Johannes de Doper spreekt duidelijke taal. Zijn boodschap aan de mensen in zijn tijd, blijft ook in onze tijd gelden.
Eucharistieviering in de parochie van de H. Augustinus, in de kerken van Sint Willibrordus (Wassenaar) en de H. Laurentius (Voorschoten), weekeinde van 15 en 16 december 2018, om 19.00 uur, 09.30 uur en 11.00 uur, door pastoor Michel Hagen. A.M.D.G. – I.H.S.
Preek: C2019ADV03C
Lezingen
E.L: Sefanja 3, 14-18a
Psalm: Tussenzang Jes.,12, 2-3, 4 bcd, 5-6
T.L: Filippenzen 4, 4-7
All. Vers. Jes. 61, 1 (cf. Lc., 4, 18)
EV: Lucas 3, 70-78
Homilie
Waarom trekken mensen op naar Johannes de Doper? Ze hebben een vraag: “Wat moeten wij doen?” Zou die vraag in onze tijd ook nog leven?
Wanneer je naar de media kijkt, koesteren de meeste mensen hun eigen idee, en in het buitenland zal het niet veel anders zijn. Sommigen zeggen: “ik geloof wel dat er iets is”, anderen zeggen “Ik weet niet of er wel iets is” en weer anderen kunnen heel fel zeggen: “Als dat geloofsgedoe is inbeelding, God bestaat niet”. Wanneer je zo naar de samenleving kijkt, kan je denken: “Waar begin ik aan als ik over het geloof wil spreken; wie heeft er nog behoefte aan de Boodschap van de Kerk?” Maar, zou het bij Johannes anders zijn geweest. Ook toen had je Sadduceeën die niet geloofden in engelen of in de verrijzenis, of leven na de dood bij God, ook toen hadden mensen zo hun eigen ideeën.
Dan treedt Johannes de Doper op, hij vraagt zich niet af of mensen wel of niet willen luisteren, of ze wel of niet geloven, hij verkondigt wat hij moet zeggen en hij windt er geen doekjes om. Hij verkondigt de Blijde Boodschap, hij kondigt de komst van de Verlosser aan, maar doet dat met stevige woorden: “De wan heeft Hij in zijn hand om zijn dorsvloer grondig te zuiveren en zijn tarwe te verzamelen in de schuur, maar het kaf zal Hij verbranden in onblusbaar vuur”.
Johannes is een boeteprediker, een wegbereider, een asceet die leeft in de woestijn, alleen afhankelijk van Gods Voorzienigheid, daar zoekt hij naar Gods Woord, om te horen wat hij moet verkondigen. Mensen komen naar hem toe en zijn woord slaat aan. Zo ontstaat die vraag: “Wat moeten wij doen?”
Wij kunnen die vraag ook stellen, wij, hier en nu. Wat zou het antwoord aan ons zijn? “Johannes wat moeten wij doen, anno 2018?” Hier in de kerk zitten weinig soldaten en waarschijnlijk ook weinig tollenaars. Toch kunnen we zijn antwoorden gemakkelijk vertalen naar onze eigen situatie. “Wie dubbele kleding heeft, laat hij delen met wie niets heeft, en wie voedsel heeft, laat hij hetzelfde doen”. “Niet méér vragen dan voor u is vastgesteld”. “Niemand uitplunderen, niemand iets afpersen, maar tevreden zijn met uw soldij”.
Met andere woorden: Als je eten en drinken hebt en een dak boven je hoofd en zelfs nog heel wat extra, wees dan dankbaar en tevreden, maar wees ook gul, deel wat je kunt delen. Kleding, voedsel, er is genoeg kou en honger in de wereld, er zijn plaatsen genoeg waar we kunnen helpen. De voedselbanken in onze omgeving zijn een mooi voorbeeld. Onze Adventsactie voor de straatkinderen in Rwanda is ook een heel mooie actie die ik van harte wil aanprijzen. Opvang van straatkinderen, een dak boven hun hoofd, maar vooral aandacht, school, re-integratie naar hun familieomgeving. De Adventsactie is bedoeld om in deze dagen daar concrete hulp te bieden,
Maar ook die andere antwoorden van Johannes de Doper zijn belangrijk: “Niemand uitplunderen, niemand iets afpersen, maar tevreden zijn met uw soldij”. Ik denk niet dat hier iemand is die als een struikrover anderen uitplundert. Maar de kloof tussen arm en rijk wordt wereldwijd wel nog steeds groter. Ook tussen de landen die de meeste energie gebruiken per hoofd van de bevolking blijven de verschillen enorm. Is dat ook niet een vorm van uitplunderen. Ik wil u geen schuldcomplex aanpraten, maar in zekere zin groeit de schuld van het Rijke Westen naar de ontwikkelingslanden nog steeds. Kunnen we daar als individu wat aan doen? Ik denk weinig, maar we kunnen wel kijken wie daar in de politiek bewust mee omgaat.
En dat andere woord van Johannes: “Niet méér vragen dan voor u is vastgesteld”. Dat heeft met tevredenheid en dankbaarheid te maken. Nu kun je hier ook heel kritisch naar kijken. Is dit niet zo’n gedachte: Als je voor een dubbeltje geboren bent, word je nooit een kwartje; wees tevreden met wat je bent, want meer zit er niet in? Toch is dat niet waar Johannes het over heeft. Hij bedoelt een tevredenheid waarin je niet méér wilt dan redelijk en goed is. Wij putten de aarde uit, wij halen er meer uit dan redelijk en goed is. De economie jaagt ons op, we moeten kopen, dan draait de economie beter, we moeten geld uitgeven, want geld moet rollen. Maar als je daarvoor schulden gaat maken, en nog een extra vakantie wilt of nog een extra reis, dan gaan we voor te veel. Johannes herinnert ons eraan dat er ook “een economie van het genoeg” moet zijn.
Het is dit weekeinde Zondag Gaudete, zoals we hoorden in de tweede lezing: “Broeders en zusters. Verheugt u in de Heer te allen tijde”. Kan je zo’n boetepreek van Johannes als een opmaat voor die vreugde zien? Ja, want die weg van delen, die mentaliteit van genoeg, innerlijke tevredenheid en dankbaarheid, maken ons tot gelukkige mensen. Bovendien maakt dit alles de wereld een stuk beter.
Als de wereld doorgaat op de manier waarop ze nu bezig is, werkt ze aan haar eigen ondergang. De Westerse cultuur is nu nog sterk en dominant, maar zal het niet redden. Als gelovigen mogen we voorop lopen in dat bewustzijn en stappen zetten. Paus Franciscus roept ons op in deze tijd, of het nu gaat om de dienst aan de armen, de vluchtelingen, de straatkinderen of de eenzamen. Hij heeft ook oog voor het milieu en het klimaat. Mensen met een blij hart, die dankbaar zijn voor het goede dat ze hebben, maken het verschil. Dan kunnen we Kerstmis vieren met vreugde en dankbaarheid. Amen.
Voorbede
Wij bidden tot onze Vader in de Hemel die ons wil vormen tot zijn kinderen.
Wij bidden voor alle mensen die zich gelovig voorbereiden op Kerstmis, wij vragen om een blijde levenshouding en een vreugdevol geloof, dat we dankbaar en tevreden zijn met wat goed en redelijk is, dat we uitdelen van ons bezit en met respect omgaan met de natuur. (Laat ons [zingend] bidden):
Wij bidden voor onze wereld om een nieuwe mentaliteit in het omgaan met elkaar, dat de kloof tussen arm en rijk kleiner wordt in plaats van groter, dat liefde tot de naaste en vreugde om het goede het mogen winnen van jaloersheid en na-ijver. (Laat ons [zingend] bidden):
Wij bidden voor onze parochie en parochiekernen, dat we de woorden van Johannes toepassen op ons eigen leven, dat we ons voorbereiden op de geboorte van de Heer die alles heeft gegeven wat Hij had en die ons voorgaat op weg naar Gods Koninkrijk. (Laat ons [zingend] bidden):
Wij bidden voor gezinnen en alleenstaanden, voor echtparen, ouders, kinderen en kleinkinderen; dat we de familiebanden bevorderen en versterken, dat mensen omzien naar elkaar, dat we eenzaamheid bestrijden zodat Kerstmis het feest mag zijn van “God met ons”. (Laat ons [zingend] bidden):
Intenties