Het oog van de wereld is de televisie of YouTube. Soms moet je dat uitrukken. De hand van de wereld is de drang tot bezit. Soms moet je die afhakken. Jezus houdt ons een radicaliteit voor ogen die nodig is om tegen de stroom van de tijd in te gaan.
Eucharistieviering in de parochie van de H. Augustinus, in de kerken van Sint Willibrordus (Wassenaar), Joannes de Doper (Katwijk) en de H. Willibrord (Oegstgeest), weekeinde van 11 en 12 februari 2017, om 19.00, 09.30 en 11.00 uur, door pastoor Michel Hagen. A.M.D.G. – I.H.S.
Preek: A2017DHJ06AAUFX
Lezingen
E.L: Ecclesiasticus 15, 15-20
Psalm: Ps. 119 (118), 1-2, 4-5, 17-18, 33-34
T.L: 1 Korinte 2, 6- 10
All: Johannes 8, 12
EV: Matteüs 5, 17-37 of 20-22a. 27-28. 33- 34a. 37
Homilie
Heb u wel eens gehoord van de Leben-Jesu-Forschung, ofwel het historische Jezus-onderzoek? Een bekende naam daarin is de musicus, arts, historicus en theoloog Albert Schweitzer. De geschiedenis van dit onderzoek begint al bij de verlichting rond 1700. Later zullen onderzoekers zich afvragen af of die wonderen van Jezus wel echt zijn, ja of Jezus wel echt heeft bestaan. Albert Schweitzer schreef daar een boek over en publiceerde dat in 1906. Na zijn boek werd het wat stiller rond dit onderwerp, maar na 1950 kwam het onderzoek opnieuw in ontwikkeling.
Ik moest hieraan denken, vanwege een stelling die ik in dit kader een tijd geleden hoorde; dat Jezus ouder moet zijn geweest, ouder dan 30 of 35 jaar, vanwege zijn grote wijsheid en de rijpheid van zijn denken. “Dat is geen taal van een dertigjarige”, was de stelling. Maar onderzoekers zijn het zelden met elkaar eens, want daartegenover staat de radicaliteit en het vuur van Jezus dat je juist wel bij jonge mensen tegenkomt. Het is een radicaliteit die door de oudere generatie soms meewarig, soms met bewondering, soms ook met een tikje jaloezie wordt bekeken, omdat bij hen zelf dat vuur nogal is afgenomen.
Vandaag hebben we zo’n evangelielezing waarin Jezus in heel zijn radicaliteit naar voren treedt. Ik zeg u: alwie vertoornd is op zijn broeder, zal strafbaar zijn voor het gerecht. Wie tot zijn broeder zegt : ‘raka’, zal strafbaar zijn voor het Sanhedrin. Wie zegt: ‘dwaas’, zal strafbaar zijn met het vuur van de hel. Alwie naar een vrouw kijkt om haar te begeren, heeft in zijn hart al echtbreuk met haar gepleegd. Indien uw rechteroog u tot zonde dreigt te brengen, ruk het uit. Als uw rechterhand u tot zonde dreigt te brengen, hak ze af.
Nu kan ik het me gemakkelijk maken door te zeggen dat je het zo nauw niet hoef te nemen met deze uitspraken die ik wel historisch acht. Want we kijken als Kerk altijd hoe de eerste Christenen met deze teksten zijn omgegaan. Dan zie je dat de eerste Christenen geen ogen uitrukten en geen handen afhakten. Zij, de eerste generatie, waarvan velen Jezus persoonlijk hadden meegemaakt, wisten hoe Jezus dit bedoeld had en dat deze woorden een symbolische betekenis hadden. Maar wat zij ook wisten was dat de radicaliteit waar Jezus voor stond, wel degelijk heel ingrijpend was. “Verkoop alles wat je bezit en volg Mij”. “Wie vader of moeder meer liefheeft dan Mij is Mij niet waardig”. Die eerste generatie heeft het ervoor over gehad tegen de heersende cultuur in te gaan, tegen wat de overheden bepaalden, zij wisten diep van binnen dat het voorbeeld van Jezus de enige weg is naar een nieuwe wereld. Daar hadden zij alles voor over. Dat is de oproep die vandaag nog steeds tot ons klinkt.
Met het historisch-kritische Jezus-onderzoek is veel onzin de wereld ingekomen, sterk gekleurd door de tijdgeest en de fantasie van de schrijvers. Maar er zijn ook heel zinvolle en gedegen onderzoeksmethoden ontwikkeld. Zo geldt opnieuw wat Paulus ons in een ander verband voorhoudt: “Onderzoek alles en behoudt het goede” (1 Tessalonicenzen 5,21).
Het interessante aan het Jezus-onderzoek is dat we niet stil zijn blijven staan, dat je steeds iets nieuws kunt vinden, dat je soms moet terugkeren omdat iets wat vroeger al ontdekt was, verloren dreigt te raken, en dat soms iets wat gewoon is geworden, toch minder waardevol blijkt te zijn. Daarmee keren we terug naar de radicaliteit van Jezus, vandaag.
Paulus houdt ons in de tweede lezing voor dat het niet gaat om de wijsheid van deze wereld of de wijsheid van de machten die deze wereld beheersen. Een gelovig mens heeft een eigen-wijsheid, niet menselijk eigenwijs, maar de wijsheid van de Geest. Want de Geest van God doorgrondt alles, zelfs de diepste geheimen van God.
Je komt het ook tegen in de eerste lezing, die hoort bij de wijsheidsboeken van de Bijbel; het boek Ecclesiasticus of met een andere naam, de wijsheid van Jezus Sirach: De Heer heeft vuur en water voor u neergezet gij kunt uw hand uitstrekken naar wat ge verkiest. Hij heeft niemand bevolen te zondigen en aan niemand verlof gegeven om kwaad te doen.
Als Kerk komen we gaandeweg in een nieuwe tijd. Onderzoeken laten zien dat atheïsme, Ietsisme en Agnosticisme het merendeel van de Nederlandse bevolking betreft en dat het Christelijk kerkelijk denken nog veel verder zal afnemen. Die trend keer je niet met vrolijke vieringen of met welke trukendoos ook. Daar zijn onderzoekers het over eens.
Toen Israël Egypte verliet, trok niet heel Egypte met hen mee. Integendeel, ze probeerden hen tegen te houden. Het volk dat met Mozes meetrok was niet eensgezind, integendeel er waren opstanden en ruzies. Het resulteerde in een tocht van veertig jaar. Het oog van de wereld is de televisie of you-tube. Soms moet je dat uitrukken. De hand van de wereld is de drang tot bezit. Soms moet je die afhakken. Jezus houdt ons een radicaliteit voor ogen die nodig is om tegen de stroom van de tijd in te gaan. Dat is wat ik noem de echte orthodoxie. Dat is niet een orthodoxie die alleen de letter volgt of alleen dat wat in de traditie is vastgelegd, maar de orthodoxie van paus Franciscus die de leer van de Kerk hooghoudt en die tegelijk luistert naar de Geest die ons de weg wijst in de woestijn van deze tijd. Radicaliteit in soberheid en in eenvoud, trouw aan de liturgie van de Kerk én in de navolging van Jezus. Amen.
Voorbede
Bidden wij tot God die ons kent en die ons liefheeft.
Wij bidden voor de Kerk, dat zij altijd in beweging blijft in het voetspoor van Christus, dat zij door de Geest alles onderzoekt en het goede behoudt, dat zij Jezus navolgt, zowel in zijn mildheid als in zijn radicaliteit, zowel in zijn geduld als in zijn vuur. (Laat ons [zingend] bidden):
Wij bidden voor onze samenleving, dat velen mogen inzien dat de wereld ons niet kan en niet zal redden, dat echte redding niet materieel is maar geestelijk en dat alleen het voorbeeld van Jezus perspectief biedt voor een nieuwe wereld. (Laat ons [zingend] bidden):
Wij bidden voor onze parochie en onze parochiekern, dat we ons durven te onthechten van alles wat ons bindt aan deze wereld, zodat we meer en meer Jezus kunnen navolgen. (Laat ons [zingend] bidden):
Oegstgeest: Wij bidden op deze dag bijzonder voor het gemengd koor. We vragen dat hun feestelijke jubileum vandaag een nieuwe toekomst mag inluiden. Dat zij vreugde mogen beleven in hun muzikale dienst aan Christus en zijn Kerk. (Laat ons [zingend] bidden):
Wij bidden voor gezinnen en alleenstaanden, voor echtparen, ouders, kinderen en kleinkinderen, vragen we om wijsheid, zodat we door de Geest geleid het goede kiezen, dat we weerstand bieden aan de invloed en de geest van de tijd. (Laat ons [zingend] bidden):
Intenties