Deze week kwam een exhortatie van paus Franciscus uit. Ik samenhang met het Evangelie van vandaag wil ik daar graag wat over zeggen. De Heer die wij in de Eucharistie mogen ontmoeten wil ons ook aanzetten tot een meer dan gemiddelde inzet voor Gods Koninkrijk.
Eucharistieviering in de parochie van de H. Augustinus, in de kerk van de H. Joannes de Doper (Katwijk), weekeinde van 15 en 16 februari 2020, om 19.00, 09.30, door pastoor Michel Hagen. A.M.D.G. – I.H.S.
Preek: A2020DHJ06A
Lezingen
E.L: Ecclesiasticus (Jezus Sirach) 15, 15-20
Psalm: Ps. 119 (118), 1-2, 4-5, 17-18, 33-34
T.L: 1 Korinte 2, 6- 10
All: Johannes 8, 12
EV: Matteüs 5, 17-37 of 20-22a. 27-28. 33- 34a. 37
Homilie
“Ik zeg u: als uw gerechtigheid die van de schriftgeleerden en Farizeeën niet ver overtreft, zult gij zeker niet binnengaan in het Rijk der hemelen. …” Over deze zin uit het Evangelie heb ik al vaker gepreekt, maar vandaag wil ik hem betrekken op de nieuwe Exhortatie van paus Franciscus over de Amazone: “QUERIDA AMAZONIA”.
Maar eerst ga ik terug in de tijd, meer dan een eeuw geleden, 1891, de encycliek van paus Leo XIII, Rerum Novarum (over Nieuwe Zaken). Kwam die encycliek toen op tijd of te laat? Het hangt er maar vanaf hoe je kijkt. Het sociale vraagstuk leefde al veel langer. Karl Marx had zijn manifest al geschreven. Vroege vormen van communisme en socialisme bestonden al. De industrialisatie en de enorme armoede, ook in ons land rond 1850 en daarna gaf voedsel aan ideeën om het allemaal anders te doen. Zo bezien was de Kerk laat met haar antwoord. Tegelijkertijd was deze encycliek een mijlpaal in het katholieke denken. Niet dat er daarna tussen katholieken waaronder ook bisschoppen geen meningsverschillen meer bestonden, helaas wel. Desondanks heeft rerum Novarum een sterke impuls gegeven om de rechten van de arbeiders te bevorderen.
Ik moest aan die geschiedenis van meer dan 125 jaar geleden denken, nu met deze exhortatie van paus Francisus over de Amazone. Vijf jaar geleden kwam paus Franciscus met de encycliek Laudato ‘Si, het eerste officiële pauselijk schrijven over het milieuvraagstuk en de klimaatverwarming, opnieuw over Nieuwe Zaken dus. Ook op dat onderwerp is de Kerk laat met een officieel schrijven, en ook over dit onderwerp verschillen katholieken, inclusief bisschoppen van mening, maar net als met Rerum Novarum van meer dan 125 jaar geleden, zal ook het gelijk van deze encycliek de komende jaren bevestigd worden en laat of niet, de richting die gewezen wordt, zal inspiratiebron zijn voor een nieuwe manier van omgaan met deze aarde.
Dat zie ik ook terug in deze nieuwe exhortatie over de Amazone. Zoals in de negentiende eeuw de omstandigheden van de fabrieksarbeiders erbarmelijk waren, mensonterend, zo is er in het verleden ook omgegaan met de bewoners van de amazoneregio. De Paus wil dat verhaal verteld hebben, het moet gehoord worden. Maar de afgelopen maanden ging alle aandacht uit naar een paar korte teksten van de amazone synode. U hebt er ongetwijfeld van gehoord. Er werd aandacht gevraagd voor het idee om gehuwde diakens tot priester te wijden voor de meest afgelegen gebieden en er werd gevraagd de studie te hervatten over vrouwelijke diakens.
Mijn persoonlijke mening is dat het een domme actie was om deze onderwerpen in deze synode in te brengen, dom omdat ze afleiden van de wezenlijke zaken. Deze onderwerpen zijn heel de discussie gaan bepalen. De afgelopen week ook weer. Nu de exhortatie van de paus uitkwam, werd meteen gekeken, wat zegt hij over gehuwde priesters en vrouwelijke diakens. Toen was er grote teleurstelling want hij zegt daar niets over. Maar 118 van de 120 paragrafen van het slotdocument gingen over heel andere zaken. Over de ellendige en onrechtvaardige situatie in de Amazone, nood aan ontwikkeling, nieuwe wegen in verkondiging en catechese, samenwerking over de landsgrenzen heen, opkomen voor rechten van vrouwen en educatie et cetera.
In de reacties op de exhortatie van de paus die afgelopen woensdag uitkwam, zie ik dezelfde kortzichtige en bekrompen reactie. Jammer dat de paus het niet over de gehuwde priester heeft, maar … dat onderwerp is nog niet van tafel. Zulke reacties laten zien dat commentatoren in de media, volkomen opgesloten zitten in hun eigen beperkte frame en dat waar het werkelijk om gaat volkomen uit het oog verliezen. De Amazone is deel van de grote longen van de aarde. Zij is dus belangrijk voor de hele wereld. Maar daar leven ook mensen. De Kerk is bekommerd om hen en vraagt daar aandacht voor, en niet alleen voor die mensen met hun rechten, maar ook de dieren, de biodiveriteit, het water, de cultuur, ja ook de primitieve godsdiensten, want daarin zijn voor wie goed kijkt, sporen van Godsgeloof te vinden.
We lopen het risico dat net als in 1891 en daarna, kleinzielige discussies het debat bepalen zodat samenwerking met mensen van goede wil voortdurend wordt gehinderd door particuliere opvattingen en eigenwijzigheden, waardoor goede vooruitgang alleen maar wordt vertraagd.
“Ik zeg u: als uw gerechtigheid die van de schriftgeleerden en Farizeeën niet ver overtreft, zult gij zeker niet binnengaan in het Rijk der hemelen. …” Met deze zin uit het Evangelie begon ik mijn overweging. Met gewone goedheid komen we er niet. Met middelmatigheid in onze inzet voor Christus, voor zijn Kerk, voor God, voor de naaste en voor de natuur, komen we er niet. We zien aan Jezus dat Hij bereid is tot het uiterste te gaan, helmaal tot het uiterste, de kruisdood. Dat is de overlopende maat van zijn liefde en van zijn inzet. Daarmee overtreft Hij de gerechtigheid van de schriftgeleerden en de Farizeeën en daarmee schept Hij een doorbraak naar Gods Koninkrijk.
Onze paus beweegt mee met de heilige Geest en heeft een inspirerende exhortatie geschreven in het verlengde van de encycliek Laudato ‘Si. Aan ons is het dit op te pakken en met meer dan gemiddelde inzet in mee te bewegen met de heilige Geest. Amen.
Voorbede
Bidden wij tot God in geloof en vertrouwen.
Wij bidden voor de Kerk, dat we de roep om gerechtigheid van de mensen en van de aarde, horen en beantwoorden met een meer dan gemiddelde inzet. Dat we als deel van de wereldkerk, over landsgrenzen heen, hen steunen die dat het meeste nodig hebben. (Laat ons [zingend] bidden):
Wij bidden voor onze wereld, dat machthebbers in Zuid Amerika bereid zijn het egoïstische eigenbelang los te laten omwille van gerechtigheid, in samenwerking met alle landen van de wereld, omwille van een nieuwe aanpak van het amazonegebied die heilzaam is voor mens, dier, milieu en samenleving. (Laat ons [zingend] bidden):
Wij bidden voor onze parochie en onze parochiekernen, dat we ons niet laten afleiden door misleidende tegengeluiden maar de ernst van de situatie onder ogen zien en in onze eigen omgeving met vuur en inzet een bijdrage leveren aan milieu en klimaat. (Laat ons [zingend] bidden):
Wij bidden voor gezinnen en alleenstaanden, voor echtparen, ouders, kinderen en kleinkinderen, dat we in de boodschap van de paus de stem van de heilige Geest herkennen en erkennen, die ons de tekenen van de tijd doet verstaan en ons oproept ruimhartig stappen te zetten. (Laat ons [zingend] bidden):
Intenties