Een offer is niet hetzelfde als een investering. Offer heeft met prijsgeven te maken. Echt loslaten, afgeven, kwijtraken.
Eucharistieviering 11 en 12 november 2006, om 19.00, 09.30 en 11.00 uur in de parochiekerken van de H. Jozef, de H. Willibrordus en De Goede Herder te Wassenaar, door pastoor Michel Hagen. A.M.D.G. – I.H.S.
Eucharistieviering beluisteren vanuit de Jozefkerk te Wassenaar (MP3)
Preek beluisteren vanuit de Jozefkerk te Wassenaar (MP3)
Preek: B2006DHJ32BAUFX
Lezingen
E.L.: 1 Kon. 17, 10-16
T.L.: Hebr. 9, 24-28
EV.: Mc. 12, 38-44
Homilie
Vertrouwen. Wat is een mens zonder vertrouwen, wat is een maatschappij zonder vertrouwen, onze wereld? Ik denk dat een belangrijke factor waarom het Communistisch systeem van de Sovjet ineen is gestort, te maken heeft met gebrek aan vertrouwen. Het systeem was meer gebouwd op onderling wantrouwen en controle, dan op vertrouwen. Zulke systemen kunnen ook sterk zijn, maar ze storten toch na verloop van tijd in, want mensen houden het niet vol om voortdurend in een sfeer van wantrouwen te leven.
Vertrouwen. Waarom zal een economisch systeem zoals het kapitalisme in het vrije Westen ook op de duur ook instorten? Omdat het ook niet het vertrouwen bevordert, maar het recht van de sterkste, in een dodelijke concurrentie.
Elk maatschappelijk systeem creëert mensen die in hun denken en doen dat systeem weerspiegelen. En er zijn er maar weinig die zich daaraan kunnen onttrekken.
Het wantrouwen uit het Communistisch systeem, werkte door tot in de gezinnen, tot in de scholen en clubs, tot in de bedrijven en de politiek, tot in het leger, ja tot in de religie, die zich met het systeem verbond.
Het gebrek aan vertrouwen, het protectionisme, het egoïsme dat de basis is van het economisch systeem in het Westen, creëert op de duur egoïstische mensen, die alleen voor zichzelf leven en in het materiële hun geluk zoeken. Hun vertrouwen is op de duur alleen op zichzelf gericht, niet op de ander, niet op God, ze vertrouwen op de verzekering en de economie. Als dat instort, stort heel hun wereld in.
Wat ook opvalt is dat in de Sovjet Unie, na zeventig jaar Communisme, de bevolking in een paar jaar het kapitalisme heeft omarmd. Maar dat is ook niet vreemd. Ze zijn er eigenlijk naartoe opgevoed. Het gebrek aan vertrouwen in de afgelopen tijd gaat naadloos over in het kapitalistisch systeem, waarin je plotseling meer luxe en materiële welvaart kunt krijgen.
Vertrouwen heeft veel te maken met geloof, en geloof met vertrouwen. Je moet ze niet tot elkaar herleiden, maar je moet ze ook niet van elkaar losmaken. Vandaag zien we in de lezingen hoe vertrouwen in God en in elkaar een nieuwe wereld opent, een wereld waarin God zijn tekenen kan doen.
Het begint vandaag met de weduwe in Sarefat. Zij kent Elia niet, ze kent God amper. Ze zegt tegen Elia: ‘Zowaar de Heer uw God leeft.’ Dat is de God van Elia. ‘Zowaar de Heer uw God leeft, ik heb geen brood meer.’ ‘Vrees niet, zegt Elia, maar maak eerst een broodje voor mij’.
Tegenwoordig heb je videospellen, ja zelfs films, waarin je zelf de afloop van het verhaal kunt beïnvloeden. Als we dit verhaal nu eens anders laten lopen: Toen ging de vrouw naar huis, maar ze vertrouwde de profeet uit Israël niet en maakt eerst een broodje voor haar zoon en voor zichzelf. Toen ze daarna een broodje wilde maken voor de profeet, bleek de pot met meel leeg te zijn en was ook de olie op………. Ofwel, hoe zou het gaan als je geen vertrouwen hebt?
Datzelfde geldt voor de weduwe uit het Evangelie, met haar gave in de offerkist. Jezus zegt dat dit alles was waar zij van moest leven. Zouden wij het in onze tijd niet eerder omkeren en zeggen: ‘God zal het vast niet erg vinden als ik dit nu aan brood besteed.’ of: ‘Het kan vast niet de bedoeling zijn dat ik mijn laatste geld aan de tempel geef en zelf doodga van de honger’. Onze kijk is blijkbaar heel anders. Wat doet deze weduwe? Jezus zegt dat zij méér geeft dan alle anderen. Heel concreet geeft zij 100%, terwijl de anderen misschien 10 of 9 of 5 of 1% of nog minder geven. Zij geeft 100%. Maar is dat het diepste wat zij geeft? Meer nog dan het geld, een muntje, haar laatste boterham, meer dan dat, geeft zij vertrouwen. Zij geeft God haar vertrouwen.
Je kunt je ook afvragen waarom al die mensen iets in de offerkist werpen? Het is een offerkist, je brengt dus een offer uit je bezit. Wat in de vroegere generaties met Abraham en de aartsvaders gebeurde met een lam uit de kudde, dat is hier omgezet in een offerkist waarin je geld kan werpen. Een offer.
Jezus is onder de indruk van deze weduwe. Misschien herkent Hij in haar zijn eigen moeder, Maria, die weduwe is, die zozeer vertrouwt op God en op haar Zoon. Misschien herkent Jezus in deze weduwe ook het volk Israël dat in die tijd van God vervreemd is geraakt en meer en meer op een weduwe is gaan lijken. Misschien herkent Hij in dit offer ook zijn eigen levensoffer, zijn zelfgave aan het kruis. Jezus zal niet iets geven, een gave, een bedrag, Hij zal Zichzelf geven.
Is een leven zonder offers wel een leven? Het woord offer verdwijnt langzaam uit ons spraakgebruik. Men spreekt liever over investeren. De kosten gaan voor de baat. Je investeert in de hoop dat er later rendement uit komt. Maar een offer is niet hetzelfde als een investering. Offer heeft met prijsgeven te maken. Echt loslaten, afgeven, kwijtraken. En waarom, aan wie? Om een schijnbaar zinloze reden. Je offert iets aan God. Een mooi lam wordt verbrand. Er blijft niet van over. Dat had je toch beter op kunnen eten.
Je gaat naar de kerk. Is dat een offer of een investering? Als argument waarom mensen niet meer naar de kerk gaan, voeren velen aan: ‘Het zegt me niets’, of ‘Het doet me niets’, of ‘Het spreekt me niet aan’, of ‘Ik neem er niets van mee’. Maar onze gang naar de kerk is niet eerst om er iets van mee te nemen, maar om er iets achter te laten.
Hier op het altaar vindt een offer plaats. De zinloze slachting van Jezus aan het kruis, dat zinloze geweld, die zinloze valse rechtspraak, het zinloze offer; dat heeft Hij ons nagelaten in de tekenen van Brood en Wijn. Dat bieden we hier de Vader in de hemel aan. En in dat zinloze lijden van zijn Zoon, voegen wij onze moeite, met de zinloze problemen, het kwaad, dat altijd iets zinloos heeft. Alles leggen wij op het altaar neer en voegen het in dat ene offer van Jezus.
Want ten diepste gaat het er niet om wát we deden, of welk bedrag we prijsgeven. Het gaat erom dat wij onszelf aan God toevertrouwen. Dan zal Sarefat ook in ons leven zichtbaar worden; dat God voor ons zorgt in een onverwachte voorzienigheid. Amen.
Voorbede
Bidden wij vol vertrouwen tot God, die oog heeft voor kwetsbare mensen.
Bidden wij voor alle Christenen over de hele wereld. Dat hun verbondenheid met God en elkaar sterker is dan alle menselijke verschillen. Dat zij één zijn in zorg voor de zwakken en kwetsbaren. Laat ons bidden.
Bidden wij voor ons land, ons dorp en onze regio. Bidden we voor de verkiezingen, dat oprechtheid het wint van politiek gewin, dat niet de rijken rijker en de armen armer worden, dat de zwaksten in de maatschappij hulp krijgen. Laat ons bidden.
Bidden wij voor allen die een dierbare verloren hebben. Dat zij Gods hulp ervaren in de steun van mensen. Dat wij als geloofsgemeenschap hen zo nabij zijn als nodig is voor een goede verwerking. Laat ons bidden.
Bidden wij voor een hernieuwde verdieping van ons geloof, vooral in de gezinnen. Dat het geloof ons helpt met vertrouwen in het leven te staan. Dat we een wereld opbouwen van solidariteit en onderlinge verbondenheid. Laat ons bidden.
Intenties