Elkaar corrigeren: dit vraagt grote bescheidenheid, terughoudendheid en zorg. En het moet gebeuren in een wederkerigheid.
Eucharistieviering in de parochie van de H. Augustinus, in de kerken van de H. Willibrord (Oegstgeest) en de H. Joannes de Doper (Katwijk), weekeinde van 9 en 10 september 2017, om 19.00, 09.30 en 11.00 uur, door pastoor Michel Hagen. A.M.D.G. – I.H.S.
Preek: A2017DHJ23A
Lezingen
E.L: Ezechiël 33, 7-9
Psalm: Ps. 95 (94), 1-2, 6-7, 8-9
T.L: Romeinen 13, 8-10
All. Vers. 2 Korinte 5, 19
EV: Matteüs 18, 15-20
Homilie
We hoorden net een woord van Paulus dat zo uit het Evangelie lijkt te komen: “Bemin uw naaste als uzelf. De liefde berokkent de naaste geen enkel kwaad. Liefde vervult de gehele wet”. Het is op basis van die liefde dat Jezus ons vandaag een bijzondere opdracht geeft: “Wanneer uw broeder gezondigd heeft, wijs hem dan onder vier ogen terecht”. Jezus staat hiermee in de lijn van de profeten. Dat hoorden we in de eerste lezing van de profeet Ezechiël. “Gij, mensenkind, als wachter heb Ik u aangesteld over het volk van Israël. Hoort gij een woord uit mijn mond, waarschuw hen dan namens Mij!” Ezechiël moet Israël oproepen tot bekering.
Vandaag zegt Jezus: “Wanneer uw broeder (of zuster) gezondigd heeft, wijs hem dan onder vier ogen terecht”. Jezus pleit dus voor tact, voorzichtig, onder vier ogen, niet in het bijzijn van iedereen, niet met een hoop tumult. Het betekent ook dat je een goed moment moet uitkiezen, de goede woorden en de goede omstandigheid. Alles moet vanuit de liefde gebeuren.
Dit woord van Jezus wordt in de christelijke geschiedenis aangeduid met de term “correctio fraterna”. De heilige abt Benedictus paste dit toe binnen zijn monnikengemeenschap. Monniken moeten elkaar corrigeren. Dat moet je wel regelen, het gaat natuurlijk fout wanneer je dat hardvochtig doet, dominant, vanuit je eigen gelijk. Maar gebeurt het goed, dan zal het een gemeenschap oprechter, zuiverder, eerlijker en geloviger maken. Daarbij gaat het Jezus om de zonde. Hij zegt: “Wanneer uw broeder gezondigd heeft”. Het gaat Jezus dus niet zomaar om een karaktertrek of over gewoonte-gebaren waar die ander je soms zo enorm mee ergert. Het gaat Jezus om de ander in relatie met God. Monniken moeten elkaar helpen die relatie met God, te blijven verdiepen, zuiver en goed te houden. De correctio fraterna betekent hulp bieden aan de ander om de weg naar God te blijven bewandelen en terug te keren naar God. Zo is het ook bedoeld voor Israël. Ezechiël moet het Woord van God verkondigen zodat het volk zich bekeert en zich weer op God richt.
Emeritus paus Benedictus ging in een toespraak van 2005 ook even in op dit punt. Hij zei dat het grote bescheidenheid vraagt, terughoudendheid en zorg. En het moet gebeuren in een wederkerigheid. Dat betekent dat als ik de ander op iets wijs, ik ervoor open moet staan dat die ander ook mij op iets kan wijzen. Dan pas wordt het vruchtbaar voor de hele gemeenschap.
Een andere spreker is onze oud bisschop van Luyn die afgelopen dinsdag de Augustinus-lezing heeft gehouden. Hij sprak daarbij onder andere over over de dialoog. Het slotdocument “Gaudium et Spes” van het Tweede Vaticaans Concilie eindigt met een oproep tot dialoog. Bisschop van Luyn gaf aan wat nodig is voor zo’n dialoog. Hoe voorkom je dat je in de discussie schiet, in het debat, waarin iedereen voor zijn eigen gelijk en zijn eigen belang opkomt, want dan kom je niet verder.
Om een dialoog aan te gaan, zegt bisschop van Luyn, heb je in de eerste plaats zelfkritiek nodig, dat je naar jezelf durft te kijken met kritische ogen. Niemand heeft altijd in alles gelijk. Je moet openstaan voor het gelijk van die ander. Zelfkritiek is nodig om een dialoog aan te kunnen gaan.
Het tweede punt dat hij noemde is dat je openstaat voor het goede dat een ander inbrengt. Wanneer iemand alleen maar onwrikbaar op het eigen punt staat, hoort hij niet en ziet hij niet wat voor goeds de ander inbrengt. Een dialoog vereist als tweede punt dat je openstaat voor het goede van die ander.
Het derde punt dat de bisschop noemde omtrent de dialoog is dat je niet op eigenbelang uit bent, niet op het voordeel van je eigen partij, je eigen groep, dus ook niet louter je eigen kerk, je eigen parochie, je eigen parochiekern. Dat je niet je eigen belang zoekt maar samenwerkt voor het algemene belang, het grotere belang, dat is het belang dat ook die ander mee insluit. Dialoog betekent een inzet waarbij je samen werkt voor een groter belang.
Die drie punten noemde bisschop van Luyn voor een echte dialoog, een dialoog die vruchtbaar is, die opbouwt en vrede brengt. Hij sprak over de bedreigde vrede in de context van Europa. Maar je mag het zeker ook toepassen op het Woord van Jezus vandaag. Een ander corrigeren vraagt dat je het belang van de ander voor ogen houdt en dat je niet op eigenbelang uit bent.
Daar wil ik nog één woord van Jezus bij in herinnering brengen, een woord dat u zeker kent. Het lijkt misschien op het eerste gezicht het tegendeel te zijn van het woord van Jezus dat we vandaag hoorden. Vandaag zegt Hij: “Wanneer uw broeder gezondigd heeft, wijs onder hem dan onder vier ogen terecht”. Maar u herinnert zich ongetwijfeld ook dat andere woord van Jezus: “Haal eerst de balk uit je eigen oog, voordat je de splinter uit het oog van de ander haalt”. Jezus wil ons hiermee zeggen dat als je je broeder of zuster die broederlijke correctie wilt aanreiken, je eerst heel goed naar je zelf moet kijken. Dat is die zelfkritiek waar bisschop van Luyn over sprak. Haal eerst die balk uit je eigen oog voordat je die broederlijke vermaning tot je naaste uitspreekt. Wie dat doet, oprecht, in relatie met God, die kan zijn broer of zus, echtgenote of echtgenoot, kind, collega of vriend een liefdevolle vermaning aanreiken. Dan wordt werkelijk waar we mee begonnen: “Bemin uw naaste als uzelf. De liefde berokkent de naaste geen enkel kwaad. Liefde vervult de gehele wet”. Amen.
Voorbede
Wij bidden in vertrouwen tot God die ons kent en liefheeft
Wij bidden voor alle Christenen, dat zij van Jezus leren uit liefde elkaar te behoeden voor het kwaad, dat wij het kwaad weten te benoemen, dat we elkaar helpen het steeds iets beter te doen, dat we elkaar tegemoet treden in bescheidenheid en dienstbaarheid. (Laat ons [zingend] bidden):
Wij bidden voor onze wereld, dat de dialoog in de politiek en de dialoog tussen kerken mag plaatsvinden in een houding van oprecht luisteren naar elkaar, zonder arrogantie, met gezonde zelfkritiek, een houding van leren van elkaar, waarbij we het goede bij elkaar zien en eigenbelang overstijgen. (Laat ons [zingend] bidden):
(Extra) Wij bidden ook voor de slachtoffers van de tropische stormen, voor hen die doden hebben te betreuren en voor hen die in angst zitten om wat er nog volgt. Dat zij de solidariteit van velen mogen ervaren en dat God hen kracht geeft om opnieuw te beginnen. (Laat ons [zingend] bidden):
Wij bidden voor onze parochie en onze parochiekernen. Voor alle mensen die deze dagen soms voor het eerst of na lange tijd de kerk bezoeken, dat zij zich thuis mogen voelen in dit huis van God en in deze gemeenschap, dat zij Gods zegen en Gods genade mogen ervaren. (Laat ons [zingend] bidden):
Wij bidden voor gezinnen en alleenstaanden, voor echtparen, ouders, kinderen en kleinkinderen, dat we zo in liefde met elkaar omgaan dat we samen vooruitgaan op de weg van Christus. (Laat ons [zingend] bidden):
Intenties