Een wijngaard die verwoest wordt en een wijngaard die aan pachters wordt ontnomen. In de spiegel van het Evangelie kijken we naar onze tijd en onszelf.
Eucharistieviering in de kerken van de H. Albertus Magnus (Blijdorp), H. Lambertus (Kralingen), H. Dominicus (het Steiger) en locatie Overschie, weekeinde van 7 en 8 oktober 2023, om 12.00, 19.00, 09.30 en 11.00 uur, door plebaan Michel Hagen. A.M.D.G. – I.H.S.
Preek: A2023DHJ27A
Lezingen
E.L: Jesaja 5, 1-7
Psalm: Ps. 80 (79), 9 en 12, 13-14, 15-16, 19-20
T.L: Filippenzen 4, 6-9
All. Vers. Johannes 15, 16
EV: Matteüs 21, 33-43
Homilie
Verleden week hoorden we de parabel van de twee zonen, een die ja zei maar nee deed, en een die nee zei maar uiteindelijk toch ja deed. Die lijn trekt Jezus vandaag door in de gelijkenis van de pachters in de wijngaard.
Jezus neemt een bekend verhaal op, iedereen kende het, we hoorden het in de eerste lezing: De profeet Jesaja begint zo: “Ik wil zingen voor mijn vriend, zingen het lied van mijn vriend en zijn wijngaard”. Maar het is een droevig lied, geen vrolijk lied. De wijngaard geeft geen vruchten. Het is een variatie op het zondvloed-verhaal. God heeft een afkeer gekregen van zijn schepping vanwege de zonden van de mensen en neemt zijn beschermende hand weg. De eindeloze regens overspoelen het land, alleen Noach wordt gered. Hier is Israël een wijngaard waar God zijn beschermende handen van af haalt. Jesaja zegt het zo: “Wat ik ga doen met mijn wijngaard …! Ik haal zijn omheining weg, dat hij kaalgevreten kan worden. Ik maak zijn muren stuk, dat hij platgetrapt kan worden. Ik maak van hem een verwilderd stuk grond …”
Geen veilige omheining meer, geen bescherming meer en waarom? Omdat de wijngaard geen vruchten geeft. Omdat Israël geen vruchten geeft waar God op hoopt. Jesaja heeft een ferme maatschappijkritiek. Hij zegt daarna: “Wee hen die het kwade goed noemen en het goede kwaad, die van het duister licht maken en van het licht duisternis, van bitter zoet en van zoet bitter. Wee hen die wijs zijn in eigen ogen en verstandig naar hun eigen mening. Wee die helden in het drinken van wijn, zo dapper in het mengen van dranken, die voor een geschenk de schuldige in het gelijk stellen en de rechtvaardige van zijn recht beroven” (Jesaja 5, 20-23).
Welke vruchten had de wijngaardenier dan verwacht van zijn wijngaard Israël? Jesaja zegt het aan het einde: “Ja, de wijngaard van DE HEER van de machten is Israëls huis, zijn bevoorrechte planten zijn de mensen van Juda. Hij hoopte op recht maar Hij zag onrecht, Hij zag geen betrachting van recht, maar verkrachting van recht” (Jesaja 5, 7).
En dan horen we gisteren en vandaag over een aanval van Hamas op Israël. Een volgende fase in een eindeloze reeks. Geen oog om oog, tand om tand maar erger. Jij slaat mij, ik sla harder terug. Jij doodt tien mensen, ik dood er honderd. Je zult weten wie de macht heeft.
Macht over onmacht schept een eindeloze keten van haat. Het lied van de wijngaard is vandaag de dag nog net zo actueel als in de tijd van Jesaja. En dat lied pakt Jezus op in zijn parabel. Maar bij Hem geeft de wijngaardenier de wijngaard niet prijs aan verwoesting, nee de wijngaard is vruchtbaar en de wijngaardenier komt zijn deel van de oogst ophalen. God stuurt zijn profeten om op te roepen tot rechtvaardigheid. Maar de pachters willen er niets van weten. Zoals in onze tijd. Liever hardheid en bescherming van eigenbelang dan dialoog en verzoening, barmhartigheid en vergeving.
Wat voor Israël gold in de tijd van Jesaja en in de tijd van Jezus, geldt nu voor de hele wereld, ook voor Europa en ons eigen land. We hebben een cultuur opgebouwd waarin het gaat om eigenbelang, eigen voordeel, goedkope producten uit lage lonen landen. In zijn encycliek Laudato Si’ wees paus Franciscus al helder op de fouten die in onze cultuur zitten.
Afgelopen week, woensdag, op 4 oktober, de feestdag van de H. Franciscus van Assisi, en de dag van de opening van de grote synode, publiceerde Paus Franciscus zijn opvolging van de encycliek Laudato Si’. Deze nieuwe publicatie heet Laudate Deum. Dit is Latijn voor ‘Prijs God’ en sluit aan bij de betekenis van Laudato Si‘; dat betekent ‘Geprezen zijt Gij’.
Wat wij doen met de aarde, met de wereld, met ons klimaat, met onze cultuur, met onze omgeving, met ons bezit, maar vooral met onze naasten, met de armen en de zwakken, met de ongeboren kinderen en de zieken, met jonge kinderen en bejaarden, met vluchtelingen en ontheemden, met de armen van deze wereld, met de armste en meest bedreigde landen, wat wij voor hen doen, doen wij voor Hem, dat is Laudate Deum. Alleen zo kunnen wij God prijzen.
We kunnen recht in de leer zijn en precies weten hoe de liturgie moet en wat in het kerkelijk wetboek staat, we kunnen weten wat de dogma’s van de Kerk zijn en wat het Evangelie leert. We kunnen bidden op onze knieën en toch gewoon meedoen met deze wereld omdat iedereen dat doet.
We kunnen moderne ideeën hebben en vinden dat de Kerk achter loopt, we kunnen vechten voor de vrouw in het ambt en afschaffing van het celibaat, we kunnen relaties van het gelijke geslacht willen inzegenen en alle taboes over seks opheffen en toch gewoon meedoen met deze wereld omdat iedereen dat doet.
Wat voor Israël gold in de tijd van Jesaja en in de tijd van Jezus, geldt nu voor de hele wereld. In de parabel over de ontrouwe pachters zijn die pachters degene die ja zeggen maar nee doen. Ja, wij zijn de pachters, ja, wij beheren Gods wijngaard, ja, wij zorgen dat wijngaard floreert. Maar “nee”, we dragen geen vruchten af van gerechtigheid, de opbrengst is voor ons, het gaat om ons. Dat is een spiegel voor ons. De wereld brandt, wereldoorlog III vindt plaats stukje bij beetje zei paus Franciscus. Klimaatverandering maakt egoïstischer in plaats van milder en zachtmoediger. Het evangelie van vandaag is actueler dan ooit, voor de wereld, Europa, Nederland, u en ik. Amen.
Voorbede
Wij bidden tot God de Heer van de wijngaard en van de oogst.
Wij bidden voor de Kerk, in deze dagen van de synode, dat het vuur van de Heilige geest allen doet branden van liefde voor Gods Koninkrijk van vrede en gerechtigheid, dat alle deelnemers hun ideologische standpunten en dubbele agenda’s weten te overwinnen te luisteren naar de Heilige Geest en door de navolging van Christus. (Laat ons [zingend] bidden):
Wij bidden voor de wereld waarin we leven, om vrede in Oekraïne, om vrede in het Midden Oosten, om vrede in de hele wereld; vragen we de Heilige Geest om waarachtige wijsheid en liefde omwille van hen die lijden onder de hartvochtigheid van ideologisch en religieus fanatisme. (Laat ons [zingend] bidden):
Wij bidden voor onze parochies en onze parochiekernen, dat we elkaar stimuleren om aan de slag te gaan met de richting die de Kerk ons wijst. Dat de nieuwe publicatie van de paus door ieder van ons ontvangen wordt en in praktijk gebracht. (Laat ons [zingend] bidden):
Wij bidden voor gezinnen en alleenstaanden, voor ouders en grootouders, kinderen en kleinkinderen, dat we binnen onze gezinnen een cultuur opbouwen die weerstand biedt aan deze wereld, dat wij samen, groot en klein vruchten dragen van geloof, hoop en naastenliefde. (Laat ons [zingend] bidden):
Intenties: