Twee gedachten voor de Veertigdagentijd: Zorg dat je niet onverschillig wordt en zorg voor de wellevendheid in hoe je omgaat met elkaar.
Eucharistieviering in de parochie van de H. Augustinus op 18 februari 2015, in de kerk van de H. Joannes de Doper (Katwijk), om 19.00 uur, door pastoor Michel Hagen. A.M.D.G. – I.H.S.
Preek: B2015QDR00B-ASWOEN1
Lezingen
E.L: Joël 2,12-18
Ps: 51 (50), 3-4, 5-6a, 12-13, 14 en 17
T.L: 2 Korintiërs 5,20-6,2
All: Psalm 51 (51), 12a, 14a
EV: Matteüs 6,1-6.16-18
Homilie
Vanavond wil ik met u twee punten overwegen: Een punt dat de paus aandraagt en een tweede punt voor ter overweging in onze tijd.
Paus Franciscus heeft voor 2015 een Vastenboodschap of vastenbrief geschreven, met als thema “Maak uw harten sterk” (Jak. 5, 8). In zijn boodschap voor de hele wereld bespreekt de paus één van de grote bedreigingen in onze tijd, wat hij noemt de ‘globalisering van de onverschilligheid’. Dat is het eerste onderwerp.
Het tweede onderwerp zou ik willen noemen de aandacht voor wellevendheid. Hoe ga je op een Christelijke manier met elkaar om.
Eerst het punt dat de paus noemt: Onverschilligheid. Je hoort over de ellende in de wereld, maar je hebt het al zo vaak gehoord, je ziet het op tv, maar het raakt je niet meer, je kunt er toch niets aan doen. Je wordt onverschillig. Onverschilligheid is een bedreiging, want daardoor zie je ook de nood niet meer en zie je evenmin wat je wel zou kunnen doen.
Je hoort over een stroom van vluchtelingen, de paus spreekt geregeld over Lampedusa en de schande hoe Europa met dit probleem omgaat. We laten het gebeuren. Het is een vorm van onverschilligheid. Onverschilligheid is niet hetzelfde als onmacht. Bij onmacht word je innerlijk geroerd door de omstandigheden, maar heb je geen mogelijkheden er iets aan te doen. Bij onverschilligheid ga je er bijna ongemerkt aan voorbij.
Aswoensdag mag een moment van gewetensonderzoek zijn. Katwijk heeft een asielzoekerscentrum. Wat zou Jezus gedaan hebben als Hij in Katwijk had gewoond? Zou Hij naar de mensen zijn toe gegaan? Wat zou Franciscus van Assisi gedaan hebben? Wat zou Moeder Teresa gedaan hebben?
Onmacht en onverschilligheid zijn verschillend, maar kunnen elkaar wel raken. Je kunt beide ervaren. Het gevaar bestaat dat je zegt: Wat kan ik eraan doen? Daar heb ik geen invloed op. Dat probleem is te groot, daar moet de politiek aan werken. Maar dat er toch onverschilligheid onder ligt, dat we er liever niet mee te maken hebben, dat we het probleem lastig vinden, want het kost tijd, moeite, geld en aandacht.
Behalve het asielzoekerscentrum is er ook nog de gewone nood in ons dorp, door eenzaamheid, gebrek aan aandacht voor elkaar en zorg voor mensen. Er is nood dichtbij waarbij onverschilligheid dreigt. Ik raad u de brief van de Paus aan om eens rustig te lezen en te zien wat voor voornemen u eruit kunt halen.
Dat brengt me bij het tweede punt. Hoe gaan we om met elkaar? Paulus schrijft in zijn brief aan de christenen van Filippi: “Uw vriendelijkheid moet bij alle mensen bekend zijn.” Bestaat er zoiets als een Christelijke etiquette?
De eerste Christenen waren beroemd om de manier van omgaan met elkaar. De Kerkvader Tertullianus schrijft daar in de tweede eeuw over. Maar ook in de handelingen van de Apostelen lezen we dat ze één van hart en geest waren en alles met elkaar deelden. Het is het antwoord op de oproep en opdracht van Jezus: “Hieruit zullen allen kunnen opmaken, dat gij mijn leerlingen zijt: als gij de liefde onder elkaar bewaart.’” (Joh 13, 34-35).
In de zestiger jaren kwam de kreet op: Als je maar goed bent voor elkaar. Het was een soort slogan die alle ingewikkelde redeneringen moest beëindigen: Als je maar goed bent voor elkaar. Zo’n roep kan misbruikt worden, maar er zit ook iets goeds in, want daar mankeert het dikwijls aan. Je kunt goede bedoelingen hebben, maar in de manier van spreken en doen hardvochtig zijn.
Wellevendheid is een must en dat begint al in het gezin. Hoe ga je om met elkaar thuis. Hoe vraag je iets? Hoe zeg je iets? Het lijkt er soms op dat de hardheid van deze wereld, die we zien in cartoons, die we lezen in krantenartikelen, die we horen bij conferenciers, met de grofheid en de drang om de grenzen van fatsoen hoe dan ook te overschrijden; dat deze houding van de wereld ons meer beïnvloedt, dan we denken.
“Uw vriendelijkheid moet bij alle mensen bekend zijn.” Het is een eenvoudige uitspraak van Paulus waar we uiteindelijk onze handen aan vol hebben. Toch moet dat een kenmerk van ons zijn. Deze veertigdagentijd is een gelegenheid om hieraan te werken. Dan gaat het natuurlijk niet om een gemaakte, oppervlakkige schijnbare fatsoenlijkheid, maar een oprechte houding, waarin we het goede van de naaste zoeken. Zelf ben ik een Rotterdammer en ken de directe manier van spreken, recht voor z’n raap. Die openheid is vaak waardevol, maar de directheid kan problemen geven omdat die vaak gepaard gaat aan ongenuanceerdheid en uitgaat van het eigen gelijk. Het is een kunst om zo te spreken dat de vriendelijkheid, de waardering, de vriendschap, ja meer nog, dat de liefde behouden blijft.
Twee gedachten: De vastenbrief van de Paus: Zorg dat je niet onverschillig wordt, en het tweede thema: “Uw vriendelijkheid moet bij alle mensen bekend zijn.” Zorg voor de wellevendheid, in hoe je omgaat met elkaar. Voldoende stof om de komende tijd mee bezig te zijn in deze waardevolle oefentijd. Amen.
Voorbede
Bidden wij als Gods Volk dat zich vol vertrouwen richt op God.
Wij bidden voor alle mensen wereldwijd die bewust deze veertigdagentijd ingaan, dat zij de gunstige tijd weten te benutten, dat zij groeien in liefde voor God en de naaste en zo toegroeien naar pasen. Laat ons bidden.
Wij bidden voor geheel onze samenleving, om een mentaliteit van soberheid en eenvoud, van echtheid en betrouwbaarheid, van saamhorigheid en solidariteit. Laat ons bidden.
Wij bidden voor onze parochie van de Heilige Augustinus en onze parochiekern van Katwijk, om een nieuwe aandacht voor de navolging van Christus in ons omgaan met elkaar en met de wereld. Laat ons bidden.
Wij bidden voor gezinnen en alleenstaanden, voor echtparen, ouders, kinderen en kleinkinderen, dat wij deze veertigdagentijd met toewijding benutten om kleine stappen te zetten en groeien in geloof, hoop en liefde. (Laat ons bidden.)
Intenties