Wat is liefde? Het eerste symbool van liefde is ……… het kruis. Liefde is bij Jezus iets dat niet in woorden te vatten is, omdat het alleen in daden werkelijkheid wordt. Woorden zijn de aankondiging, maar de daad is de werkelijkheid. Jezus Christus, is liefde metterdaad, liefde die waarheid is, liefde die niet sterft, die niet omkeert in haat.
Eucharistieviering op 24 mei, 19.00 uur, in de parochie van O.L.V. Tenhemelopneming, te ’s-Gravenzande en te Poeldijk in de parochie van de H. Bartolomeus, op 25 mei 2003, 11.00 uur, door pastoor Michel Hagen. A.M.D.G. – I.H.S.
Preek: B2003TMP06B
Lezingen
E.L.: Hand. 10, 25-26. 34-35. 44-48.
Ev.: Joh. 15, 9-17
Homilie
Wat is liefde? Het thema van opera’s en operettes, de dramatische liefde, Romeo en Julia of Tony en Maria in de West Side Story, of de geliefden in de film ‘the Titanic’. Het meest bezongen onderwerp dat we kennen, van de Beatles met Michelle, ‘I love you, I love you, I love you’, tot de moderne popsongs, want het gaat altijd door. Wat is liefde? We kennen de gedichten die vaak in huwelijksvieringen worden gelezen. We kennen de uitingen met een hartje, een cupidootje, we kennen de romantische sfeer van het glaasje wijn en kaarslicht, de blik in de ogen en de mooie muziek op de achtergrond. Maar wat is liefde? Ook filosofen hebben over de liefde nagedacht, Oosterse en Westerse filosofen en psychologen. Liefde is aantrekkingskracht zegt Plato. Liefde is libido zegt Freud. Liefde is voortplantingsdrang en overlevingsstrategie zeggen evolutionisten. Maar wat is liefde?
Wij hebben ook in onze kerken enkele symbolen voor de liefde. Maar ze verschillen van die in de gewone wereld. Ik weet niet wanneer het eerste hart in een boom werd gekerfd, maar eeuwen geleden ontstond er in de Kerk de heilig Hart devotie, het Hart van Jezus, met een doornenkroon omwonden, een hart dat bloedt uit liefde. Dat het hart met liefde te maken heeft, lezen we al in het Evangelie van Johannes, als Jezus zijn tijdgenoten verwijt dat ze in hun hart geen liefde voor God hebben (5, 42). Toch is het hart niet het eerste symbool van liefde. Het eerste symbool van liefde is ……… het kruis.
Vreemd hè? Ons denken is zo met de tijdgeest doordrenkt, dat we al snel met liefde denken aan de romantiek van de film, aan de hartstochtelijk, lichamelijke en dikwijls erotische liefde. Maar we denken niet aan het kruis. In onze kerken is het kruis het eerste symbool van de liefde. ‘Zo zeer heeft God de wereld liefgehad, dat Hij zijn eniggeboren Zoon heeft gegeven.’ ‘Geen groter liefde kan iemand hebben dan deze, dat hij zijn leven geeft voor zijn vrienden.’ We weten het allemaal, maar hoe komt het dat we er niet zo snel aan denken? Want natuurlijk denkt u er wel aan, natuurlijk is liefde voor u niet alleen maar wandelen in het maanlicht. Wie getrouwd is, vader of moeder is, wie al langer meedraait in deze wereld, die weet dat liefde wordt beproefd, dat liefde pijn doet, dat liefde zich moet bewijzen, dat liefde zichtbaar wordt in heel andere dingen dan cadeautjes en mooie woorden. En toch zijn we er gevoelig voor, zo gevoelig dat iemand al die andere blijken van liefde kan vergeten, vanwege een mooi gezicht, zoete woorden of opwindende gedachten.
Zo is het tussen mensen en zo is het tussen de mens en God. Het is gemakkelijker iemand lief te hebben die je kunt vasthouden, die je ziet en voelt, dan God, die je niet kunt vasthouden, die je niet ziet of voelt. Dat is het probleem van het Volk Israël in de woestijn, dat is nog steeds ons probleem. Want we stellen eerder vertrouwen in techniek en wetenschap, in eigen kunnen en eigen kracht, dan in God. Vandaag laat Jezus ons weten wat Hij onder liefde verstaat. Bij Hem is liefde er pas als liefde wordt gedaan, als er daden van liefde zijn, als er vruchten van liefde zijn. Hij gaat voor de hoogste liefde, dat is je leven geven.
Dat noemt Jezus in deze lezing de hoogste liefde: ‘Je leven geven voor je vrienden’. Maar aan het kruis zal Hij laten zien dat dat zelfs nog niet genoeg is. Hij geeft zijn leven ook voor zijn vijanden, de moordenaar mag door zijn berouw met Hem het paradijs binnen. Hij bidt voor hen die Hem aan het kruis hebben genageld: ‘Vader, vergeef het hun, want ze weten niet wat ze doen’. Het is die liefde die de leerlingen hebben versteld doen staan. Om die liefde noemt Johannes zich de geliefde leerling. Het is vanwege die liefde dat Stefanus, als hij gestenigd wordt, bidt voor zijn moordenaars: “Heer reken hen deze zonde niet aan’.
Liefde is bij Jezus iets dat niet in woorden te vatten is, omdat het alleen in daden werkelijkheid wordt. Woorden zijn de aankondiging, maar de daad is de werkelijkheid. Mam ik hou zo van u. Schat ik hou zo van je. Wat is dat houden van? Het vraagt om daden waaruit die liefde blijkt. Tegelijk weet Jezus dat echte liefde ver te zoeken is, zover, dat Hij het alleen bij de Vader vindt. ‘Zoals de vader Mij heeft liefgehad,’ zegt Hij, ‘zo heb ook Ik u liefgehad’. De liefde begint bij God de Vader. Johannes schrijft het in zijn eerste brief (4,19): ‘Wij hebben lief, omdat God ons het eerst heeft liefgehad’. Gods liefde en de liefde van Christus is niet een beloning omdat wij zo goed zijn, omdat wij liefhebben of Gods geboden onderhouden, nee: ‘God bewijst zijn liefde voor ons juist hierdoor, dat Christus voor ons is gestorven, toen wij nog zondaars waren (Rom. 5,8)’.
Tegelijk peilen we hier ook naar het mysterie van Jezus’ relatie met de Vader. ‘Zoals de Vader Mij heeft liefgehad, zo heb ook Ik u liefgehad’. Hoe groot is de liefde die Jezus ontvangt van de Vader? Zo groot dat het een voorbode is van Jezus’ liefde op het kruis. Op een of andere manier heeft de Vader zich zo totaal aan Jezus gegeven en heeft Hij Hem alles in handen gelegd, op een of andere manier staat de Vader geheel ten dienste van de Zoon, zozeer dat het beantwoordt aan het steven van Jezus aan het kruis. Het is alsof de Vader al vooraf is gestorven door zijn Zoon te geven, gestorven aan alle goddelijke rechten en goddelijke aanspraak. Alsof God de oude God niet meer is. De Vader geeft zich in de Zoon en aan de Zoon en de Zoon geeft zich in ons en aan ons. Niet slechts met woorden, want het Woord is Vlees geworden. Het Woord is pas ten volle waarheid, als de belofte zijn vervulling bereikt.
Wat betekent dat voor ons? Dat we moeten oppassen voor het rozengeur en maneschijn idee van de liefde. Laten we daar het woord romantiek maar voor bewaren. Dat we moeten oppassen voor de beperkte kijk, die ons wordt voorgetoverd op alle mogelijke manieren. Want dat is liefde waar de wereld veel aan verdient, waar onze economie op draait, waar andere mensen hun voordeel mee doen, in de filmindustrie, de condoomindustrie, de farmaceutische industrie, de reclamewereld, de muziekindustrie, de TV-industrie, de conferences. Het is een liefde die inwisselbaar is, die op kan raken en kan eindigen, die blind maakt en die kan verkeren in haat. Dat is de liefde die meer om zichzelf draait dan om de ander, dat is de liefde van déze wereld, een wereld die uit zichzelf God niet kan vinden.
Wij hebben een kruis als symbool van de liefde. Opdat wij weten wat liefde werkelijk is. Jezus Christus, Hij is liefde metterdaad, liefde die waarheid is, liefde die niet sterft, die niet omkeert in haat, liefde waar Paulus in zijn Korinthe-brief een lofrede op houdt. Om die liefde zijn wij hier, om deel te nemen aan de maaltijd van zijn kruisliefde, gekruisigd Lichaam, vergoten Bloed, om vervuld door zijn liefde op weg te gaan, om daden van ware liefde te stellen, om vruchten van ware liefde te dragen. Amen.