Christus is. En iedereen heeft tegelijk tot taak de naaste niet te vergeten, om ook zelf barmhartige Samaritaan te zijn en zo door woord en in daad te getuigen dat God waarachtig is.
Tomas mocht het horen. Hij was een eerlijke flapuit, een impulsieve en tegelijk oprechte leerling: ‘Heer wij weten niet waar Gij heengaat, hoe moeten we dan de weg kennen?’ Jezus antwoordde: ‘Ik ben de Weg, Ik ben de Waarheid, Ik ben het Leven’. Niemand komt tot de Vader tenzij door Mij. Anders gezegd; niemand zal God als Vader leren kennen, als hij mij niet als Gods Zoon erkent. Niemand zal God leren kennen zoals Hij zich aan ons wil openbaren, als hij de openbaring van Gods Zoon afwijst. Niemand zal de weg van Gods barmhartige liefde ontdekken, als hij de weg van vergeving van de Zoon niet aanvaardt. ‘Niemand komt tot de Vader, tenzij door Mij’. Wij weten Wie we moeten verkondigen. Wij mogen samen een levend bouwwerk zijn, tempel van de heilige geest, één lichaam en elkaars ledematen, een heilige priesterschap, Gods eigen volk, bestemd om de fantastische daden te verkondigen van Christus die ons uit de duisternis heeft geroepen naar zijn wonderbare licht. Amen.
Voorbede
Wij bidden voor alle diakens in de Kerk, vooral voor onze eigen diaken Theo Blokland, die op weg gaat naar zijn priesterwijding. Dat alle diakens in Gods Kerk vol vreugde hun dienstwerk blijven vervullen, dat de gave van geloof, hoop en liefde zich in hen mag blijven verdiepen, tot zegen voor henzelf en tot heil van allen die aan hun zorgen worden toevertrouwd. Laat ons bidden.
Bidden wij voor onze geloofsgemeenschap. Bidden wij voor mensen aan de rand van de maatschappij, dat wij hen niet vergeten. Bidden we voor een diaconale mentaliteit, een spiritualiteit van dienstbaarheid, bidden we dat de Kerk door verkondiging en dienst aan de wereld haar taak in waarachtigheid vervult. Laat ons bidden.
Bidden wij voor onze wereld, waar vaak geen plaats is voor de gemarginaliseerden, geen plaats voor vreemdelingen, waar de herberg van ons hart vaak geen plaats biedt voor hen die anders zijn. Bidden wij dat wij van de hemelse Vader mogen leren dat er in zijn huis plaats is voor velen. Dat ons eigen huis gastvrij is, dat ons hart gastvrij is. Laat ons bidden.
Bidden we voor onze nieuwe paus en voor de komende Wereldjongerendagen, dat een nieuw elan de jongeren mag aansporen, dat het dagen mogen zijn van geloof, dat zij Jezus leren kennen als de Weg, de Waarheid en het Leven, dat het ook dagen mogen zijn van nieuwe roepingen tot navolging van Christus in priesterschap, diaconaat, religieus leven, pastorale arbeid en vrijwilligerswerk. Laat ons bidden.
Intenties