We maken met Jezus de veertigdagentocht mee. Met zijn hulp krijgen we zicht op de bekoringen en verleidingen van dit leven en deze tijd. Met zijn beproeving in de woestijn houdt Hij ons een spiegel voor.
Eucharistieviering in de parochie van de H. Augustinus, in de kerk van St. Jozef (Wassenaar), 29 februari 2018, om 19.00 uur, door pastoor Michel Hagen. A.M.D.G. – I.H.S.
Preek: A2020QDR01A1
Lezingen
E.L: Genesis 2, 7-9; 3,1-7
Psalm: Ps. 51 (50), 3-4, 5-6a, 72-13, 74 en 77
T.L: Romeinen 5,12-19 (of: 12. 17-19)
Vers. Matteüs 4, 4b
EV: Matteüs 4, 1-11
Homilie
Hoe zit dat nu met het verhaal van Adam en Eva? Hoe verhoudt zich het verhaal over de eerste mens met het verhaal van de evolutie vanuit de wetenschap? Want als het verhaal van de schepping van de eerste mens niet zou kloppen, zou dan het verhaal van de zondeval wel kloppen?
Toen ik vanaf 1965 als jochie op het kleinseminarie zat, werden er de eerste pogingen gedaan om ons te vertellen over de evolutie, en over Adam en Eva. Toen ik de beurt kreeg om antwoord te geven, leek het mij niet ingewikkeld, volgens mij ging het erom dat God de mens heeft gemaakt. Die intuïtie is me altijd bijgebleven, God heeft de mens gemaakt.
Wat betekent dan dat verhaal van Adam en Eva? Het betekent dat de mens geen product van toeval is. Ook al hebben allerlei toevallige onstandigheden wel hun invloed gehad. Toch is de mens geen product van toeval, de mens is een schepping. De mens is niet toevallig, maar gewild, God heeft de mens gewild als kroon op deze schepping. Door de schepping heen werkt Gods wil. De mens is anders dan de dieren al heeft hij ook zijn lichaam met de dieren gemeenschappelijk. God blaast de mens zijn adem in. Dat deed God in het scheppingsverhaal niet bij de dieren. De mens is anders, de mens is beeld van God. Dit zijn wat kernpunten: De mens is niet toevallig; God heeft de mens gewild. En: De mens is anders dan de dieren; De mens is beeld van God.
Wetenschappers noemen dit verhaal een oorsprongsverhaal, een etiologie. Dat zijn in de Bijbel geloofsverhalen die een verklaren geven hoe iets gekomen is. Maar, het zijn in de eerste plaats geloofsverhalen. De vorm, de etiologie, komt op de tweede plaats. Dit verhaal gaat dus over: Hoe is de mens in de wereld gekomen? En het antwoord is: De mens is een schepping van God.
Zo is het ook met dat verhaal van de zondeval. Het gaat over de vraag: Hoe is de zonde, hoe is het kwaad in de wereld gekomen? Het antwoord is: Door de verleiding; door de verleider. Met andere woorden: de mens is mooi, bijzonder, beeld van God, intelligent, verheven boven de dieren, de mens ademt Gods adem, de mens moet de schepping namens God beheren, maar … maar … de mens is kwetsbaar voor de verleiding. Waar zit de achillushiel van de mens? In de verleiding. De slang is het beeld van de verleider die tot het kwaad verleidt. Maar om de mens in de verleiden te laten toehappen, moet hij eerst het vertrouwen in God ondermijnen en moet hij de gehoorzaamheid aan God doorbreken. Dus zegt de verleider: “Gij zult helemaal niet sterven. God weet dat uw ogen open zullen gaan als ge eet van die boom, en dat ge dan gelijk zult worden aan God door de kennis van goed en kwaad”. Verdraaiing van de waarheid en de ultieme leugen, die giftige mix wordt een verleiding, bekoring, verlokking, begeerte, hartstocht, onbeheersbare gretigheid. “Toen zag de vrouw dat het goed eten was van die boom, en dat hij een lust was voor het oog, en hoe aantrekkelijk het was er inzicht door te krijgen. Zij plukte dus een vrucht en zij at ervan; zij gaf er ook van aan haar man, die bij haar stond …”.
De Psalm die we zongen is dezelfde als op Aswoensdag. De traditie zegt dat David zelf deze psalm heeft geschreven en gebeden en gezongen, als boete na zijn overspel met Batseba en de moord op haar man Uria: “God, ontferm U over mij in uw barmhartigheid, delg mijn zondigheid in uw erbarmen. Was mijn schuld volkomen van mij af, reinig mij van al mijn zonden.
Dan komt Jezus. “In die tijd werd Jezus door de Geest naar de woestijn gevoerd om door de duivel op de proef gesteld te worden”. Wij bidden in het Onze Vader: Breng ons niet in beproeving. We beseffen hoe zwak we zijn. We zien het aan de eerste mens, we zien het aan David. Daarom leert Jezus ons te vragen: Breng ons niet in beproeving.
Als de verleider Jezus op de proef stelt, dan begint hij met een rechtse directe: “Als Gij de Zoon van God zijt, …” Zo doet hij het ook tegen ons: Als jij gedoopt bent, als jij een kind van God bent, waarom laat God dan al die ellende toe, waarom zou jij dan moeten lijden? Als God bestaat, waarom laat Hij dan zo’n ellendig virus toe? Als God almachtig is, waarom stopt Hij dan niet al die verschikkelijke oorlogen? “Als Gij de Zoon van God zijt, …”
Maar daar komen we het verschil tegen tussen de eerste mens en deze Mens. Jezus trapt niet in de val, Hij ontmaskert de vraag en of het gaat om zijn honger, zijn vertrouwen op God of zijn gehoorzaamheid; Hij zegt eenvoudig: “Er staat geschreven: niet van brood alleen leeft de mens …” “Er staat ook geschreven: Gij zult de Heer uw God niet op de proef stellen.” “Weg, satan; er staat geschreven: de Heer uw God zult gij aanbidden en Hem alleen dienen.”
Het antwoord op de vraag over schepingsverhaal of evolutie is niet de vraag waar het over gaat. Dat is de verlokking van de verleider, om je in die vraag te verslikken. Het antwoord en het voorbeeld van Jezus, daar gaat het om. In de Bijbel klinkt Gods antwoord en door de Heilioge Geest komen we dat antwoord op het spoor. De zuiverheid van Geest van Jezus, zijn kracht tegenover de verleiding, zijn verbondenheid met de Vader. Dat is ons houvast. Verslik je niet in de foute vragen, maar kijk naar zijn voorbeeld. Dan krijg je kracht als de verleider het bij jou probeert. Dan zal je merken dat het zo ook bij jou gaat: “Nu liet de duivel Hem met rust en er kwamen engelen om Hem te dienen”. Amen.
Voorbede
Bidden wij tot God dat Hij ons helpt stand te houden in de bekoring.
Wij bidden voor alle Christenen, dat de Heilige Geest hen te hulp komt om leugens te ontsmaskeren, verleidingen te herkennen en onwaarheid aan het licht te brengen; dat zij sterk staan als bekoringen hen treffen; dat zij met Jezus de verleidingen overwinnen. (Laat ons [zingend] bidden):
Wij bidden voor onze wereld, dat we afstand nemen van een economie en een commercie die gebaseerd is op verleiding, begeerte en hebzucht; dat de zorg om de mens en de schepping het leidende principe mag worden; om een nieuwe vrijheid tegenover de drang tot bezit en macht. (Laat ons [zingend] bidden):
Wij bidden voor onze parochiegemeenschap, dat we uit zorg voor elkaar rond het coronavirus verstandige maatregelen nemen. Dat we als parochie gespaard mogen blijven. We bidden voor alle kwetsbare mensen en gebieden wereldwijd, om Gods Voorzienigheid en om deskundige hulp ter voorkoming en tot genezing. (Laat ons [zingend] bidden):
Wij bidden voor gezinnen en alleenstaanden, voor echtparen, ouders, kinderen en kleinkinderen, dat wij elkaar helpen oog te krijgen voor alle bekoringen en verleidingen; dat we met Gods genade weerbaarder worden tegenover het kwaad; dat we met Jezus luisteren naar Gods Woord en Gods wil volbrengen. (Laat ons [zingend] bidden):
Intenties