Jezus heeft ons een voorbeeld nagelaten. Als wij zijn voorbeeld volgen, dan volgen wij de Weg die leidt naar Gods Koninkrijk.
Eucharistieviering in de kerken van de H. Liduina (Hillegersberg), de Pax Christi (Spangen) en de HH. Laurentius en Elisabeth (kathedraal), in het weekeinde van 4 en 5 november 2023, om 19.00, 09.30 en 11.00 uur, door plebaan Michel Hagen. A.M.D.G. – I.H.S.
Preek: A2023DHJ31A
Lezingen
E.L: Maleachi 1, 14b-2,2b. 8-10
Psalm: Ps. 131 (130), 1, 2, 3
T.L: 1 Tessalonicenzen 2, 7b-9. 13
All. Vers. Matteüs 23, 9a en 10b
EV: Matteüs 23, 1-12
Homilie
U kent ongetwijfeld het gezegde: “Goed voorbeeld doet goed volgen”. Dit gezegde is populair onder pedagogen, maar ook bij trainingen voor volwassenen. Vanuit ons geloof komt daar een extra dimensie bij wanneer Jezus zegt: “Kom, volg Mij, …” (Matteüs 4, 19).
“Goed voorbeeld doet goed volgen”. Het omgekeerde is ook waar: “Slecht voorbeeld doet slecht volgen”. Dat is wat we vandaag in het Evangelie zien. Het is een echt verwijt van Jezus in de richting de schriftgeleerden en Farizeeën. Hij zegt: “Doet en onderhoudt daarom alles wat zij u zeggen, maar handelt niet naar hun werken; want zelf handelen ze niet naar hun woorden”.
Hier spreekt Jezus direct, zonder omhaal, zonder parabel of gelijkenis. Hij had al eerder gesproken over de twee zonen. De een zei ja, maar deed het niet, de ander zei eerst nee, maar kreeg spijt en ging toen wel. Zo hield Jezus hen een spiegel voor in een voorbeeld, maar nu spreekt Hij ronduit als Hij zegt: “Zelf handelen ze niet naar hun woorden”.
Paus Franciscus spreekt met regelmaat over klerikaal gedrag. Daarover kan je lang discussiëren: Wat is nu precies klerikaal gedrag?
Klerikaal komt van clerus, de geestelijkheid, de gewijde bedienaren. Het woord kwam op in de 19e eeuw. Het werd in Frankrijk en Italië gebruikt door tegenstanders van geestelijken, wanneer die opkwamen voor de rechten van de paus. Ook in Duitsland eind negentiende eeuw, tijdens de Kulturkampf (1872-1887), werd het woord zo gebruikt. Eigenijk zei het nog niet zoveel over de geestelijken, behalve dat ze opkwamen voor de katholieke zaak.
Maar de klank verschoof gaandeweg. In Engeland wordt het eind negentiende eeuw vooral gebruikt voor listigheid en dominantie van priesters en hun invloed op de samenleving. Dan zie je gaandeweg al iets van de huidige betekenis naar voren komen.
In onze tijd verwijst klerikaal gedrag in de richting van je beter, verheven voelen boven anderen, kost wat kost je eigen gelijk halen, listig je plannen doordrukken en ook wat we vandaag zien in het Evangelie: Onwaarachtig zijn, schone schijn aan de buitenkant, schijnheilig zijn, in de praktijk je woorden niet waarmaken maar dat wel van anderen eisen.
Paus Franciscus is natuurlijk bekommerd om klerikalisme binnen de Kerk. In een brief aan de geestelijken wilde hij als oude man en vanuit zijn hart zijn bezorgdheid uiten. Hij scheef: “Wanneer we terugvallen op de vormen van klerikalisme; wanneer we, misschien zonder het te beseffen, mensen laten zien dat we superieur zijn, bevoorrecht, ‘hoger’ en daarom gescheiden van de rest van het heilige volk van God”.
Met het zoeken naar persoonlijk voordeel, het cultiveren van het eigen imago en het vergroten van het eigen succes, verliest men de priesterlijke geest, de ijver voor dienstbaarheid, het verlangen naar de zorg voor Gods volk. Als dagelijkse tegengif noemt de paus “te kijken naar de gekruisigde Jezus, elke dag onze ogen richten op Hem die zichzelf heeft leeggemaakt en zich voor ons heeft vernederd, zelfs tot in de dood”.
De schriftgeleerden en Farizeeën in Jezus tijd waren grotendeels leken, er waren ook tempelpriesters onder, maar slechts een deel. Klerikalisme en farizeïsme hebben grote raakvlakken. Maar onderzoek je het, dan kom je ook op het vlak van de psychologie met begrippen als narcisme, theatraal en anti-sociaal gedrag. Sommige beroepsgroepen en subculturen, met name posities waar een zekere macht en aanzien in het spel is, lopen hierin een groter risico.
Wanneer je daar goed naar kijkt, dan is klerikalisme feitelijk niet alleen iets van priesters en andere geestelijken, maar lopen massa’s mensen binnen en buiten de Kerk, in kunst en cultuur, in media en wetenschap, ja, bijna overal het risico in die val te trappen. Arrogantie, zoeken naar persoonlijk gewin, eigen imago, eigen succes, minder zorg voor de mensen die jou zijn toevertrouwd. Het kwam volop aan het licht bij de MeToo affaires.
In het Evangelie hebben we meerdere uitspraken van Jezus waarin een soort waarschuwing doorklinkt: De lezing van vandaag: “Zelf handelen ze niet naar hun woorden”. Jezus komt op voor eenvoudige mensen die worden misleid door hun leiders, zo zegt Hij: “Als iemand een van deze kleinen die in Mij geloven, aanstoot geeft, zou het beter voor hem zijn als men hem een molensteen om de hals hing en liet verdrinken in het diepste van de zee” (Matteüs 18, 6). En een andere keer: “Pas op voor het zuurdeeg, dat wil zeggen, de huichelarij van de farizeeën. Niets is bedekt of het zal onthuld en niets verborgen of het zal geweten worden” (Lucas 12, 1b-2). En ook: “Gij weet, dat de heersers der volkeren hen met ijzeren vuist regeren en dat de groten misbruik maken van hun macht over hen. Dit mag bij u niet het geval zijn; wie onder u groot wil worden, moet dienaar van u zijn, en wie onder u de eerste wil zijn, moet slaaf van u wezen, zoals ook de Mensenzoon niet gekomen is om gediend te worden, maar om te dienen en zijn leven te geven als losprijs voor velen” (Matteüs 20, 25-28).
Wat geldt voor Jezus’ leerlingen, geldt voor priesters diakens, bisschoppen, religieuzen én voor alle mensen, gelovigen en niet gelovigen: Oprecht het goede zeggen en doen, want: “Goed voorbeeld doet goed volgen” Amen.
Voorbede
Wij bidden tot God, onze hemelse Vader.
Wij bidden voor de Kerk, dat alle gelovigen Jezus navolgen in zijn waarachtige en dienstbare houding, dat ieder voor zichzelf waakt voor klerikalisme en farizeïsme, dat we eenvoudig en trouw zijn, in ons geloof en in onze dienst aan de naaste. (Laat ons [zingend] bidden):
Wij bidden voor onze wereld, wij vragen om Gods barmhartigheid en de bevrijdende hulp van de Heilige Geest; dat alle machthebbers oprecht zoeken naar wegen die tot vrede leiden, dat haat en agressie, arrogantie en eigenbelang worden overwonnen. (Laat ons [zingend] bidden):
Wij bidden voor onze parochie en onze parochiekernen, wij vragen om Gods hulp voor allen die zich inzetten voor de parochies vanuit roeping en beroep en als vrijwilliger, dat het voorbeeld van Jezus leidend is voor onze houding en inzet. (Laat ons [zingend] bidden):
Wij bidden voor gezinnen en alleenstaanden, voor ouders en grootouders, kinderen en kleinkinderen, wij vragen om wijsheid in de opvoeding en kracht om goede keuzes te maken. We vragen om liefde en zorg in de huwelijken en verbondenheid tussen de generaties. (Laat ons [zingend] bidden):
Intenties: