We vieren onze patroon de H. Augustinus. De lezingen spreken over liefde en die is niet zonder risico, als je probeert te begrijpen wat Jezus met liefde bedoelt.
Parochiefeest H. Augustinus. Eucharistieviering in de parochie van de H. Augustinus, in de kerk van de H. Joannes de Doper (Katwijk), weekeinde van 1 en 2 september 2018, om 19.00, 09.30 uur en 11.00 uur, door pastoor Michel Hagen. A.M.D.G. – I.H.S.
Preek: B2018DHJ22B-HAUG
Lezingen
E.L: Jesaja 61, 1-3a
Psalm: Ps. 89 (88), 2-3, 4-5, 21-22, 25 en 27
T.L: 1 Johannes 4, 7-16
All. Vers. Johannes 15, 15b
EV: Johannes 15, 9-17
Homilie
“Geen groter liefde kan iemand hebben dan deze, dat hij zijn leven geeft …”. Wat is liefde? Op die vraag kunnen veel verschillende antwoorden komen.
In 2005 schreef de emeritus paus Benedictus zijn eerste encycliek, genaamd: Deus Caritas est. Die titel komt uit de lezing van vandaag, uit de eerste brief van de apostel Johannes: “God is liefde”. Maar wat veel mensen niet weten is dat er in het Grieks meer woorden zijn voor liefde, terwijl wij dikwijls maar één woord gebruiken. Het Grieks kent het woord ‘eros’ en het woord ‘agapè’. Eros kennen wij uit woorden als erotiek en erotisch, wij associëren het met begeerlijk en begeerte. Het woord agapè, zoals de Bijbel het gebruikt, is vooral de gevende liefde, de zichzelf wegcijferende liefde.
In het begin van de vorige eeuw werd er al over deze woorden gediscussieerd. Protestantse theologen hadden de neiging eros als negatief te zien, zeg maar als verdorven lusten. Interessant is dat Benedictus eros positief bestempelt, door God geschapen, dus in zichzelf goed. Eros is deel van het verlangen naar elkaar, het verlangen naar kinderen, het hartstochtelijk verlangen. Maar, waarschuwt Benedictus, eros loopt het gevaar gedegradeerd te raken tot louter seks. Eros heeft egoïstische trekken en kan maken dat liefde een consumptie artikel wordt. Eros alleen maakt van de mens zelf een gebruiksartikel, een voorwerp dat je wilt bezitten en gebruiken. Doorgeschoten eros ontmenselijkt.
Maar gezuiverde eros is goed, die is door God geschapen. Eros heeft agapè nodig voor die zuivering. Agapè is de gevende en vergevende liefde, de liefde die het wezen van God uitmaakt. Gods liefde die zichtbaar wordt in Jezus Christus. De liefde waardoor Hij de weg van het kruis kon gaan, waardoor Hij kon sterven voor de hele mensheid, ja, zijn moordenaars kon vergeven en voor hen kon bidden. Agapè zet aan tot diaconie, agapè doet je delen met anderen, doet je geven wat je kunt missen en nog meer. Moeder Teresa sprak over geven tot het pijn doet. Dat is wat Jezus voorleefde, dat is agapè.
Onze patroon Augustinus wist heel goed wat eros was. Dat had hij al jong ontdekt. Hij liet als jongeman het Christelijk geloof links liggen en ging met zijn vriendin samenwonen, ze kregen een zoon, maar Augustinus ontdekte in die tijd ook dat de eros zijn leven niet blijvend kon vervullen. Louter eros liet hem altijd leeg achter. Die leegte deed hem zoeken. Maar dat zoeken op zich bracht nog niets, want hij zocht een nieuw soort eros, eros die zijn leven wél kon vervullen. Augustinus had hulp nodig op zijn zoektocht. Zijn moeder Monica steunde hem door haar voorbeeld en haar gebed. Bisschop Ambrosius kwam hem te hulp met zijn preken. God zelf kwam hem te hulp met het licht dat zijn verstand binnenbrak en de duisternis verdreef. Augustinus ontdekte Christus als de volmaakte liefde. Augustinus maakte in zijn leven een heel natuurlijk overgang mee van eros naar agapè. Hij had zelf eerst de neiging om eros negatief te duiden, omdat hij zijn eigen zwakheid had ervaren. Maar uiteindelijk zag hij dat de schepping door God goed is geschapen.
Het atheïstisch sciëntisme van de vorige eeuw had de neiging alles tot eros terug te brengen. Alles werd herleid tot voortplantingsdrang. Zo werd zelfs de hele evolutie en het menselijke gedrag herleid en verklaard. Agapè bestond niet voor hen. Het was slechts een vermomming van de eros. Altruïsme was een vermomming van het egoïsme. In hun uitleg is de mens fundamenteel egoïstisch, gedreven door eros, door zijn seksuele driften.
“Geen groter liefde kan iemand hebben dan deze, dat hij zijn leven geeft …”. In de visie van Jezus is hét kenmerk van de liefde waar Hij over spreekt, het geven. Liefde is geven. Geven kan op veel manieren en op veel niveaus. Man en vrouw geven elkaar hun liefde. Ouders geven liefde aan hun kinderen. Er is de vriendschappelijke liefde. Er is vaderlandsliefde. Er is liefde voor de wetenschap en voor de sport. In al die vormen van liefde is het geven aanwezig. Voor Jezus is er geen grotere liefde dan dat iemand zijn leven geeft.
Zo begrijpen we ook beter hoe Jezus zijn Vader ziet. God is líéfde. God is de volmaakte liefde, de hoogste en grootste liefde, de zuivere liefde. God ís liefde. Een zuivere en goede eros is geschapen door God. De volmaakte agapè ontspringt in de Bron die God is.
In de Eucharistie gedenken en vieren we die totale zelfgave van Christus. Zijn liefde tot de dood concentreert zich in de gave van de Eucharistie. Als Gods kinderen mogen we Hem ontvangen om gevoed door Hem uit te groeien en uit te bloeien tot navolgers die net als Hij hun leven geven.
Onze patroon Augustinus houdt ons voor ogen dat wij misschien niet zover hoeven te gaan door ons leven te geven. Niet zover als die duiker die omkwam bij de redding van de voetballertjes en hun coach in de grot. Of als de brandweerman die de reddingsactie zelf niet overleefde, of als de heilige Maximiliaan Maria Kolbe die in het concentratiekamp vrijwillig de plaats innam van een ter dood veroordeelde; niet zover als Christus die voor ons stierf aan het kruis. Augustinus zegt: “Als je nog niet in staat bent voor je medemens te sterven, wees dan tenminste bereid hem mee te delen van wat je bezit. Laat je hart bewogen worden door de liefde, niet om te geven vanuit een hoogmoedig hart, maar uit een diep gevoel van medeleven”. “Geen groter liefde kan iemand hebben dan deze, dat hij zijn leven geeft …”. Amen.
Voorbede
Wij bidden tot God die liefde is.
Wij bidden voor alle christenen, dat zij zich boven alles laten inspireren door de liefde die God is, dat zij de liefde als hun roeping zien, als bron en doel van hun leven, dat zij daadwerkelijk liefde tonen in de dienst aan de naaste en in grote mildheid geven aan mensen in nood. (Laat ons [zingend] bidden):
Wij bidden voor onze wereld, dat alle mensen van goede wil samenwerken om alle misbruik van de liefde, met alle egoïsme en winstbejag, te overwinnen, dat ook in de wereld de eros gezuiverd wordt en wordt herschapen naar haar oorsprong; zoals God haar bedoeld heeft. (Laat ons [zingend] bidden):
Wij bidden voor een zuivering van de Kerk in al haar geledingen, dat met name in de Kerk alle eigenbelang en streven naar macht wordt uitgebannen, dat God zijn Kerk zo zuivert dat dit terugwerkt naar het verleden en genezing brengt in het heden. (Laat ons [zingend] bidden):
Wij bidden voor gezinnen en alleenstaanden, voor echtparen, ouders, kinderen en kleinkinderen; om een nieuwe kijk op de liefde en om herstel van de schepping, dat in de gezinnen Gods liefde mag wonen in al haar vormen, liefde die opbouwt en leven geeft. (Laat ons [zingend] bidden):
Intenties