Ga naar hoofdinhoud

God ziet hoe wij verbonden zijn met de aarde, met de dingen, met de natuur, met ons lijf, met eten en drinken, met wat we doen, met elkaar, met alles. God zegent onze verbonden. Hij nodigt ons ook uit om onder al die verbonden een dieper Verbond te hebben, het diepste Verbond, het oerverbond, het meest fundamentele Verbond, Gods Verbond met ons.

Eucharistieviering 4 en 5 november 2006, om 19.00, 09.30 en 11.00 uur in de parochiekerken van de H. Jozef, de H. Willibrordus en De Goede Herder te Wassenaar, door pastoor Michel Hagen. A.M.D.G. – I.H.S.

Eucharistieviering beluisteren vanuit de Jozefkerk te Wassenaar (MP3)

Preek beluisteren vanuit de Jozefkerk te Wassenaar (MP3)

Preek: B2006DHJ31BAUFX

Lezingen

E.L.: Deut. 6, 2-6
T.L.: Hebr. 7, 23-28
EV.: Mc. 12, 28b-34

Homilie

Denken we nog wel eens aan het Verbond? Vandaag horen we in de tweede lezing over het eerste Verbond. Ook wel genoemd, het oude Verbond of het Oude Testament. Verbonden zijn in de wereld aan de orde van de dag. De NAVO is een verbond, De Verenigde naties is een verbond. De Sovjet Unie was een verbond. De GS probeert iets van een economisch verbond te sluiten.

Maar verbonden kom je op duizenden manieren tegen, wij kunnen niet leven zonder verbonden. Een gezin is een verbond tussen ouders en kinderen, de band van familie is een natuurlijk verbond, de sportclub, de school, het contract met een leverancier, het netwerk van de vriendenkring, maar ook de politiek, een kabinet, een koningshuis, het heeft allemaal te maken met verbonden tussen mensen, landen en groepen.

Gods Volk heeft iets nieuws ontdekt: God wil een Verbond met ons, God wil met ons verbonden zijn, zo hecht als het verbond tussen man en vrouw, nee nog hechter. Zo hecht als een verbond tussen ouders en kinderen, nee, nog hechter. Zo hecht als het verbond van onszelf met ons lichaam, nee nog hechter.

God ziet hoe wij verbonden zijn met de aarde, met de dingen, met de natuur, met ons lijf, met eten en drinken, met wat we doen, met elkaar, met alles. En God ziet dat het goed is, ja zelfs zeer goed. God zegent onze verbonden. Maar juist omdat het goed is en zeer goed, nodigt God uit om onder al die verbonden een dieper Verbond te hebben, het diepste Verbond, het oerverbond, het meest fundamentele Verbond, Gods Verbond met ons.

Vandaag de vraag van een schriftgeleerde naar het eerste gebod. Dat is de vraag naar de kern van Gods Verbond met ons. Een belangrijke vraag, maar ook een gevaarlijke vraag. Jezus geeft dan ook een dubbel antwoord, dat aansluit bij de dubbele bodem van zijn vraag. De schriftgeleerde is overigens oprecht, hij beseft het belang van dat dubbele antwoord. Maar misschien beseffen wij niet steeds waar de valkuil zit. God met ons verbonden zijn, niet alleen omdat Hij dat zo leuk zou vinden, natuurlijk, God houdt van ons, zijn schepselen, meer nog, zijn kinderen, Hij roept ons tot leven, Hij nodigt ons uit om toe te groeien naar de eeuwige heerlijkheid. Maar God weet ook waar onze zwakheden zitten.

Onze zwakheden zijn niet eenvoudig, maar veelvuldig, met meerdere kanten. Een belangrijke zwakheid is ons gebrek aan evenwichtigheid. We slaan snel door naar de ene of de andere kant. Een andere zwakheid is dat we de dingen gemakkelijk aanpassen aan onze maat, naar onze wereld, al naargelang we het willen of aankunnen. Voor de Schriftgeleerde is het gemakkelijker om zich aan God te wijden dan aan zijn naaste. De Schriftgeleerde weet wat de Wet van Mozes leert, hij weet de ruimte en de beperkingen, hij kent de eisen van zijn geloof, en hij slaagt erin daar ook naar te leven. Hij geeft aalmoezen, hij brengt offers, hij bidt, hij houdt de Sabbat, hij doet zijn plicht, hij houdt zijn deel van Gods Verbond op peil.

Dat is met voldoende inspanning wel te doen, juist door zijn kennis van de Schrift en door zijn netwerk van Farizeeën en Schriftgeleerden.

Moeilijker is het om ook alle mensen in zijn omgeving te zien als broers en zussen, als kinderen van de ene Vader. Mensen met andere meningen, die niet leven naar Gods bedoeling, andere godsdiensten, andere landen, de Romeinen als bezetters, Samaritanen die staan in een lange geschiedenis van ruzie en oorlog. Het tweede gebod is soms lastiger dan het eerste gebod. En daarom juist noemt Jezus dit. Want dit is voor hen een valkuil.

Voor de Schriftgeleerde is er zo de valkuil dat Hij God gebruikt als alibi om minder voor zijn naaste te hoeven doen, God als smoes om je te beperken tot dat wat je wel goed af gaat, geloof als een excuus voor verkapt egoïsme, de tempel als een vluchtweg voor je verantwoordelijkheid die je voor je naaste hebt.

Maar andersom kan het ook. Je kan zeggen: Ik ben toch goed voor mijn naaste, dan is God toch tevreden, waarom dan nog naar de kerk, waarom dan nog bidden, waarom apart tijd voor God maken, ik kan toch beter tijd aan mijn naaste besteden!? Dat is de valkuil aan de andere kant van de weegschaal. Onze wereld is volop in die val getrapt. Alles wat de Kerk in het verleden deed, is overgenomen door de overheid en de maatschappij. Alles wat in het verleden uit geloofsovertuiging werd gedaan, wordt nu beroepsmatig gedaan. Dat betreft niet alleen scholen en ziekenhuizen, vanaf de Middeleeuwen tot in de vorige eeuw was dit het domein van monniken en kloosters, van religieuzen, zusters, paters, broeders en toegewijde leken. Maar ook de armenzorg en zelfs de maatschappelijke zingeving. Sociale stelsels nemen de diaconie over en de markt moet schijnbaar voor de ethiek zorgen.

Inmiddels weten we en zien we dat het niet werkt. Alleen zij die er baat bij hebben, de machtige mensen achter de schermen, die boven politiek en landen en bedrijven en instituten uit aan de touwtjes trekken, zij hebben meer baat bij de manier waarop het nu gaat dan wanneer mensen leven vanuit Gods Verbond met ons.

Die tweede valkuil is in zekere zin groter dan de eerste. God weet dat wij Hem eerst nodig hebben om onze relatie met elkaar goed te houden. Want wanneer we onze eigen ethiek en moraal maken zonder God, dan sluipt er op een andere manier egoïsme binnen. Zoals de Schriftgeleerde God gebruikt als excuus voor zijn gebrek aan naastenliefde. Zo gebruiken anderen de maatschappij, de wereld, de samenleving, de heersende mentaliteit of de moderne levensopvatting als excuus om toe te geven aan eigen zwakheden.

Waarom vergrijst de maatschappij, waarom wordt de wereld harder, waarom dagen mensen elkaar steeds vaker voor de rechter, waarom vereenzamen ouderen, waarom groeit er een jeugd op die niet weet waar ze voor leven? Omdat het tweede gebod niet standhoudt zonder het eerste gebod. Waarom is het ongeboren leven hier in het rijke westen bedreigd tot in de negende maand toe? Waarom voelen oude mensen zich niet altijd meer veilig in ziekenhuizen? Waarom wordt de kloof tussen arm en rijk groter? En zo kun je honderden vragen stellen. Omdat God ontbreekt in onze omgang met elkaar.

God is het fundament van elk verbond, van iedere verbondenheid. En om het ons gemakkelijk te maken heeft Hij zijn Zoon gegeven als het vleesgeworden Verbond met ons. In Jezus zie je en beleef je dat evenwicht. Hij is gezondmakend, voor ons en de hele wereld. Houden we Hem vast, met liefde tot God en de naaste, dan worden we mensen uit een stuk, één met God en elkaar. Amen.

Voorbede

Bidden wij vol vertrouwen tot God, die met ons verbonden is in een eeuwig liefdesverbond.

Bidden wij voor Gods Kerk, dat alle Christenen, verbonden met God en elkaar, verbonden door de doop, verbonden door één geloof, samenwerken aan de opbouw van het ene Lichaam van Christus. Laat ons bidden.

Bidden wij voor onze wereld, een wereld die zich verbonden weet met veel dingen, en daardoor de band met God verliest. Dat de wereld gered wordt door het Nieuwe Verbond dat Christus heeft gesloten. Laat ons bidden.

Bidden wij voor ouders en gezinnen, voor kerken en gemeenschappen, voor scholen en verenigingen, dat allen de liefde tot de naaste mogen beleven als een gave van God, tot opbouw van een levende gemeenschap. Laat ons bidden.

Bidden wij voor onze onderlinge verhoudingen, om vredelievendheid en verdraagzaamheid, dat onze onderlinge verbondenheid het wint van alle agressiviteit, dat het maatschappelijke verkeer geen strijdtoneel is van dodelijke onverdraagzaamheid. Laat ons bidden.

Intenties

Back To Top