God gunt een dagelijkse boterham aan talentvolle harde werkers en mensen die altijd net te laat komen. Als dit in ons hart weerstand oproept, dan zijn wij nog niet vrij zijn en hebben wij nog geen innerlijke vrede.
Eucharistievieringen 17 en 18 september 2011, in de parochiekerken van De Goede Herder, de H. Jozef en de H. Willibrordus te Wassenaar, door pastoor Michel Hagen. A.M.D.G. – I.H.S.
Preek: A2011DHJ25A
Lezingen
E.L.: Jesaja 55,6-9
Ps.: Ps. 145 (144), 2-3, 8-9, 17-18
T.L.: Filippenzen 1,20c-24.27a
VE.: Cf. Hand. 16,14b
Ev.: Matteüs 20,1-16a
Homilie
Vrede, wat is vrede? Sommige mensen zeggen: “Vrede is afwezigheid van oorlog.” Daarmee bedoelen ze dan meestal dat de wapens rusten. Maar zo kan je dus ook een gewapende vrede hebben. Voor andere mensen is dat niet genoeg om van vrede te spreken, dan komen de mensenrechten en de millenniumdoelen om de hoek kijken. Vrede betekent dan ook vrijheid van godsdienst en vrijheid van pers, maar ook voldoende voedsel en werk en gezondheidszorg en scholing, met daarbij gelijke kansen voor man en vrouw arm en rijk. Wereldwijde vrede, is dat misschien net zoiets als het Rijk van God waar Jezus over spreekt?
We zien hoe Jezus optreedt. Hij heeft oog voor zieken; dat stimuleert ons om aan een goede gezondheidszorg te werken. Hij onderricht iedereen; dat stimuleert ons om voor iedereen kansen te scheppen voor goed onderwijs. Hij was zelf timmerman en hij roept werkers voor zijn wijngaard; dat stimuleert ons om zorg te dragen voor zinvol werk met een rechtvaardige beloning. Daar sluit het Evangelie van vandaag mooi bij aan. Hij had vrouwen en mannen onder zijn leerlingen en iedereen die Hem wil volgen nodigt Hij uit tot Gods Koninkrijk. Iedere mens heeft daarin bij Hem gelijke kansen. Hij leeft zelf uiterst sober en heeft oog voor de natuur die ons iets van Gods voorzienigheid laat zien. Hij brengt mensen bij elkaar, schept eenheid en verbondenheid. Zou Gods Koninkrijk gerealiseerd zijn als wij wereldwijd vrede hebben en alle millenniumdoelen zijn gerealiseerd? Helaas, het Rijk van God ligt niet binnen onze mogelijkheden, ligt niet in onze macht, we kunnen er alleen maar naar streven.
Er is één belangrijk verschilpunt. De vrede die we bereiken als de wapens rusten en worden omgesmeed tot gereedschap, de vrede die we bereiken als er rechtvaardige handel is, gelijke kansen, respect voor de mensenrechten en alle millenniumdoelen; die vrede is kostbaar, daar moeten we samen met alle kracht aan werken. Maar het blijft een vrede aan de buitenkant; vrede in de omstandigheden, vrede vanuit de omgeving. Bij Jezus draait alles om de binnenkant; vrede in je hart, in je geest, in je ziel, vrede die van binnenuit komt. En voor Hem heeft dat alles te maken met vrede met God.
Vandaag een wonderlijk Evangelie. Een landeigenaar die zijn werkers allemaal even veel geeft. Zowel de werkers die in de koele namiddag een uurtje hebben gewerkt, als degene die vanaf de vroege ochtend, en op het heetst van de dag hun werk hebben gedaan. Allemaal krijgen ze het loon voor één dag. Met andere woorden, hun bede uit het Onze Vader – geef ons heden ons dagelijks brood – wordt hiermee verhoord. Dat is iets anders dan wat we lezen bij Paulus, die zegt: “Wie niet wil werken, niet zal eten” (2 Tess. 3, 10). De mensen willen wel werken, maar krijgen niet de gelegenheid. Met andere woorden, Jezus houdt ons dit voor ogen: Werk voor je dagelijks brood, werk niet om rijk te worden, streef niet naar veel bezit, maar wees blij als jij en je gezin kunnen eten en leven van dat waarvoor je hebt gewerkt. Maar … wees ook blij als anderen een boterham krijgen.
Er is natuurlijk wel eens op gewezen, dat als die landeigenaar dit zo blijft doen, iedereen pas aan het einde van de dag naar de markt komt om slechts een uurtje te werken en toch een volledig dagloon te krijgen. En wij denken misschien dat Jezus al die dingen niet heeft beseft, toen Hij deze parabel vertelde. De Joden waren ras-vertellers en Jezus is daarbinnen nog een keer een kwaliteit apart. Die vertellingen werden bediscussieerd en gaandeweg steeds bijgeschaafd.
Jezus staat voor wat Hij zegt. Dit is een gelijkenis met het Rijk Gods. God is goed voor goede en slechte mensen. Hij laat de zon opgaan en laat het regenen voor rechtvaardigen en onrechtvaardigen. God gunt een dagelijkse boterham aan talentvolle harde werkers en mensen die altijd net te laat komen en het allemaal niet zo kunnen bijbenen. Zijn rechtvaardigheid is niet hetzelfde als de rekenmethode van het prestatieloon.
Terug naar die innerlijke vrede. De werkers van het eerste uur waren eerst blij. Ze hadden werk, met een prima loon. Een hele denarie, daar kon je mee voor de dag komen. Ze gingen fluitend naar hun werk. Maar aan het einde van de dag gingen ze met een boos gezicht naar huis, vanwege de werkers die minder hadden gewerkt en toch evenveel kregen. Het is net als in het verhaal van de verloren zoon. Als hij na z’n feestjaren in de ellende komt, en dan terugkeert naar huis, is er feest. De oudste zoon, de harde werker, de man waar je op kunt rekenen, de zoon die staat voor wat hij zegt, die is boos, omdat de jongste zoon in genade is aangenomen en met vreugde wordt verwelkomd.
Dat alles heeft met innerlijke vrede te maken. En er zal nooit vrede in de wereld zijn als wij geen vrede in het hart hebben. Laatst gaf ik een klein voorbeeld. Ik zat met kinderen achterin de auto. Ik reed net door oranje en de auto achter me moest stoppen voor rood. “Ha, ha, lachten”, de kinderen: “hij moet lekker stoppen voor rood”. Een wildvreemde, zomaar een automobilist. Blijkbaar is er altijd een soort competitiedrang, waardoor wij plezier hebben als wij meer voordeel hebben dan anderen.
Evolutie-psychologen leggen dit uit vanuit een ontwikkeling van honderdduizenden jaren. Deze mechanismen hadden we nodig om te overleven. In de kerk spreken we over de oude mens, Adam, of de oude Adam, want Adam betekent mens. Dat is de mens die aan deze mechanismen is overgeleverd, er zich niet van bewust is en daarin niet vrij staat. Dit soort gelijkenissen van Jezus confronteren ons met onszelf. Als zijn gelijkenis in ons hart weerstand oproept, dan mogen we concluderen dat de oude Adam of de oude Eva, nog steeds aanwezig is en wij nog niet vrij zijn. Dan zal ons hart ook dikwijls niet in vrede zijn.
Hier is de kerk, zoeken we de koning van de vrede, mits we begrijpen over welke vrede we het hebben. Het is zoals het gesprek van Jezus met de Farizeeën over reinheid. Hij zei tegen hen: “Maak eerst de beker van binnen rein, dan komt de buitenkant vanzelf.” Zo is het ook met de vrede. Zorg eerst voor de vrede in je hart, vrede die jaloersheid en afgunst, haat en na-ijver, bezitterigheid en achterdocht overwint en uitbant. Als die vrede in onze harten leeft komt de andere vrede als vanzelf. Ook die andere slogan van Jezus mag je hier nog bij noemen: “Zoek eerst het Koninkrijk en zijn gerechtigheid en al het overige zal u erbij gegeven worden.” Ik wens u Vrede. Amen.
Voorbede
God heeft ons zijn Zoon gegeven als een koning van de vrede. Bidden wij dan vol vertrouwen.
Bidden wij voor alle mensen die Jezus als vredeskoning willen volgen en voor alle mensen die zich op een of andere manier willen inzetten voor de vrede. Vragen we dat zij hun harten laten raken door de vrede van Christus, dat zij innerlijke vrede bezitten en zo alle mensen tegemoet kunnen treden. Laat ons bidden.
Bidden wij voor de landen waar machthebbers niet bekommerd zijn om het lot van de bewoners. Bidden wij dat Gods genade hun harten mag raken, zodat zij zich inzetten voor een rechtvaardige samenleving. Bidden we dat alle inspanningen voor de millenniumdoelen mogen bijdragen aan een betere verdeling van het goede in deze wereld. Laat ons bidden.
Bidden we ook voor onze samenleving, dat leidinggevenden in politiek, media, bedrijfsleven en onderwijs, wegen zoeken om de hebzucht te overwinnen, dat we een economie ontwikkelen waarin de welvaart het welzijn dient. Laat ons bidden.
Bidden we voor jeugd en jongeren, dat zij mogen leren van onze fouten en de fouten van de vorige generatie. Dat zij ook mogen leren van het goede van onze generatie en van die vóór ons. Dat zij vooral leren van onze ene leermeester, Jezus Christus. Laat ons bidden.