Wat is eigenlijk “priester zijn”? Wat is een priester?
Eucharistieviering 19 december 2009, om 11.00 uur, bij het 50 jarig priesterjubileum van pater H. van Dijk osc, in de parochiekerk te Mechelen (Limburg), door pastoor Michel Hagen. A.M.D.G. – I.H.S.
Preek: C2010ADV04C
Lezingen
E.L.: Recht. 13, 2-7. 24-25a
Psalm 71 (70), 3-4a. 5-6ab. 17-17
Al.: Wortel van Jesse …
Ev.: Luc. 1, 5-25
Homilie
We zijn in de laatste week voor Kerstmis beland en vandaag horen we over de voorloper van Jezus, Johannes de Doper. “Hij zal groot zijn in de ogen van de Heer”, zegt de engel, “hij zal geen wijn of sterke drank drinken en in de schoot van zijn moeder zal hij vervuld worden met de heilige Geest”.
Als eerste lezing biedt de Kerk ons de geboorte van Simson. Ook Simson is aangekondigd door een engel. Zijn moeder mag geen wijn of sterke drank drinken, geen onrein eten nuttigen, want de jongen zal aan God gewijd zijn. En het is de Geest van de Heer die hem beweegt.
Johannes de Doper is een soort nieuwe Simson, dat lijkt de Evangelist Matteüs ons te willen zeggen. Een man met kracht, die weerstand kan bieden aan de hele wereld. Ja, Johannes is zelfs nog sterker dan Simson, geestelijk gezien. Simson zwicht voor het aanhoudende flemen van Delila, de vrouw op wie hij verliefd was geworden. Delila was gezwicht voor geld en omkoping en Simson was gezwicht voor Delila. Het is als het verhaal van Adam en Eva. Eva was gezwicht voor de verleidingen van de slang en Adam was gezwicht voor Eva.
Johannes de Doper zal niet zwichten, niet voor de verlokkingen van het lichaam, niet voor het gesmoes van hogepriesters en farizeeën, en ook niet voor de dreigingen van Koning Herodes. Nee, Johannes de Doper zal een echte voorloper zijn voor Jezus. Niet alleen door zijn verkondiging van Gods Konink-rijk of omdat hij Jezus heeft aangewezen als het Lam Gods. Johannes is ook voorloper van Jezus in zijn keuze voor het celibaat, het ongehuwde leven in dienst van God.
Johannes de Doper heeft dat niet allemaal zelf bedacht. Hij staat in de vrome traditie van het oude Joodse geloof. Maar hij staat ook voor een deel in de vrome traditie van de Essenen een moderne stroming in die tijd. Bij de Essenen leidden veel gelovigen een celibatair leven. Toch is Johannes niet een typische Esseen, daarvoor is zijn leven in de woestijn weer te specifiek. Maar een aantal vrome idealen die je bij de Essenen tegenkomt, vind je ook bij Johannes de Doper.
Simson … Johannes de Doper … Jezus … en vandaag het vijftigjarig priester-feest van pater van Dijk. Dat roept de vraag op: Wat is eigenlijk “priester zijn”? Wat is een priester? Simson was geen priester, hij was een rechter. Johannes de Doper was geen priester, hij was profeet. En Jezus was in de Joodse traditie eigenlijk ook geen priester, want dan moest je uit het priester-lijk geslacht van Aäron komen. Jezus was ook geen Leviet, want dan moest je uit de stam Levi komen. Jezus kwam uit de stam Juda. Jezus is een heel nieuw soort priester.
De brief aan de Hebreeën beschrijft ons Jezus als de nieuwe priester in de orde van Melchisedek. Melchisedek is de koning van gerechtigheid en de vredeskoning. Jezus heeft geen dieren geslacht en op het altaar in de tempel opgedragen. Nee, Jezus is zelf het Lam van God. Jezus heeft zichzelf aan de Vader aangeboden. Door zichzelf te geven is Jezus de bedienaar van een Nieuw Verbond geworden en is Hij dé nieuwe Hogepriester. Jezus neemt het Oude Verbond, met de oude verbonden, op en brengt het tot voltooiing in het Nieuwe Altijddurende Verbond. Het oude priesterschap wordt voltooid in een nieuw priesterschap naar de orde van Melchisedek. De Brief aan de Hebreeën zegt daar heel belangrijke dingen over. Degene die in de tempel het offer opdroeg werd hiereus genoemd, offeraar. Jezus is de archihiereus, de hoogste-offeraar.
Onze paus heeft bij het begin van zijn pontificaat gepreekt over de Eucharistie. Hij deed dat tijdens de viering op de wereldjongerendag in Keulen. De paus sprak toen over de verandering van brood en wijn in Lichaam en Bloed van Christus. Die verandering, in de theologie transsubstantiatie genoemd, die verandering begint met het offer van Christus. Als Jezus de zonde, de afwijzing van het Verbond met God, het ongeloof en het kwaad in al zijn gradaties opneemt met het kruis, als Jezus op het kruis sterft zoals een lam dat geofferd wordt, dan verandert Jezus deze afwijzing door de mensen, in een gave aan God, een offer, het hoogste offer, zuiver, puur, volmaakt.
Alle offers voor die tijd, waren beperkt. Want hoeveel offers ook, hoeveel dieren ook, al is het nog zoveel wierook, voedsel en kruiden, niets haalt het bij jezelf geven aan God. Het hoogtepunt van die verandering waar de paus over sprak ligt erin dat Jezus het kwaad in zijn lijden, in zijn eigen Lichaam, heeft overwonnen. En alles wat Hem werd aangedaan, de pijn, de belediging, de naaktheid, de bespotting, zijn dood, heeft Hij gemaakt tot een offer. Jezus verandert de afwijzing in een overwinning door de liefde. En die verandering, zo zegt de paus, is het begin van alle veranderingen. Daar vind je de verandering van het Oude Verbond in het Nieuwe Verbond. Daar begint de verandering van brood en wijn in het Lichaam en Bloed van de Heer. Daar wordt het oude offeren van dieren voltooid in het geven van jezelf in een nieuw priesterschap.
Wat is een priester? Een priester is dus in de eerste plaats iemand die Jezus probeert na te volgen en die die gewijd wordt om het werk van Jezus binnen de gemeenschap van de gelovigen voort te zetten. Jezus navolgen is iets voor alle gedoopten, voor mannen en vrouwen. Dat zien we in het Evangelie en dat zien we in de Kerk vanaf het eerste begin. Dat noemen we het algemene priesterschap. Iedere gedoopte wordt door Jezus uitgenodigd om elke dag zichzelf aan God aan te bieden en met de kracht van de heilige Geest die dagelijkse offers te brengen uit liefde, om daarmee het kwaad dat op zoveel manieren in ons leven aanwezig is te overwinnen en te veranderen, zodat Gods Koninkrijk aanwezig is.
Maar er is ook dat bijzondere priesterschap, dat specifieke priesterschap dat is begonnen toen Jezus brood en wijn nam en dat deelde met zijn leerlingen. Hij zei: dit is mijn Lichaam dat voor u gegeven wordt. Dit is de Beker van het Nieuwe Altijddurende Verbond, dit is mijn Bloed, dat voor u en al de velen wordt vergoten tot vergeving van de zonden. Jezus eindigde met de woorden: “Blijf dit doen om Mij te gedenken.” En met die opdracht is dat speciale priesterschap geboren om dit te doen tot zijn gedachtenis. Hierin is priesterschap dus ook navolging van Jezus. Maar dat specifieke priesterschap vraagt een heel speciale navolging, want door dit priesterschap wil Jezus zijn Verbond met ons voortzetten, dag in dag uit, van generatie op generatie, totdat Hij komt.
Dit gewijde priesterschap werd door zuster Annunciata, van wie twee weken geleden hier de uitvaart was, zeer gewaardeerd en hooggeacht. Ze heeft mij er dikwijls over gesproken. Want de priester vertegenwoordigt Jezus in heel zijn persoon. Zijn woord en zijn werk, zijn man-zijn, zijn verstand, zijn talenten, alles krijgt een plaats in dit specifieke nieuwe priesterschap dat Jezus heeft gegeven. Dat is een eer, een gave, een opgave, en ook een kruis. Maar tegelijk een vreugde die heel je menszijn vervult, een zingeving door deze roeping voor heel je leven.
Vijftig jaar priester zijn, vijftig jaar dienstbaarheid, en vijftig jaar heel je persoon, met je talenten en met je zwakheden in Gods handen leggen, vijftig jaar Jezus’ Woord verkondigen, Jezus’ Sacramenten bedienen en het Nieuwe Verbond voortzetten in deze tijd, en bij deze generaties. Vijftig jaar in een tijd waarin de wereld sterk is veranderd, waarin de kerk veel te lijden heeft, bij de vervolgde Christenen en hier in het Rijke Westen. Vijftig jaar waarin het leven van priesters enorm veranderd is, het aantal priesters is enorm verminderd en het werk evenredig meer geworden. Vijftig jaar priester zijn is vijftig jaar meewerken aan de verandering van deze wereld in Gods Koninkrijk, die begonnen is met Jezus. Dat is ook vijftig jaar meewerken aan de verandering van jezelf als mens, en steeds dieper groeien in de navolging van Christus, om hem toe te behoren. Amen.
Voorbede
Bidden wij in dankbaarheid en vol vertrouwen tot God.
Bidden wij voor de Kerk, voor heel Gods priesterlijk Volk, voor alle priesters in de Kerk, voor de priesters van het heilig Kruis en bijzonder voor pater van Dijk. Vragen wij dat de gave van zichzelf in navolging van Christus zijn leven tot voltooiing mag brengen en vervullen met dankbaarheid en vreugde. Laat ons bidden.
Bidden wij voor de zusters, dat zij gesterkt door de priesterlijke bediening hun eigen dienstwerk vol vreugde kunnen aanbieden aan God. Vragen wij dat zij gesterkt door de liefde van de hemelse bruidegom zelf teken van Gods liefde mogen zijn. Laat ons bidden.
Bidden wij voor om roepingen voor het priesterschap en het religieuze leven. Dat jonge mensen Christus leren kennen en leren beminnen, dat in hen het verlangen mag groeien tot navolging, dat er voldoende priesters en religieuzen mogen zijn om in de huidige generaties het Nieuwe Verbond te doen voortgaan. Laat ons bidden.
Bidden wij voor de gezinnen, dat deze Adventtijd ouders en kinderen mag helpen in de voorbereiding op Kerstmis, dat in de gezinnen het algemene priesterschap mag worden beleefd, zodat de roeping tot het bijzondere priesterschap en het religieuze leven kan gedijen. Laat ons bidden.