De tijdgeest is sterk. God wil ons wakker schudden. De paus is daarbij als Gods instrument. Wij moeten aandachtig zijn.
Eucharistieviering, 24 september 2011, om 17.00 en om 19.00 uur, in de parochiekerken van De Goede Herder en de Heilige Willibrord te Wassenaar, door pastoor Michel Hagen. A.M.D.G. – I.H.S.
Preek: A2011DHJ26A
Lezingen
E.L.: Ezechiël 18,25-28
Ps.: 25 (24), 4bc-5, 6-7, 8-9
T.L.: Filippenzen 2,1-11 of 2,1-5
VE.: Joh. 10, 27
Ev.: Matteüs 21,28-32
Homilie
In deze dagen heeft de paus memorabele woorden gesproken in zijn vaderland, Duitsland. Zowel in de politiek als in de protestantse kerken. In zijn toespraak voor de Bondsdag heeft hij herinnerd dat juist in onze Christelijke traditie het verstand een belangrijke plaats heeft. Dat hij daarvoor aandacht vraagt heeft te maken met onze tijdgeest.
Hij legt de vinger op de gevoelige plek door te wijzen op onze positivistische houding. Positivisme is de opvatting dat alleen wetenschap proefondervindelijk geldige kennis oplevert. Het Positivisme is dus niet dat wat veel mensen denken, gewoon een positieve levenshouding. Positivisme zegt dat je alleen door de methoden van de moderne wetenschap kennis kan opdoen. Kennis door geloof, door filosofie, ethiek en moraal, kennis door ervaring en inzicht. Het doet er eigenlijk niet toe als er geen wetenschappelijke proefondervindelijke methode is gevolgd.
Deze stroming is veel sterker dan we vaak denken en de paus waarschuwt niet voor niets. De moderne wetenschap heeft uit zichzelf geen moraal, geen ethiek. Misschien denken veel mensen dat dit wel meevalt, maar het probleem is echt groot. We kunnen steeds meer, maar wie leert ons wat goed of kwaad is? Dat is niet het terrein van de wetenschap.
Er zijn natuurlijk wel wetenschappers die vanuit hun geweten keuzes maken, maar dat zijn persoonlijke keuzes. De wetenschap levert geen beginsel voor goed of kwaad, geeft geen basis voor moraal of ethiek.
De enige instantie die daarvoor overblijft is de politiek. Maar ook daarvoor waarschuwt de paus. Hijzelf en heel de vorige generatie, juist in Duitsland, weet uit ervaring wat een democratisch gekozen regering en een democratisch gekozen leider voor kwaad kan doen. In democratie en politiek, in de stem van de meerderheid vind je geen zekere basis voor de keuze in goed en kwaad. Angst, vooroordeel, belangenstrijd, misleiding, boosheid en afgunst, economische belang in de media, dat alles vertroebelt een juiste kijk op wat goed of kwaad is.
Het was een heldere toespraak van het hoogste niveau. Het kan niet anders of de paus heeft mensen aan het denken gezet. Maar de oplossing die de paus aanhaalde was niet zomaar een oplossing vanuit het geloof. De paus wees erop dat onze Christelijke cultuur drie belangrijke bronnen heeft. Die bronnen zijn een waarachtige rijkdom die we niet moeten verliezen. Ze hebben Europa richting gegeven en de basis gelegd voor onze huidige cultuur. Die drie bronnen zijn het Jodendom dat voor ons Christenen in Christus een hoogtepunt heeft gekregen. Het is de Griekse filosofie en het Romeinse recht. Geloof, filosofie en recht. De Joodse invloed door het geloof, de Griekse invloed in het denken en de Romeinse in het rechtssysteem. Die drie hebben elkaar versterkt en mede onze cultuur bepaald.
De paus wees er ook op dat de natuur zelf een boek is waarin je veel kunt aflezen. Voor een gelovig mens verwijst dit boek van de natuur naar God. Voor een mens die niet in God gelooft, is dit boek van de natuur net zo belangrijk. Want het maakt een wezenlijk deel van ons bestaan uit. Samen kunnen we erin lezen en zoeken naar de fundamenten voor onze keuzen voor goed en kwaad. De paus toonde zich in zijn toespraak ook van zijn groene kant, door het belang van de natuur te onderstrepen.
Jezus houdt ons dit weekeinde voor ogen, dat we mensen moeten zijn die doen wat we zeggen, en dat vooral in onze relatie met God. Wat heeft God aan mensen die “ja” zeggen op zijn Verbond, die “Amen” zeggen op de Communie, die de geloofsbelijdenis uitspreken, maar in het leven van alledag niet doen wat ze op zondag belijden? Dat was zijn verwijt aan de Farizeeën en Schriftgeleerden. Het is een opmerking die we ons allemaal moeten aantrekken.
Ook wij leven in deze tijd en in deze cultuur. Ongemerkt gaan we mee met de tijdgeest en gaan steeds meer denken en doen zoals de grote stroom in onze wereld. Hier luisteren we naar Gods Woord, Hij wil ons wakker houden, soms wakker schudden en onze ogen openen. De paus is daarin een instrument om de wereld een spiegel voor te houden. Wij zijn de eersten die daar aandacht aan moeten schenken.
Eenheid van denken, eenheid in de liefde, saamhorigheid en eensgezindheid. Geeft niet toe aan partijzucht en ijdelheid, maar acht in ootmoed de ander hoger dan uzelf. Woorden die niets met moderne wetenschap te maken hebben. Tegelijk een oproep van Paulus die altijd actueel is.
Uw “ja” moet “ja” zijn, uw “nee” moet “nee” zijn. “Ja” tegen het goede, “nee” tegen het kwade. Trouw aan ons geloof, vrij en onafhankelijk in de wereld. Hem volgen die onze weg ten leven is, Jezus Christus, onze Heer. Amen.
Voorbede
Wij bidden tot God die ons zijn Woord heeft gegeven.
Bidden wij voor de Kerk, voor allen die Jezus willen navolgen, vragen we dat allen mensen mogen zijn van hun woord, dat zij staan voor wat zij zeggen. Vragen we om een nieuw missionair elan, zodat het Evangelie ook in onze tijd overal mag klinken. Laat ons bidden.
Bidden wij voor ons buurland Duitsland, waar de paus deze dagen op bezoek is. Vragen we dat de bijzondere toespraken van onze paus een doorbraak mogen brengen in de gesprekken met de Protestantse kerken, maar ook met de Islam. Laat ons bidden.
Bidden wij voor de gezinnen, voor de gezinsdag in Schoonhoven, dat ouders en kinderen zich laten inspireren om te blijven groeien in onderlinge communicatie, in wederzijds begrip en bovenal in een hartelijke liefde. Laat ons bidden.
Bidden wij voor ons cluster, nu in deze week waarin gaandeweg de laatste voorbereiding wordt afgerond. Dat de heilige Geest ons mag inspireren om samen kerk te zijn, dat onze saamhorigheid zichtbaar wordt in een vreugdevol geloof, dat wij mensen zijn die doen wat zij geloven. Laat ons bidden.
Intenties