Zeventien eeuwen geleden, in de begintijd van de Kerk trokken monniken de woestijn in om de verleidingen te trotseren.
Eucharistieviering 20 en 21 februari 2010, om 17.00 en 19.00 uur, en om 09.30 en 11.00 uur, in de parochies van De Goede Herder, de Heilige Willibrord, en De Goede Herder, door pastoor Michel Hagen. A.M.D.G. – I.H.S.
Preek: C2010QDR01C
Lezingen
E.L.: Deut. 26, 4-10
Ps.: 91 (90) 1-2, 10-11, 12-13, 14-15.
T.L.: Rom. 10, 8-13
Al.: Mat. 4, 4b
Ev.: Luc. 4, 1-13
Homilie
Jezus in de woestijn. Verleidingen, bekoringen. Zeventien eeuwen geleden, in de begintijd van de Kerk trokken monniken de woestijn in om de verleidingen te trotseren. Er is een beroemd schilderij van Salvador Dali over de bekoring van de heilige Antonius abt. Dali beeldt de bekoringen uit als een steigerend paard aan het begin van een stoet van olifanten. Ze hebben allemaal spinnenpoten en rijzen op tot in de wolken, terwijl ze de bekoringen op hun rug dragen en naar Antonius toe brengen. Antonius houdt een kruis in zijn handen en weert daarmee alle bekoringen van zich af. Een fascinerend schilderij naar een nog fascinerender leven van Antonius abt.
Maar, … is het niet opmerkelijk dat de Antonius en andere monniken de woestijn introkken om de verleiding te overwinnen. Ze doen dat natuurlijk naar het voorbeeld van Jezus. Dat horen we in de lezing van vandaag. De heilige Geest brengt Jezus naar de woestijn. Net als Gods volk dat veertig jaar door de woestijn trok en daar moest leren luisteren naar Gods woord, moest leren vertrouwen op Gods leiding, moest leren gehoorzamen, leren geduld oefenen en leren volhouden. Zo is nu Jezus in de woestijn gebracht om de bekoring van de duivel te weerstaan.
De woestijn. Wat is daar nu bekoorlijk aan? Hoe zou het zijn geweest wanneer Jezus midden in een grote supermarkt van onze tijd was neergezet, met alles wat de moderne wereld biedt, multimedia, luxe artikelen, de lekkerste dingen. Want het lijkt erop dat in onze tijd de verleiding tot in de perfectie wordt uitgeoefend in onze commerciële maatschappij. Dan had de duivel Jezus meegenomen naar allerlei beurzen, waar alles te zien en te koop is. Dan had hij Hem laten zien hoeveel macht Jezus zou kunnen uitoefenen door de moderne media, en als het moet door wapens en andere machtsmiddelen.
Wat zoekend naar gegevens hierover kwam ik een artikel van een paar jaar geleden tegen, maar het blijft interessant. De Nederlanders besteedden volgens het Sociaal en Cultureel Planbureau rond het jaar 2000 gemiddeld ruim 4,5 uur per week aan winkelactiviteiten. Ter vergelijking: aan het lezen van kranten, boeken en tijdschriften werd een kleine 4 uur per week besteed, aan sportbeoefening ruim een uur, aan bezoek van culturele instellingen zoals musea en theaters bijna een half uur, en aan kerkbezoek gemiddeld iets meer dan een kwartier per week. Nederlanders brengen dus wekelijks gemiddeld vijftien keer zoveel tijd door in een winkel als in een kerk.
George Ritzer, hoogleraar sociologie (aan de Amerikaanse Universiteit van Maryland, en auteur van de bestseller ‘The McDonaldization of Society’), spreekt van een consumentenreligie, met winkelcentra en shopping malls als de nieuwe kathedralen van onze samenleving.
Daarbij mogen we weten dat de jaaromzet van de Amerikaanse supermarktketen Wal-Mart groter is dan het Bruto Nationaal Product van driekwart van alle landen ter wereld (derde wereld landen natuurlijk meegerekend). Mega winkelcentra als de kathedralen van onze wereld.
Waarom ging Jezus de woestijn in? Ik denk om honger te krijgen. Want als je geen honger hebt, is de bekoring minder sterk. Hoe meer honger, hoe groter de drang om alles opzij te zetten voor een stukje brood.
In de woestijn ervaart Jezus de strijd tussen twee verschillende vormen van honger, strijd tussen twee verschillende vormen van macht en strijd tussen twee verschillende vormen van godsdienst.
Bepalen de behoeften en de verlangens van je lichaam alles wat jij denkt en doet, of bepaalt de geest het? Gebruik jij je macht om te kunnen heersen, zodat alles en iedereen jouw ten dienste staat, of bestaat jouw macht in het dienen van God en de naaste? Bestaat jouw religie, jouw geloof, jouw godsdienst erin dat God moet doen wat jij wil, dat Goed wat jij vraagt, dat God er moet zijn voor jou? Of durf je te geloven dat je mee mag doen met Gods koninkrijk, door lijden en dood en moeilijkheden heen?
Soms moet je honger krijgen om weer naar het echte brood te gaan zoeken. Je kunt door de supermarkten en autosalons en botenbeurzen wandelen, je kunt 100 kanalen afzappen en je ogen te kost geven, je kunt alles halen en tot je nemen, wat je maar wilt. En het verzadigt niet, steeds blijft er een grotere leegte achter. In de woestijn gaat Jezus deze leegte tegemoet, en vindt zijn diepste identiteit, zijn band met God.
In de woestijn wordt Jezus mens, echt mens, in kwetsbare afhankelijkheid, wetend dat je alleen met Gods liefde, met Gods leiding en Gods hulp tot ontplooiing komt.
Wat zijn onze bekoringen? Voor de een is dat eindeloos voor de buis blijven hangen, voor een ander is het snoepen, voor een volgende kan het alcohol zijn, en weer een ander is verslaafd aan kopen. Nog maar niet te spreken over verslavingen aan drugs of porno, of verslaafd zijn aan macht en bezit.
En zelfs als je zo gelukkig bent dat deze verslavingen geen grip op je hebben, dan nog kan je in de greep zijn van jezelf, dan draait de wereld om jou, in plaats dat je beseft dat jij een kleine satelliet bent die om God heen draait en niet andersom. We hebben weer veertig dagen om de bekoringen te zien en met Gods hulp te overwinnen, dan wordt Pasen het echte verrijzenisfeest. Amen.
Voorbede
Richten wij, in de veertigdagentijd, onze gebeden tot God, onze hemelse Vader.
Bidden wij voor alle gelovigen voor heel de Kerk, vragen wij om Gods genade, dat wij in deze veertigdagentijd leren om de beproevingen van het leven met Gods hulp te doorstaan. Dat wij gelouterd en gesterkt opgaan naar Pasen. Laat ons bidden.
Bidden wij voor onze wereld. Vragen wij om een geest van eenvoud en onthechting. Dat meer mensen oog mogen krijgen voor de binnenkant, voor ethiek en moraal, voor cultuur en gemeenschap. Dat er een bezinning mag plaatsvinden die de hele mensheid ten goede komt. Laat ons bidden.
Bidden wij voor een bezinning op onze economie die een economie van de verleiding is geworden. Om respect voor de schepping, om oog voor de arme en kwetsbare in de samenleving, dat ook binnen de commercie en de reclame de trendsetters mogen ontdekken dat een mens niet leeft van brood alleen. Laat ons bidden.
Bidden we voor de gezinnen, vragen wij God om wijsheid en eenvoud van hart, dat ouders en kinderen tijd vinden voor gebed en bezinning en hulp aan anderen. Dat deze veertigdagentijd een mooie voorbereiding wordt op het Paasfeest. Laat ons bidden.