De geschiedenis van Israël is de geschiedenis van de mensheid in een notendop. God heeft zijn profeten niet alleen naar Israël gestuurd, al is zijn openbaring daar wel tot volle bloei gekomen, maar overal ter wereld waait de Geest en zendt God zijn apostelen van vrede, zijn middelaars en verkondigers.
Eucharistieviering 5 oktober 2008, om 09.30 en 11.00 uur, in de parochies van de Heilige Jozef en De Goede Herder, door pastoor Michel Hagen. A.M.D.G. – I.H.S.
Preek: A2008DHJ27A
Lezingen
E.L.: Jes. 5, 1-7
Ps.: Psalm 80 (79), 9 en 12, 13-14, 15-16, 19-20
T.L.: Fil. 4, 6-9
Al.: Joh. 15, 16
Ev.: Mat. 21, 33-43
Homilie
Gelukkig zijn. Dogma’s zijn niet geliefd, Ik hoor mensen wel eens reageren over de Katholieke kerk als dat instituut met al die dogma’s. Ondertussen schept onze maatschappij zelf steeds nieuwe dogma’s. Soms zijn ze uitgesproken, soms niet. Onze wereld heeft haar eigen dogma’s en daar zijn dogma’s bij waar je het mee eens kunt zijn of waar je het niet mee eens kunt zijn. Het dogma van de volledige vrije markt is aan het wankelen. Zo is er ook het dogma van de totale sexuele vrijheid. Sexualiteit als zinvol element van ons menselijk bestaan, verbonden aan het leven en het leven geven, is geworden tot een factor in de economie, van reclame tot en met film, van farmaceutische industrie tot kliniek. Aan dat dogma mag niet getornd worden. Dan valt de hele wereld over je heen.
Maar er komen ook wereldse dogma’s voor waar je het wel mee eens kunt zijn. Bijvoorbeeld: Een mens wil gelukkig zijn. Dat is een echt dogma van onze mensheid, het is misschien wel het hoofddogma van de economie, het hoofddogma van de amusementsindustrie, het hoofddogma van sociologie, het hoofddogma van de evolutiebiologen, evolutiepsychologen en andere menswetenschappen. De mens wil gelukkig zijn.
Daarvoor zijn er in ons lichaam allerlei stofjes die de sensatie van geluk oproepen of versterken of bevestigen. Stofjes die worden aangemaakt als wij omstandigheden als gelukkig ervaren, die toelaten en erkennen. Ouders ervaren geluk bij de lach van hun kind, verliefden ervaren dat bij een blik naar elkaar of een aanraking, wetenschappers ervaren dat bij een geslaagde test. Geluk is een enorm krachtige motor. We streven naar geluk en daarvoor doen we allerlei dingen.
Maar daar staat iets tegenover. Daar is ook de angst om het geluk niet te bereiken of te verliezen. En die angst speelt dikwijls een grote en soms dominante rol. Angst rond winst of verlies beïnvloeden onze bereidheid om te delen met anderen. Deze factoren hebben dus invloed op ons sociale gedrag. Bovendien spelen ook de ervaring van gelijkheid en ongelijkheid, nivellering of topsalaris tegenover minimum loon een rol. Angst versterkt hebzucht en egoïsme en verlaagt onze moraal.
Kijken we zo naar het Evangelie van vandaag. Kwekers, tuinders, pachters, huurders, mannen die een kwekerij of tuinderij hebben gehuurd, maar ze weigeren de huur te betalen. Jezus vertelt deze parabel tegen de achtergrond van de Joodse geschiedenis waarin allerlei profeten gezonden zijn om Israël te herinneren aan het Verbond dat de heer met zijn Volk had gesloten. Keer op keer stuurt God profeten, zijn woordvoerders, mannen die zijn bedoeling bekend maken, ons daaraan herinneren. Maar, zegt Stefanus zegt in de Handelingen van de Apostelen: ‘Wie van de profeten zijn niet vervolgd of vermoord? (Hand. 7, 52)’
De geschiedenis van Israël is de geschiedenis van de mensheid in een notendop. God heeft zijn profeten niet alleen naar Israël gestuurd, al is zijn openbaring daar wel tot volle bloei gekomen, maar overal ter wereld waait de Geest en zendt God zijn apostelen van vrede, zijn middelaars en verkondigers.
Deze pachters hebben ja gezegd op de afspraken met de landeigenaar. Ja op dit verbond, het Oude Verbond. Houdt u aan de Tora, dan zal Ik uw God zijn en gij mijn Volk. Vruchten van geloof, en rechtvaardigheid, van eerbied en trouw, bemin God met heel uw hart, heel uw verstand en al uw vermogens en bemin uw naaste als uzelf. Die vruchten verwacht God. Dat is de afspraak, het Verbond. Maar de profeten werden mishandeld en vermoord. De winst van de tuin was voor hen. Angst om de winst te verliezen vervormt het denken, misvormt de ethiek. Wat zullen ze geroepen hebben. Wat komt hij hier doen. Wij doen het werk, het is een kapitalist, laat hem zelf komen, mooie praatjes, er zullen vast heel wat oneliners te berde zijn gebracht.
Maar die landheer is een vreemde man. Hij is eigenlijk erg naïef. Wie blijft nu dienaren sturen, alsof hij smeekt, kom toch met die vruchten. Die eigenaar is ongelooflijk geduldig ook. Keer op keer stuurt hij zijn gezanten. Maar het meest onbegrijpelijk is die naïeve reactie aan het einde: ‘Mijn zoon zullen ze wel ontzien’. Hoe kan hij dat denken. Deze landeigenaar heeft voortdurend een hoge dunk van deze pachters. Hij hoopt iedere keer weer dat het een tijdelijke houding was, per ongeluk. Hij biedt steeds weer de kans om te veranderen, om wel de vruchten te geven. Zover gaat hij dat hij zijn zoon stuurt.
Een schitterende parabel en een mooie dialoog. Jezus laat de toehoorders zelf het antwoord geven en daarmee bepalen ze zelf hun eigen lot. Wat ze over de pachters zeggen, gaat henzelf aan. Zoals de profeet Natan eens koning David liet reageren op een parabel, zo laat Jezus nu de schriftgeleerden, oudsten en Farizeeën reageren. Maar waarom willen de pachters, Israël in het Oude Verbond, onze wereld, deze maatschappij, wij, waarom willen we de vruchten niet geven. Zo eenvoudig is zijn opdracht. Leef in deze wereld, werk, geniet van de vruchten van de aarde, maar deel het ook mee, deel met God, geef aan God wat God toekomt, geef aan je naaste. Wees gelukkig. Bedenk dat haat niet gelukkig maakt, dat maakt je hart ziek en zo ook de maatschappij. Weet dat angst een slechte raadgever is.
Een mens wil gelukkig zijn. Dat sluit aan bij de manier waarop Jezus verkondigde. Hij bracht een Evangelie, een Blijde Boodschap. Daarin ligt een belofte naar geluk verborgen. Iets waar je blij van wordt, gelukkig. Maar het lijkt dat de angst om het aardse te verliezen sterker is dan de hoop de hemel te winnen. Vasthouden wat je hebt, lijkt sterker dan uitzien naar wat God ons belooft.
We hebben tijden gekend waarin dominees en pastoors veel spraken over de verschrikkingen van de hel, het kwaad van de zonde, Gods straffen bij het eindoordeel. Het lijkt erop dat zij intuïtief inspeelden op die wetenschap dat mensen hun gedrag eerder laten bepalen door angst dan door geluk. En strijdig met het Evangelie is het niet helemaal, want in de verkondiging van zijn Blijde Boodschap geeft Jezus ook heel wat waarschuwingen mee.
De uitdaging van onze tijd zal zijn dat we weer wegen vinden om de Blijde Boodschap zo te verkondigen dat er een kracht van uit gaat. De liefde van God is groter dan zijn rechtvaardigheid, als wij ons maar willen bekeren. Wat die landheer het zwaarste trof was dat ze niet één keer de kans aannamen om tot inkeer te komen, niet één keer zeiden, OK we geven de pacht. Jezus roept ons op met een Blijde Boodschap. Durf te geven, durft te leven in vertrouwen op God. Wat je Hem geeft, teruggeeft, raak je niet kwijt. Wij gaan Hem ter harte. Een Nieuw Verbond in het Bloed van zijn Zoon, om ons gelukkig te maken, in het diepst van ons hart, voor de eeuwigheid. Amen.
Voorbede
Bidden wij tot God die ons liefheeft, die ons zal geven wat wij nodig hebben.
Bidden wij voor de Kerk wereldwijd. Om een nieuwe verkondiging van de Blijde Boodschap. Dat Christenen een voorbeeld mogen zijn bij wie liefde en goedheid, geloof en vertrouwen, het winnen van egoïsme en hebzucht. Laat ons bidden.
Bidden wij voor onze wereld, om wijsheid en inzicht. Dat angst niet de harten verhardt. Bidden we ook dat er een bezinning mag optreden over ons omgaan met deze schepping en met de armsten van deze wereld. Laat ons bidden.
Bidden wij voor hen die het eerst te lijden krijgen bij een economische crisis, zij die geen financiële reserves hebben, geen bonussen of gouden handdruk. Bidden we voor de armsten in deze wereld, dat wij hen helpen een menswaardig bestaan op te bouwen. Laat ons bidden.
Bidden we voor onze gezinnen. Om een levenswijze waarin soberheid deel uitmaakt van de opvoeding. Dat liefde sterker is dan angst, dat geloof het wint van de twijfel, dat trouw het wint van egoïsme. Dat de vreugde van de Blijde Boodschap een dragende kracht is. Laat ons bidden.