Hoe voorkom je dat je in uitersten vervalt. Wat is de gulden middenweg? Moet je trekken of duwen of wachten. Hoe belangrijk zijn regels en voorschriften voor het dagelijks leven en voor het geloof? Het Evangelie wijst ons de weg.
Eucharistieviering 2 en 3 september 2006, om 19.00, 09.30 en 11.00 uur in de parochiekerk van de H. Willibrordus, de H. Jozef en De Goede Herder te Wassenaar, door pastoor Michel Hagen. A.M.D.G. – I.H.S.
Eucharistieviering beluisteren (MP3)
Preek: B2006DHJ22BAUFX
Lezingen
E.L.: Deut. 4, 1-2, 6-8
T.L.: Jak. 1, 17-18. 21b.-22. 27
Ev.: Mc. 7, 1-8. 14-15. 21-23
Homilie
Bent u tevreden over de opvoeding die u gekregen hebt? Was die streng of kreeg u juist alle vrijheid? U kunt nu moeilijk antwoord geven en het zouden waarschijnlijk ook veel verschillende antwoorden zijn. Nog zo’n vraag: Bent u tevreden over de opvoeding die u aan uw kinderen hebt gegeven? En voor deze vraag geldt hetzelfde.
Vandaag komen we de vraag tegen naar het juiste evenwicht bij regels en wetten, voorschriften en richtlijnen. Sinds de jaren vijftig is dit een gevoelig punt. Toen begon gaandeweg een reactie te komen op de strenge opvoeding. We hadden generaties achter de rug die in de opvoeding precies wisten wat goed of fout was en waar dikwijls weinig ruimte was voor persoonlijke keuzes en zelfontplooiing.
De reactie van de zestiger jaren is bekend. Die loopt van flower power en hippies tot punk en heavy metal, een wild mozaïek van ‘urban lifestyle’, gay scene, nozems, New Age, Gabbers, Gothic en het Cyber tijdperk en wat al niet meer.
Ooit kwam iemand met de 3xR-en: rust, reinheid en regelmaat. Dat waren de gouden regels voor baby’s. Maar in deze tijd ontdekken steeds meer mensen de heilzame werking van deze drie R-en. Rust, reinheid en regelmaat is heilzaam in het huishouden, het is heilzaam in een ziekenhuis, het is heilzaam op je werk, het is heilzaam op school, het is heilzaam in de sport, het is heilzaam …. in de Kerk.
Eigenlijk weet iedereen dat je regels nodig hebt. De beste leerkrachten weten binnen de chaos en de dynamiek van een klas de structuur en de ordening te bewaren. Kinderen weten waar ze aan toe zijn, leren de grenzen kennen en voelen zich goed. Dat geldt voor volwassenen precies hetzelfde.
Zouden er ook mensen of organisaties of bewegingen of groepen of subculturen zijn, die daar geen voordeel aan hebben, die daar tegen zouden zijn? Ik denk het wel, al zijn ze niet of nauwelijks zo georganiseerd. Wie is niet gebaat met mensen die hun leven op orde hebben, die stabiel zijn, die zich niet laten leiden door allerlei plotselinge impulsen? Ik denk dat de commercie graag ziet dat er enige latente chaos is. Want als jongeren luisteren naar hun ouders, zijn ze minder kooplustig. Als man en vrouw rustig overleggen en samen besluiten, zijn er minder impulsieve aankopen. Als landen in vrede zijn, verkoopt de wapenindustrie weinig of niets meer, als jonge mensen verstandig worden is het uit met de drugshandel, als we leven naar Jezus’ voorbeeld, is het afgelopen met de seksindustrie.
Rust, reinheid, regelmaat. Regels voor het dagelijks verkeer, richtlijnen voor school en werk, voorschriften in de thuiszorg, kerkelijke voorschriften in liturgie en leven, tien geboden van God, vijf geboden van de Kerk, een regel van Augustinus en van Benedictus, van Franciscus en Ignatius, kloosterregels die stabiliteit brengen waardoor mensen hun leven op orde krijgen. Wie is er niet bij gebaat? En waarom is er toch zo’n onberedeneerbare weerstand tegen regels en wetgeving?
Jezus wijst ons de gulden middenweg. Maar die is niet gemakkelijk. Het verwijt dat de Farizeeën maken is eigenlijk gericht tot Jezus. Ze spreken over de leerlingen. ‘Waarom houden de leerlingen de gewoonten van de voorvaderen niet aan?’ Maar eigenlijk zeggen ze: ‘Het zijn uw leerlingen, hebt U ze niet geleerd zich beter te gedragen?’ Jezus reageert heel direct, want als je zo oppervlakkig andere mensen aanvalt, dan mag Hij hen de spiegel voorhouden. Dan zegt Hij dit: ‘Niet wat van buiten komt maakt een mens onrein, maar wat van binnen zit en naar buiten komt’. Niet dit of dat eten, niet vuil werk, niet een dode of bloed of wat dan ook maakt jou onrein. De onreinheid zitten in je hart.
Tegen echtparen zegt Hij: ‘Wie een vrouw (of een man) aankijkt en seksuele verlangens toelaat, die heeft in zijn hart al overspel gepleegd’. Het begint in je hart, in je gedachten in het toelaten van je verlangens, in je fantasie. De tweede R spreekt over reinheid. Jezus is de meest reine van allemaal, niet omdat Hij steeds zijn handen wast, dat doen ze in een bordeel ook, dat doen ze in een abortuskliniek ook, de echte reinheid zit in het hart.
Jezus vertaalt de tien geboden in de lijst van ondeugden die ontstaan als je geen teugels legt aan je eigen innerlijk. Hij zegt: ‘Uit het hart van de mens komen boze gedachten, ontucht, diefstal, moord, echtbreuk, hebzucht, kwaadaardigheid, bedrog, losbandigheid, afgunst, godslastering, trots, lichtzinnigheid’. Dertien onderwerpen die je zo over de tien geboden heen kunt leggen. Ze komen niet van buiten, maar uit je hart.
Daarom wil Jezus ons hart genezen, daarom heeft Hij geduld met mensen, maar is Hij tegelijk uiterst principieel. Daarom gaan bij Hem wijsheid en liefde hand in hand.
De innerlijk weerstand tegen wetten en regels is oud. In het boek van de Makkabeeën lezen we: ‘Toen kwam er een generatie die zich niet bekommerde om de Wet van God en velen wist over te halen om mee te doen met de andere volken. “Want”, zeiden ze, “sinds we niet met de volken meedoen, gaat het alleen maar slechter”.
We hebben de tijd van de verzuiling achter de rug. Iedereen juichte. Maar na vijftig jaar kijken we rond en zeggen: ‘Met de zuil is er veel meer verloren gegaan. De tijd van angst voor God en de nadruk op zonde is gelukkig voorbij. Maar na vijftig jaar kijken we in de kerk rond en zuchten: ‘Met de angst voor God en de angst voor zonde is ook het geloof in God en eerbied voor het heilige verdwenen’.’ De tijd van scrupuleuze preutsheid, seksuele onwetendheid en rigide afstandelijkheid is gelukkig voorbij. Maar na vijftig jaar zeggen we: ‘Met het zogenaamd opruimen van de taboes is ook veel huwelijkstrouw, respect voor het ongeboren leven en innerlijke zuiverheid verdwenen’.
Als Jezus zijn zaligsprekingen heeft verkondigt, gaat Hij door: ‘Denk niet dat Ik gekomen ben om Wet en Profeten op te heffen; Ik ben niet gekomen om op te heffen, maar om de vervulling te brengen. Want, voorwaar, Ik zeg u: Eerder nog zullen hemel en aarde vergaan, dan dat een jota of haaltje vergaat uit de Wet, voordat alles is geschied. … Wie ze leert en onderhoudt, zal groot geacht worden in het Rijk der Hemelen’.
Het juiste evenwicht begint in het hart. Wie God en de naaste bemint, zegt niet, moet ik dat ook nog, mag dat ook al niet? Die overstijgt dat met de liefde, want liefde en wijsheid maken het mogelijk om Gods wil te volbrengen. Zo groeit Gods Koninkrijk. Amen.
Voorbede
Bidden wij vol vertrouwen tot God, onze Vader.
Bidden wij voor Gods Kerk over de gehele wereld: Bidden wij om wijsheid in alle omstandigheden, om verstand verbonden met liefde, om kracht verbonden met mildheid, om geduld verbonden met volharding. Bidden we dat de wijsheid van alle eeuwen ons de weg blijft wijzen. Laat ons bidden.
Bidden wij om wijze en liefdevolle beleidsmakers, in de landelijke politiek en daarbuiten, voor mensen in Den Haag en Brussel, dat zij met hun regelgeving het goede voor de mensen voor ogen houden. Laat ons bidden.
Bidden wij voor opvoeders: voor ouders en leerkrachten, ook voor bisschoppen en priesters, bidden we om de wijsheid en de liefde van Christus, die de heilige Geest ons geeft; opdat allen het juiste evenwicht weten te bewaren. Laat ons bidden.
Bidden wij voor een zuivere kijk op geloof en leven, dat we God de eerste plaats laten behouden, ook als dat offers vraagt. Bidden we om het juiste onderscheid tussen wat wezenlijk is en wat bijkomstig, om dat wat blijft en dat wat slechts tijdelijk is. Bidden wij dat we kracht krijgen om steeds voor het goede te kiezen. Laat ons bidden.
Intenties