Er is iets fundamenteel mis met onze productiemaatschappij.
Eucharistieviering 12 en 13 december 2009, om 19.00, 09.30 en 11.15 uur, in de parochies van de H. Willibrord, de H. Jozef en De Goede Herder te Wassenaar, door pastoor Michel Hagen. A.M.D.G. – I.H.S.
Preek: C2010ADV03C
Lezingen
E.L.: Sef. 3, 14-18a
Kantiek: Jes. 12, 2-3, 4bcd, 5-6
T.L.: Fil. 4, 4-7
Al.: Jes. 71, 1 (cf. Lc. 4, 18)
Ev.: Luc. 3, 10-18
Homilie
Wie dubbele kleding heeft, laat hij delen met wie niets heeft. Wie voedsel heeft, laat hij delen met wie honger lijdt … Maar, … in Nederland heeft iedereen dubbele kleding en er worden tonnen aan voedsel weggegooid. De laatste vinding is om van oud brood papier te maken. Een fantastische vinding, maar er is wel iets fundamenteel mis met onze productiemaatschappij.
Deze oproep van Johannes lijkt niet meer van deze tijd. Want zelfs tijdens de recessie wordt er voedsel weggegooid en hebben we kasten vol met kleding. Wat kunnen we met de woorden van Johannes?
Heel veel, want dankzij de globalisering leeft de arme in de derde wereld bijna om de hoek, en ligt de uitgehongerde mens in Afrika bij ons op de stoep. De verdrukte Christenen in de Palestijnse gebieden, die klem zitten tussen fanatieke Palestijnse Moslims en net zo fanatieke Joodse kolonisten, die Christenen, onze broeders en zusters, gaan ons ter harte.
De woorden van Johannes de Doper zijn niet achterhaald of uit de tijd, ze zijn nu net zo actueel als toen. Stel dat de bankiers de laatste 20 jaar deze woorden aan de tollenaars ter harte hadden genomen. De tollenaars, de belastinginners die bij het innen hun provisie die ze zelf bepaalden, en goed zorgden voor hun bonussen die ze ook zelf bepaalden, die tollenaars willen zich laten dopen door Johannes en vragen hem: “Wat moeten wij doen?” Zijn antwoord is duidelijk. “Niet méér vragen dan voor u is vastgesteld.”
Wat is zo’n antwoord toch eenvoudig. Niet méér vragen dan voor u is vastgesteld. Net als tegen die soldaten: “Niemand uitplunderen, niemand iets afpersen, maar tevreden zijn met uw soldij.” Tevreden zijn … Tegen de banken met woekerpolissen en andere aasgier-constructies zou het ook zo klinken: Niet méér vragen dan voor u is vastgesteld, niemand leegplukken, tevreden zijn met wat u in alle redelijkheid kunt verdienen.
Je hoort op de radio met herhaling de vraag waar het nu is foutgegaan. Dat is duidelijk: Als wij gaan geloven dat de wetten van de economie, de wetten van de evolutietheorie, de wetten van de wetenschap, met de vooruitgang van het rijke deel van de wereld, als we gaan geloven dat die regels belangrijker zijn dan de regels uit het Evangelie, de regels van de Kerk, de regels van God, dan is het logisch dat geen moderne tollenaar nog een vraag aan Johannes stelt. Dan is er ook geen gewetensonderzoek meer en vraagt niemand: wat moeten wij doen? Laat staan dat er nog een antwoord kan klinken.
Deze zaterdag hoorde ik de econoom Arnold Heertje zeggen: Economie draait niet alleen om geld. Dit is een inzicht uit zijn jeugd, een visie die toen vanuit een Christelijk geïnspireerde economie vanzelfsprekend was. Economie is een middel, een instrument, het leven gaat niet over geld. Heertje was blij met de bijwerkingen van de crisis, omdat mensen weer gevoelig worden voor de onderliggende waarden.
Hoe zou het zijn wanneer bankdirecteuren, managers, CEO’s, beleggers en economen werkelijk van mentaliteit zouden veranderen. Als het bij het lenen en uitlenen van geld gaat om verbetering van het bestaan, om dienstverlening, om verbetering van werkgelegenheid en leefomstandigheden. Als zij tevreden zouden zijn met een gezonde exploitatie, gedreven worden door zorg, door respect en waardering. Als hun echte bonus, hun echte beloning erin zou zitten dat ze zien dat het goed gaat met de mensen en de maatschappij.
Voor ons is het natuurlijk niet anders. We praten elkaar in deze wereld zo ontzettend veel aan. Met de opiniemakers op radio en TV voorop. Als ik met jonge mensen spreek die willen gaan trouwen, dan is er bijna altijd deze standaard zin bij: “Ik geloof wel, maar ik ga niet naar de kerk. Je hoeft toch niet naar de kerk om te geloven!” Dit is een slogan, een one-liner die in de jaren 60 is opgekomen. Het lijkt een nieuw evangelie te zijn, de grote waarheid waarmee we door het leven kunnen: “Je hoeft niet naar de kerk.” Terwijl we inmiddels zien dat het niet waar is. De leugen regeert ook in deze slogan. We zien in statistieken, en ook als je rondkijkt dat gelovigen die geen binding meer met de kerk onderhouden, gaandeweg de inhoud van hun geloof kwijtraken en praktisch in hun geloof en in hun gedrag niets meer verschillen van die grote massa, die voor hun geloof te rade gaat bij de TV series.
De derde zondag van de Advent. Kerstmis nadert. We gaan met z’n allen naar Johannes de Doper en vragen: “Wat moeten wij doen”. Zijn antwoord is nog steeds geldig: Wie dubbele kleding heeft, laat hij delen met wie niets heeft, en wie voedsel heeft, laat hij hetzelfde doen. De Adventsactie heeft manden neergezet om daarin houdbaar en eerlijk voedsel te plaatsen om uit te delen. Zo kunnen we deze uitnodiging van Johannes concreet beantwoorden. Maar het zou weinig betekenen wanneer we ook niet in het dagelijks leven, op school en in het bedrijfsleven die idealen zouden waarmaken. Wanneer we alleen om de winst gaan en de menselijke waarden, geloofswaarden, de band met Christus, de Christelijke moraal, verliezen, dan worden we gieren.
Advent, een tijd om wakker te worden, soms even wakker te schrikken, en om extra kracht op te doen, vooral als het moeizaam gaat. Advent, tijd om tot inkeer te komen en de blik te richten op Hem die komt. We vieren zijn komst niet alleen met Kerstmis, maar ook hier en nu, hier in de viering, thuis en op het werk, telkens wanneer goedheid en liefde, waardering en echte zorg het winnen van louter winstbejag. Amen.
Voorbede
Bidden wij tot God die ons zijn Zoon schenkt.
Bidden wij voor allen die geloven en die uitzien naar Kerstmis, dat zij weer kracht vinden in de woorden van Johannes, dat zij het vuur van Christus in hun hart mogen ervaren en meebouwen aan een wereld van gerechtigheid en vrede. Laat ons bidden.
Bidden wij voor economen en leiders in de financiële wereld, dat zij de roeping van hun leven mogen inzien: dienstbaarheid aan een samenleving waarin menselijke waardigheid en het welzijn van de zwaksten voorop staan. Laat ons bidden.
Bidden wij voor jonge mensen, dat zij hun idealen niet laten verdringen door een wereld van plat plezier, dat zij bereid zijn offers te brengen. Vragen we voor de jongeren om een oprechte Christelijke inspiratie die standhoudt in alle omstandigheden. Laat ons bidden.
Bidden wij voor de gezinnen, dat deze Adventtijd hen mag helpen in de voorbereiding op Kerstmis, om meer zicht te krijgen op Christus, dat het verlangen om Hem na te volgen mag groeien bij groot en klein. Laat ons bidden.