Wat leren wij van het Heilige gezin?
Eucharistieviering 28 en 29 december 2014, om 09.30 en 11.00 uur in de parochie van de H. Augustinus, in de kerk van de H. Willibrordus (Wassenaar) en de H. Laurentius (Voorschoten) , door pastoor Michel Hagen. A.M.D.G. – I.H.S.
Eucharistieviering beluisteren (MP3)
Preek: A2014KERSTFAMAAUFX
Lezingen
E.L: Sirach 3,2-6.12-14
Ps: 128 (127), 1-2,3,4-5
T.L: Kolossenzen 3,12-21
All: Kolossenzen 3, 15a en 16a
Ev: Matteüs 2,13-15.19-23
Homilie
Afgelopen zaterdag waren we met de kosters van de Willibrordus in Oegstgeest even weg voor een gezellige lunch, uit waardering voor hun inzet. Daarbij kwamen de TV uitzendingen ter sprake en natuurlijk hoorde ik over Sissie en over de Sound of Music. Het zijn klassieke familiefilms en een van de vrouwen in het gezelschap gebruikte het woord “schattig”. Ik vond dat wel aardig getypeerd. Zo’n film over Sissie, met onschuldige humor, vroomheid en een mooi verhaal. Ik moest eraan denken bij dit kerkelijke feest van het heilig huisgezin. Zouden we daar ook zo’n film van kunnen maken; thuis in Nazareth, Jozef en Maria en het Kind.
De vraag is natuurlijk wat voor film wordt dat? Het zou mooi zijn om te proberen een realistische film te maken, waarin het leven van die tijd goed wordt weergegeven, een beetje in een documentaire stijl. Dan moet je terug in de tijd, dan lees je over de bezetting door de Romeinen, over de geloofsrichtingen in die tijd, van heel streng, zoals Johannes de Doper tot politiek correct zoals de Herodianen; van Essenen en gemeenschappen in Qumran tot Sadduceeën in Judea, van Farizeeën, hogepriesters en oudsten, van een nageslacht van David en van heel gewone Joden, van familiebanden, de wekelijkse gang naar de synagoge, de voorschriften van de Wet, van de reinheidsvoorschriften voor mannen en vrouwen, over de Bar Mitswa, over Zeloten die onder het juk van de Romeinen uit willen, over gelovig fanatisme en een meer spirituele benadering. Daarbinnen zien we dan dit gezin in Nazareth, vader, moeder en Zoon die hun weg moeten zoeken.
Wat was dat voor gezin? Het was geen Sissie-gezin, geen Sound of Music en ook geen klein huis op de prairie-gezin. Hoe moet je het vergelijken? Is er eigenlijk wel veel over te zeggen, waren die eerste jaren in Nazareth niet heel gewoon, redelijk streng Joods, maar in zekere zin ook ongecompliceerd?
Toen de evangelist Marcus zijn Evangelie schreef, was hij niet geïnteresseerd in die eerste jaren. Marcus begint zijn Evangelie met Johannes de Doper in de woestijn. De evangelisten Mattheüs en Lucas vertellen wel verhalen over de eerste tijd. Lucas vertelt dan als enige ook nog iets over Jezus als Hij twaalf jaar oud is. Johannes vat alles samen met de woorden: In het begin was het Woord. En het Woord is Vlees geworden en heeft onder ons gewoond.
Het heilig gezin. We kennen de verhalen uit de eerste jaren, waarin Jozef, Maria en Jezus samen zijn. We kennen de overlevering in het Evangelie, met de vlucht naar Egypte, het bezoek van de Magiërs uit het Oosten, de herders, de engelen. Deze verhalen typeren de geloofsomgeving waarin de Evangelisten schreven en de sfeer waarin deze verhalen zijn doorgegeven. Tegelijk is het goed om ook naar dit gezin te kijken als Jezus volwassen is. Na zijn twaalfde, zo staat er bij Lucas, ging Hij met hen mee naar Nazaret en was aan hen onderdanig. Zijn moeder bewaarde alles wat er gebeurd was in haar hart. En met de jaren nam Jezus toe in wijsheid en welgevalligheid bij God en de mensen. Daarmee wordt deze hele periode van zijn twaalfde tot zijn dertigste getypeerd; Jezus is dienstbaar aan zijn ouders en trouw in dienst aan God. Hij groeit in wijsheid; dat betekent in het Jodendom ook studie van de heilige Schriften, en is goed in de omgang met mensen. De Bijbel heeft mooie woorden over een wijs mens, zo wordt Jezus beschreven in die jaren.
Wat leren we van dit huisgezin? Was de tijd rustiger dan nu, of vergissen we ons daarin? Ook zij moesten hun koers vasthouden, ook zij moesten kiezen tussen de wereld en de godsdienst, ook zij moesten kiezen tussen gematigd en streng, tussen midden in de wereld zijn of meer in afzondering leven. Hoe ga je om met de wetten van Mozes, houd je alles bij of niet. Hoe streng ben je in de reinheidswetten, de sabbatrust, hoeveel tijd voor studie? Alleen op de Sabbat in de synagoge of meer. Hoe was het in de Sjoel, de Synagoge? Kwam hij daar vaak of was Hij meer bij Jozef als timmerman? Hoe lang leefde Jozef? Ergens tussen Jezus’ twaalfde en dertigste is Jozef overleden. Op een goed moment was Jezus deels kostwinner voor zijn moeder.
Een paar elementen worden in ieder geval duidelijk. Jozef en Maria leefden niet bij de Essenen of in Qumran. Ze leefden in Nazareth, een dorpje met ongeveer vierhonderd inwoners, waarschijnlijk minder dan honderd families of gezinnen. Er leefde ook heel wat familie van Jezus in datzelfde dorp. Was het nu een soort mini Staphorst of was het meer iets als het dorpje Heibloem in Limburg?
Jaarlijks ging het gezin naar Jeruzalem. Dan ging er heel wat familie uit het dorp mee. Dat duidt op een meer dan gemiddelde vroomheid, zowel voor het gezin van Jozef als de familie die ook ging. Tegelijk was dat ook een mooi uitstapje, vroom en ontspannen tegelijk. Daar zagen ze de grote wereld, de Romeinen, daar kwamen ze in aanraking met allerlei stromingen, de invloed van de Griekse cultuur. Een slimme jongen als Jezus heeft zeker zo zijn vragen gehad. Daar werd ook de armoede zichtbaar, de kloof tussen de strenge en wetsgetrouwe Farizeeën en de gewone Jood die niet zo strak leefde en vaak met de nek werd aangekeken.
Kijkend naar dit gezin, leren we meer dan we denken. Opvoeding is van groot belang, daarvan zal Jezus naderhand zeggen: het is de Geest die levend maakt, het vlees heeft geen nut. Vroomheid is een waarde. Tijd maken voor gebed en studie is nodig. Dat geldt ook voor het evenwicht in tijd voor werk en gezin en tijd voor de naaste. In zo’n gezin is God werkzaam en bouwt Hij aan zijn koninkrijk. Toen en nu. Amen.
Voorbede
Wij bidden tot God die ons leven wil delen.
Wij bidden voor alle Christelijke gezinnen, dat zij in het gezin van Nazareth een voorbeeld en een houvast vinden voor het leven in deze tijd. We vragen om wijsheid en evenwicht, om liefde en trouw, om moed en geduld.(Laat ons [zingend] bidden).
Wij bidden voor alle gezinnen in deze wereld, dat de ouders het belang van een goede opvoeding inzien, dat zij tijd maken voor hun kinderen en zich niet laten bepalen door wat de commercie voorspiegelt. (Laat ons bidden).
Wij bidden voor de gezinnen in onze parochie en onze parochiekern, voor dopelingen, communicanten, vormelingen en bruidsparen, dat zij mogen groeien in geloof, hoop en liefde, en leven in Gods nabijheid. (Laat ons bidden).
Wij bidden voor alleenstaanden, voor hen die gescheiden zijn, voor eenoudergezinnen, voor andere relaties in onze samenleving, dat de heilige Geest allen nabij is en sterkt in wijsheid en liefde, om in onze tijd de weg van Christus te kunnen volgen. (Laat ons bidden).