In het Evangelie wijst Jezus ons een weg die we zelf zo snel niet zouden vinden. Het is de omgekeerde wereld van de zaligsprekingen.
Eucharistieviering in de parochiefederatie H. Laurentius (RRM), in de kerken van de H. Liduina (Hillegersberg), de H. Dominicus (Het Steiger) en de HH. Laurentius en Elisabeth (Kathedraal), weekeinde van 28 en 29 januari 2023, om 19.00, 09.30 en 11.00 uur, door plebaan Michel Hagen. A.M.D.G. – I.H.S.
Preek: A2023DHJ04A
Lezingen
E.L: Sefanja 2, 3; 3, 12-13
Psalm: Ps. 146 (145, 7, 8-9a, 9bc-10
T.L: 1 Korinte 1, 26-31
All: Johannes 1, 14 en 12b
EV: Matteüs 5, 1 -12a
Homilie
Weet u wat ootmoedig betekent? Het woord komt in de eerste lezing drie keer voor. Ootmoedigen van het land, zoekt de ootmoed. Dan laat ik bij u alleen nog over een ootmoedig volk.
Ootmoedig betekent zoiets als inschikkelijk, bereidwillig van hart. Sefanja zegt dus in de eerste lezing: Zoekt de Heer, jullie allen, bereidwilligen van het land, die zijn geboden naleeft; zoekt de gerechtigheid, zoekt de bereidwilligheid! … Dan laat ik bij u alleen nog over een bereidwillig, bescheiden volk, dat zijn toevlucht vindt bij de Naam van de Heer: de rest van Israël.
Sommigen denken bij ootmoed aan het tegenovergestelde van hoogmoed, maar tegenover hoogmoed staat nederigheid. Ootmoed heeft te maken met meegaandheid, inschikkelijk zijn tegenover God. Ootmoed staat zo tegenover halsstarrigheid. Denk aan het volk in de woestijn, het was koppig, eigenwijs niet meegaand, halsstarrig. Ootmoedig is ook niet hetzelfde als gedwee. Gedwee lijkt meer willoos te zijn. Ootmoedigheid vraagt dat je actief en bewust instemt met de Ander, dat je instemt met Gods plannen.
Een wat langere inleiding omdat sommige woorden uit ons spraakgebruik verdwijnen, waardoor je niet goed meer weet wat ze betekenen. Ook in het Evangelie zien we zulke begrippen zoals: arm van geest, zachtmoedig, barmhartig en zuiver van hart.
Als Jezus verkondigt en genezingen verricht, raakt Hij dikwijls in conflict met Farizeeën, Schriftgeleerden, Oudsten, Hogepriesters, Sadduceeën, Herodianen. Veel van hen kun je rekenen tot de aanzienlijken, de machtigen. Zij hebben hun lobbygroepen, hun netwerken, hun macht; ze kunnen Herodes en Pilatus onder druk zetten, ze kunnen het volk bespelen, ze hebben geld, ze kunnen mensen omkopen.
Tegenover die macht zet Jezus de houding die we herkennen in de eerste lezing. Een ootmoedig, gewillig volk dat luistert naar Gods stem en dat bereid is Gods wil te doen. Dit zien we ook terug bij Jezus Zelf. Hij leert het ons in het Onzevader: Uw wil geschiede zoals in de hemel zo ook op aarde.
Zo vormt zich een volk dat luistert naar Gods Stem, met gewone eenvoudige mensen, zonder macht en aanzien, kwetsbaar, maar oprecht het goede doen.
Op de achtergrond spelen natuurlijk de grote verhalen zoals de eerste mens die niet luisterde maar inging op de verleiding. En ook de exodus, het vertrek uit Egypte met de opstandigheid en halsstarrigheid van het volk in de woestijn met de opstand tegen Mozes. Het had een korte reis moeten worden vanuit Egypte naar het beloofde land. Door de opstandigheid, het niet gewillig luisteren naar Gods Woord, veranderde dit in een tocht van veertig jaar waarbij vrijwel een hele generatie in de woestijn stierf en een nieuwe generatie het Beloofde Land binnen kon trekken.
Kijken we vanuit die achtergrond naar onze tijd. Ruim 1600 jaar geleden, eind vierde eeuw, werd het Christendom staatsgodsdienst. De keizer vond dat een goed idee. Toen is het Christendom enorm gegroeid, enorm groot geworden. Je moest christen zijn; heidendom werd verboden.
In onze tijd zie je een omgekeerde beweging. In de 19e eeuw gingen Kerk en staat uit elkaar; scheiding van Kerk en staat. De staat bemoeit zich niet intern met de Kerk en de Kerk zich niet met de staat. In de 19e eeuw leidde dat in sommige kerken eerst tot versterking, maar nu 100 jaar later, hebben andere ideologieën en stromingen alle ruimte gekregen. Het idee dat God niet bestaat of dat je God niet nodig hebt, kreeg alle kans en werd actief verspreid.
De Kerk werd 1600 jaar geleden groot omdat de staat de Kerk steunde door wetten. De Kerk werd daarna machtig, soms machtiger dan de staat. De kerk werd in sommige landen rijk aan grond en gebouwen. Inmiddels is dat al lang geschiedenis. Geloof en Kerk worden niet beschermd. Wetten veranderen en lobbygroepen pluggen hun ideeën.
De geschiedenis herhaalt zich is een bekend gezegde. Dat zie je hier ook. Wij keren terug naar de tijd van de Christenen in de eerste drie eeuwen. De geschiedenis die we zien bij Israël, herhaalt zich nu in de Kerk. De eerste lezing van Sefanja herinnert ons eraan: Dan laat ik bij u alleen nog over een ootmoedig, bescheiden volk, dat zijn toevlucht vindt bij de Naam van de Heer: de rest van Israël. Zij zullen geen onrecht meer doen en geen onwaarheid meer spreken; in hun mond is geen tong die bedriegt.
Ook Paulus, in de tweede lezing, is vertrouwd met deze gedachte: Naar menselijke maatstaf waren er niet velen geleerd, niet velen machtig, niet velen van hoge afkomst. Wat voor de wereld zwak is, heeft God uitverkoren om het sterke te beschamen, wat niets is om teniet te doen wat iets is. Gods Volk kan weer echt worden, authentiek, gelovig, rechtvaardig, gewillig luisterend naar Gods wil. Zo zegt Jezus: Zalig de armen van geest, zalig de treurenden, zalig de zachtmoedigen, zalig die hongeren en dorsten naar de gerechtigheid, zalig de barmhartigen, zalig de zuiveren van hart, zalig die vrede brengen, zalig die vervolgd worden om de gerechtigheid. Zij zullen Gods Volk zijn en Hij God met hen zal hun God zijn. Een eenvoudig en gewillig Volk van God. Amen.
Voorbede
Bidden wij tot God in geloof en vertrouwen.
Wij bidden voor de Kerk en alle mensen van goede wil, wij vragen om de Heilige Geest, om eenvoud van hart en bereidwilligheid om Gods wil te doen. Wij bidden dat wij de tekenen van de tijd verstaan en vertrouwen op Gods leiding. (Laat ons [zingend] bidden):
Wij bidden voor onze wereld, voor allen die macht en invloed hebben, dat zij deze inzetten voor vrede, voor het welzijn van kleine mensen, voor vluchtelingen, voor de meest kwetsbaren. Bidden wij dat een einde komt aan oorlogen en schending van mensenrechten. (Laat ons [zingend] bidden):
Wij bidden voor onze parochie en onze parochiekernen, dat wij ons bewust worden van de waarde van ons geloof en de kracht van de sacramenten, van de genade van het Evangelie en het samen Kerk zijn. Dat we weerstand bieden aan de talloze verleidingen van deze wereld. (Laat ons [zingend] bidden):
Wij bidden voor gezinnen en alleenstaanden, voor echtparen, ouders, kinderen en kleinkinderen. Wij bidden voor hen die starten met het Eerste Communieproject, dat zij groeien in geloof en een hechte band opbouwen met Jezus, dat zij Hem navolgen in eenvoud van hart. (Laat ons [zingend] bidden):
Intenties