De Eucharistie is een omvorming, een verandering, en deze omvorming begint met een andere visie.
Eucharistieviering 9 en 10 juni 2007, om 19.00 en 09.30 uur, in de parochiekerk van de Heilige Willibrordus te Wassenaar, door pastoor Michel Hagen. A.M.D.G. – I.H.S.
Preek: C2007SACR1C
Lezingen
E.L: Gen. 14, 18-20
T.L: 1 Kor. 11, 23-26
EV: Luc. 9, 11b-17
Homilie
In de maand februari j.l. Heeft de paus een nieuw schrijven de wereld ingestuurd, de postsynodale apostolische exhortatie: Sacramentum Caritatis. Ofwel, de apostolische aansporing na de synode, genaamd: Het Sacrament van de Liefde.
Ik had de encycliek graag uitgebreider gelezen voor deze Sacramentsdag, maar dat is slechts ten dele gelukt. Het is een aansporing die gericht is aan heel de Kerk, in al haar geledingen, zeg maar van hoofd tot voeten, aan de bisschoppen, de priesters en de diakens, aan God-gewijde personen en aan alle Christengelovigen.
Deze Exhortatie, deze pauselijke aansporing, gaat over de Eucharistie als de Bron en hoogtepunt van het leven en de zending van de Kerk.
Vandaag vieren we Sacramentsdag, de dag waarop we het Sacrament bij uitstek vieren en opnieuw het mysterie overwegen dat we hierin vieren. Dat is wat ook de paus doet in zijn exhortatie; het mysterie overwegen dat we vieren. Zijn manier in deze exhortatie is om eerst naar de kern van dit mysterie te gaan. Daarna kan je als in steeds wijdere cirkels zien waarheen dit mysterie uitwerkt.
Hierbij moest ik denken aan een van de eerste uitspraken van deze paus, de preek die hij hield bij de wereldjongerendagen in Keulen tijdens de slotviering. Hierin opende hij een visie die naar mijn indruk ook onvermoede kansen biedt voor de oecumenische. Het kernwoord daarin is omvorming. De Eucharistie is een omvorming, een verandering, en deze omvorming begint met een andere visie. Daarvoor gaan we terug naar het Evangelie van vandaag.
Visie vergt inzicht. Zien vraagt inzien. Kijken vraagt schouwen. Jezus en de leerlingen kijken allen, maar zij zien niet hetzelfde. Want; met welke geest kijk je? Wat gaat er om in je hoofd en in je hart, in je gevoel en in je verstand waarmee je de dingen beziet? Wat zie je?
De leerlingen zien 5000 mannen met hun gezinnen, zeg maar een derde van Wassenaar, ze zien een troosteloze woestijnomgeving, ze zien dat de dag naar z’n einde loopt, ze zien dat de mensen geen voedsel meer hebben, ze zien het ene probleem na het andere en ze zien maar een oplossing. Stuur ze nu weg, dan kunnen ze op tijd in de omgeving eten en onderdak vinden. Zij zien een probleem en proberen dat op te lossen.
Maar wat ziet Jezus? Jezus ziet Gods Volk, zoals het eens met twaalf stammen door de woestijn trok, Gods Volk dat honger heeft en uitziet naar voedsel. Jezus ziet dat de tijd van het avondoffer aanbreekt, de tijd dat Hij zelf zich zal geven. Jezus ziet de honger naar God, naar Gods Woord, naar een vernieuwing van het Verbond. Jezus ziet wat er op een hoger niveau gebeurt en handelt daarnaar.
Onze paus spreekt dan over een verandering en een omvorming. Ik citeer wat uit zijn preek uit 2005. De paus begint bij het laatste Avondmaal, de aanvang van onze Eucharistie:
“Met de leerlingen vierde Jezus het Pascha-maal van Israël, de herinnering aan de bevrijdende daad van God, die Israël uit de slavernij in de vrijheid voerde. Jezus volgt de rituelen van Israël. Hij spreekt het lofgebed en de zegen over het brood uit. Maar dan gebeurt er iets nieuws. Hij dankt God niet alleen voor de grote daden van het verleden, Hij dankt Hem voor zijn eigen verheerlijking, die (de volgende dag) wordt voltrokken aan het kruis en in de opstanding. Daarbij spreekt Jezus ook tot de leerlingen met woorden die alles van de Wet en de Profeten in zich dragen, als Hij zegt: “Dit is mijn Lichaam dat voor u gegeven wordt. Deze beker is het Nieuwe Verbond in mijn Bloed.” Zo deelt Hij brood en beker rond en draagt hun tegelijkertijd op datgene wat Hij zegt en wat Hij doet te blijven zeggen en doen om Hem te gedenken.
Wat gebeurt daar? Hoe kan Jezus zijn Lichaam en zijn Bloed uitdelen? Als Hij brood tot zijn Lichaam en wijn tot zijn Bloed maakt, loopt Hij vooruit op zijn dood. Hij ervaart deze innerlijk en verandert die zo in een daad van liefde. Wat uiterlijk een daad van bruut geweld is, wordt innerlijk een daad van liefde, die zichzelf wegschenkt, geheel en al. Dat is in feite de verandering die in de zaal van het Laatste Avondmaal heeft plaats gevonden en die bestemd was een heel proces van veranderingen op gang te brengen, waarvan het laatste doel is de wereld zodanig te veranderen dat God alles in allen is (Vgl. 1 Kor 15, 28).
Alle mensen wachten altijd op de één of andere manier in hun hart op een verandering en omvorming van de wereld. En dit is nu de centrale daad van omvorming, die alleen de wereld werkelijk kan vernieuwen: geweld wordt veranderd in liefde en zo wordt de dood in het leven verandert. Omdat Hij de dood omvormt tot leven, is de dood als zodanig reeds innerlijk door Hem overwonnen en is de verrijzenis reeds in Hem aanwezig. De dood is als het ware van binnen verwond en kan niet meer het laatste woord zijn. Dat is om zo te zeggen de kernsplitsing in het binnenste van het zijn – de overwinning van de liefde op de haat, de overwinning van de liefde op de dood. Alleen vanuit deze innerlijke explosie van het goede, dat het kwade overwint, kan dan de kettingreactie van veranderingen uitgaan die geleidelijk de wereld omvormt. Alle andere veranderingen blijven oppervlakkig en brengen geen redding. Daarom spreken wij van verlossing: het allerdiepst noodzakelijke is gebeurd, en wij kunnen in dit gebeuren binnentreden. Jezus kan zijn Lichaam geven, omdat Hij werkelijk zichzelf geeft.
Op deze eerste fundamentele verandering van geweld in liefde, van dood in leven, volgen dan de volgende veranderingen. Brood en wijn worden zijn Lichaam en Bloed. Maar hier mag de verandering niet stoppen, hier moet die juist volledig beginnen. Het Lichaam en Bloed van Christus worden ons gegeven, opdat wij omgevormd zullen worden. Wij zelf moeten het Lichaam van Christus worden, zijn bloedverwanten. Wij eten allen van het ene brood. Dat betekent echter: Wij worden onderling één. Aanbidding wordt, zo hebben wij gezegd, eenwording. God staat niet meer tegenover ons als de geheel Andere. Hij is in ons en wij in Hem. Zijn dynamiek doordringt ons en wil vanuit ons de anderen en de hele wereld doordringen, opdat zijn liefde werkelijk de alles overheersende maat van de wereld wordt.”
Hier vieren we dat Christus de wereld verandert, omvormt. Hij doet dat hier in de tekenen van Brood en Wijn, opdat wij innerlijk veranderen en de wereld mee omvormen tot koninkrijk van God. Amen.
Voorbede
Bidden wij vol vertrouwen tot God die ons nabij is.
Bidden wij voor de Kerk die wereldwijd ‘Sacramentsdag’ viert, dat zoveel gelovigen zich dieper verbonden weten met God en de elkaar. Dat de diepe verandering die Jezus in de Eucharistie bewerkt, ook ons innerlijk omvormt tot blijde verkondigers en werkers aan Gods Koninkrijk. Laat ons bidden.
Bidden we voor Martie, haar man en kinderen, om vreugde en zegen over de komende tijd. Voor haar opvolgster en medewerkers, voor onze parochiegemeenschap met alle vrijwilligers, dat we blijven groeien in ons samen Kerk zijn. Laat ons bidden.
Bidden we voor de kinderen die vandaag in de Jozefparochie hun Eerste Communie doen. Dat zij werkelijk Christus mogen ontmoeten, in een kinderlijke liefde zich met Hem verbonden weten en door zijn liefde mogen groeien tot medewerkers in zijn wijngaard. Laat ons bidden.
Bidden we voor de samenleving. Dat het Mysterie van de Eucharistie, de zelfgave in liefde door Christus, heel de wereld mag raken en omvormen. Dat de Eucharistie in de Oecumene steeds meer bron van eenheid mag worden. Laat ons bidden.