Weet u wat het ergste is van onze moderne rijkdom? De diepere honger wordt voor een deel gesust. De honger naar echte liefde, echte waarden en normen, echte innerlijke schoonheid, echt leven. Die honger wordt steeds tijdelijk even verzadigd.
Eucharistieviering 14 en 15 februari 2004, om 19.00 te Monster en 09.30 uur te Poeldijk, door pastoor Michel Hagen. A.M.D.G. – I.H.S.
Preek: C2004DHJ06C
Lezingen
E.L.: Jer. 17. 5-8
Ev.L.: Lc. 6, 17. 20-26
Homilie
Zaligsprekingen, mensen wordt geluk aangezegd, maar wel precies andersom dan je zou verwachten. Als je deze tekst goed leest, dan begrijp je dat sommige mensen het Christendom niet zo zien zitten. Dat is een geloof voor arme sloebers die in dit leven niets te verwachten hebben.
Kent u het verhaal van de rijke jongeling nog. Een man komt bij Jezus: Meester, wat moet ik doen om het eeuwig leven te verwerven. De man leeft netjes, doet wat hij moet doen en laat wat hij moet laten. Uiteindelijk zegt Jezus: ‘Wil je volmaakt zijn!? Ga dan naar huis, verkoop wat je bezit. Geef het aan de armen en je zult een schat in de hemel bezitten. Kom dan terug om Mij te volgen.’ Maar de man gaat bedroefd heen, want hij is erg rijk.
Er komt iemand enthousiast naar Jezus toe en zegt: ‘Heer ik zal U volgen waar U ook heen gaat.’ Dan zegt Jezus als een soort ontnuchterende waarschuwing: ‘De vossen hebben holen. De vogels hun nesten. Maar de Mensenzoon heeft zelfs geen steen om zijn hoofd op te leggen’.
Als Jezus een andere keer van de berg afkomt en aan zijn leerlingen begint te vertellen dat Hij veel zal moeten lijden en door de mensen verworpen zal worden en gedood, maar dat Hij de derde dag zal verrijzen. Komt Petrus is opstand. Neemt Jezus apart. Geeft Jezus een reprimande en zegt dat zoiets nooit mag gebeuren. Dan plaatst Jezus Petrus achter zich en zegt: ‘Ga weg Satan, want jij laat je door menselijke overwegingen leiden en niet door wat God wil’.
Wat is de overeenkomst tussen deze drie voorbeelden? Armoede! Niets bezitten! Wat is de diepere overeenkomst? Vrijheid! De rijke jongeman is rijk, maar kan niet doen wat hij ten diepste zou willen. Dus is hij door zijn rijkdom niet meer vrij. Jezus waarschuwt een enthousiaste volgeling. Want om zo vrij te zijn als Jezus, moet je bereid zijn zelfs geen steen te hebben om je hoofd op te laten rusten. En Petrus moet leren dat Jezus niets wil bezitten en zo vrij is, dat Hij zelfs zijn leven prijs geeft als dat voor de mensen nodig is en zijn hemelse Vader dat van Hem vraagt.
Vrijheid. Wie zou zo vrij willen zijn? Wij denken vaak dat wij vrij zijn als we hebben wat we willen. We leven in de tijd van het individualisme en de economie geeft daar flinke impulsen aan. Je bent vrij om te doen wat je wilt als er vijf TV-toestellen in huis zijn, als er drie auto’s en een motor klaar staan, als ieder een eigen CD-collectie heeft, als je over geld kunt beschikken om te kopen wat je wilt. Dan ben je vrij. Vandaag zegt Jezus: ‘O wee, o wee. Wee, jij rijke mens. Je hebt niets meer tegoed. Je hebt niets meer te verlangen en je hebt ook niets meer te verwachten, want God kan niets meer voor je betekenen.
Zie u het voor u? De tevreden Nederlander, tevreden met zichzelf, tevreden met het weer, tevreden met een goed betaalde baan, tevreden met het gezin, al is er altijd wel wat te mopperen. Maar is dat dan niet wat God juist bedoelt? Is tevreden zijn geen deugd, iets moois? Jazeker, maar er is een tevredenheid die precies omgekeerd werkt, wanneer je zo tevreden bent met jezelf, dat je zelfgenoegzaam wordt. Tevreden omdat je alles hebt. Want het merendeel van die tevreden mensen bidden alleen als er de nood aan de man is, zien de kerk alleen als er een uitvaart is of een trouwerij. Geven van hun overvloed een schijntje, al lijkt dat heel wat. Het merendeel van de tevreden Nederlander is eigenlijk God allang vergeten. En bij welk deel van de Nederlanders horen wij?
Zaligsprekingen. Zalig jij die arm bent. Er zijn er onder u die nog weten wat armoede is. In de vorige generatie is er in en rond de oorlog echte armoede geweest. De jongeren weten het alleen van radio en TV, van voorbeelden daarbuiten. Vrijwel alle armoede in Nederland is relatieve armoede. Soms ook schrijnend, moeilijk, maar in verhouding met derde wereldlanden relatief.
Maar armen lopen een gevaar, zij kunnen gemakkelijk jaloers worden op de rijken. Jaloersheid, afgunst, haat, klassenstrijd. De ingrediënten die Marx verwelkomde als ingrediënten om af te rekenen met het kapitalisme.
Jezus bewandelt een totaal andere weg. Een weg die Karl Marx vervloekte. Jezus geeft de hemel als perspectief. Marx vond dat een slaappil, een nep-goedmakertje, zo hou je ze dom en rustig. Wees maar arm en geloof maar in de hemel. De rijken rijk laten en de armen arm, en alles blijft zoals het is. Is het dat wat Jezus bedoelt?
Karl Marx heeft Jezus nooit begrepen. En dat is jammer, want dan had hij zijn verstand voor iets beters kunnen gebruiken. Jaloersheid, afgunst en klassenstrijd zijn geen middel tot vooruitgang. Want het bezit van de rijken afnemen maakt nieuwe rijken en de mens blijft onvrij.
Wie waren nu echt vrij? Ik denk de eerste Christenen. Zij waren soms rijk, maar werden arm, zij gaven weg wat ze bezaten, deelden alles met de armen en samen waren ze rijk. Bij de eerste Christenen, ook al was het daar nog niet ideaal, zag je op sommige momenten het ideaal gerealiseerd worden. Zoals Barnabas bijvoorbeeld, die zijn bezittingen aan de apostelen schenkt om te verdelen onder de armen.
Maar weet u wat het ergste is van onze moderne rijkdom? De diepere honger wordt voor een deel gesust. De honger naar echte liefde, echte waarden en normen, echte innerlijke schoonheid, echt leven. Die honger wordt steeds tijdelijk even verzadigd. Teveel verzadigd met schijnbaar leven, schijnbare liefde, schijnbare schoonheid, schijnbaar goede waarden en normen, steeds even verzadigd. Teveel verzadigd om mensen hongerig te houden en aan te zetten tot radicale stappen. Te weinig verzadigd om de wezenlijke honger echt te stillen. En dat kan ook niet.
Wat Jezus ons voorhoudt is niet de idealisering van een wereldwijde armoede. Hij laat zien dat de armoede een middel wordt tot vrijheid en geloof, armoede als middel tot vertrouwen op God. Dan zal God bewijzen dat Hij voor jou zorgt, Dan zal God laten zien dat Hij je Vader is. En God zal je honger stillen, je diepste honger. Hij zal je binnenbrengen in zijn Koninkrijk van echte vrede. Hij zal jouw naam in ere houden, omdat jij voor zijn Zoon bent opgekomen. En Hij zal je voorspoed en zegen geven, zoveel als goed voor je is. Zoveel als nodig is voor echt geluk. Zalig ben je, als je die weg met God durft te gaan. Amen.