We mogen vandaag in het Evangelie getuigen zijn van een bijzonder moment als Maria en Elisabeth elkaar ontmoeten. We mogen speuren naar het diepe geheim dat hier aan het licht komt. Het mag ons helpen het geheim te peilen van Gods aanwezigheid in de Eucharistie.
Eucharistieviering in de parochie van de H. Augustinus, in de kerken van de H. Joannes de Doper (Katwijk), St. Jozef (Wassenaar) en De Goede Herder (Wassenaar), weekeinde van 22 en 23 december 2018, om 19.00, 09.30 en 11.00 uur, door pastoor Michel Hagen. A.M.D.G. – I.H.S.
Preek: C2019ADV04C
Lezingen
E.L: Micha 5, 7 -4a)
Psalm: Tussenzang Ps. 80 (79) 2 a c en 3 b, 15-16, 18-19
T.L: Hebreeën 10, 5-10)
All. Vers. Lucas 1, 38
EV: Lucas 1, 39-45
Homilie
U kent natuurlijk allemaal het “Weesgegroet Maria”. Dat gebed dat heel de katholieke gemeenschap wereldwijd met grote regelmaat bidt, zoals bij het Engel Des Heren en natuurlijk bij het rozenkransgebed. Hoe is dat gebed ontstaan? Het Weesgegroet is stapsgewijs gegroeid en het heeft meerdere eeuwen geduurd voordat het de huidige vorm kreeg. De eerste regel kent u uit de groet van de engel aan Maria: “Wees gegroet, begenadigde, de Heer is met u”. Daar is alleen de naam Maria aan toegevoegd. De tweede regel van het Weesgegroet komt uit het Evangelie van vandaag: “Gij zijt gezegend onder de vrouwen en gezegend is de vrucht van uw schoot”. Daar is nog de naam Jezus aan toegevoegd. Die twee verzen kwamen afzonderlijk al in de zesde eeuw voor in de liturgie. Deze twee regels sluiten naadloos op elkaar aan en rond het jaar 1000 komen ze samen voor als offerandelied op het feest van Maria Boodschap. Nog een paar eeuwen later komt het slot erbij, een bede van de Kerk: “Heilige Maria, Moeder van God, bid voor ons zondaars, nu en in het uur van onze dood”. Woorden uit het Evangelie en latere woorden van de gelovigen komen samen in één gebed tot de moeder van de Heer.
Vandaag wil ik met u kijken naar die tweede regel, dat woord van Elisabeth aan Maria: “Gij zijt gezegend onder de vrouwen en gezegend is de vrucht van uw schoot”. In de Nederlandse vertaling van het Weesgegroet, klinkt het nog iets sterker: “Gij zijt ‘de gezegende’ onder de vrouwen”. Daarin wordt het unieke van Maria nog wat sterker benadrukt. Er is tenslotte maar één Jezus en dus ook maar één Maria. Alle generaties zullen haar zalig prijzen.
De ontmoeting van Maria met Elisabeth is een bijzonder moment. Er is iets heel gewoons, een achternichtje komt op bezoek bij haar oudtante. Beiden zijn in verwachting. Er is vreugde, Elisabeth voelt haar kindje trappelen. Moeders kennen dit en misschien ook de dankbaarheid en de ontroering van zo’n ontmoeting. Dit is iets moois en menselijks. Maar er komt iets bij: “Elisabeth werd vervuld met de heilige Geest …” Ik trek even een vergelijking: Ooit zei Jezus tegen Petrus: “Zalig zijt gij Simon, zoon van Jona, want niet vlees en bloed hebben u dit geopenbaard maar mijn Vader die in de hemel is” (Matteüs 16,17). Elisabeth zegt deze woorden niet uit zichzelf, er is iets groters, ze weet ineens wat hier aan de hand is. Alles wat toevallig lijkt, is niet toevallig. De heilige Geest vervult haar en geeft haar op hetzelfde moment inzicht. Dan zegt ze: “Waaraan heb ik het te danken dat de moeder van mijn Heer naar mij toe komt?” “Hoe bestaat het, wat overkomt me, dat de moeder van mijn Heer naar mij toe komt”. Daarbij moet ik denken aan een ander moment in het leven van Petrus; toen hij overweldigd door de visvangst tegen Jezus zegt: “Heer, ga van mij weg, want ik ben een zondig mens. Ontzetting had zich van hem meester gemaakt …” Ook Elisabeth is overweldigd door dit moment. Zij beseft plotseling wie Maria is: De moeder van de Heer.
Voor Elisabeth komt alles tegelijk bij elkaar. Haar eigen zwangerschap was een wonder. Op haar leeftijd nog zwanger worden. Zonder medisch traject, zonder ingrepen of medicatie zoals dat in onze tijd gaat. Hier is God aan het werk. God, onze Schepper, schept nieuw leven. Dan was daar ook het zwijgen van Zacharias, haar man, na zijn ervaring in de tempel bij het wierookoffer. Hij heeft nog steeds niet kunnen zeggen wat er gebeurd was, maar daarna heeft hij haar intenser bemind dan ooit ervoor. Nu dan hier, bij de groet van Maria begint de kleine Johannes meteen te trappelen, alsof hij opspringt, danst van vreugde. Het is de heilige Geest die haar het inzicht geeft van dit mysterie. De engel had wel aan Maria bekend gemaakt dat Elisabeth zwanger was, maar Elisabeth of Zacharias hadden geen woord van de engel gekregen over Maria. Dat inzicht ontvangt Elisabeth nu bij deze ontmoeting.
Vandaag mogen wij ons laten meenemen in de verwondering, de verbazing en het geluk van Elisabeth. De moeder van haar Heer is naar haar toegekomen. In het Grieks staat er de moeder van mijn ‘Kurios’. Dat woord ‘Kurios” kent u uit het Kyrie eleison; Heer ontferm U. Kurios verwijst naar God, naar God de Heer, of zoals Thomas zal zeggen: “Mijn Heer en mijn God” (Johannes 20,28).
We naderen Kerstmis. Misschien zijn we er teveel aan gewend geraakt, misschien zijn Jezus en Maria te gewoon geworden. Het is misschien net als de Eucharistie en de andere Sacramenten, soms heb je een moment nodig dat je ineens beseft hoe groot het wonder is dat Jezus ons laat delen in zijn Lichaam en zijn Bloed, dat Hij midden onder ons is, dat Hij ons zijn Heilige Geest zendt, dat Hij ons vergeving schenkt. Soms moet dat besef opnieuw geboren worden. Voor Elisabeth kwam alles in een nieuw licht en kunnen wij met haar ook het Weesgegroet beter verstaan, met name die slotbede die de Kerk heeft toegevoegd: “Heilige Maria, moeder van God, bid voor ons zondaars, nu en ik het uur van onze dood”. “Maria, moeder van God.” Zo respectvol als God Zelf met Maria is omgegaan, door eerst zijn engel te sturen en haar instemming te vragen, zo respectvol gaan wij als gelovigen met Maria om.
Uiteindelijk zal Maria alle eer aan God geven, zoals ze tijdens haar leven de mensen ook doorverwijst naar Jezus, als ze zegt: “Doet maar wat Hij u zeggen zal” (Johannes 2, 5). Zo vertolkte Maria reeds het Woord van de Vader die op de berg tegen de leerlingen zei: “Luistert naar Hem”. Vandaag, een paar dagen voor Kerstmis, mogen we vol verbazing, verwondering, dankbaarheid, vreugde en vervuld van de heilige Geest uitzien naar de geboorte van onze Heer. Amen.
Voorbede
Wij bidden tot God die ons zijn Zoon schenkt.
Wij bidden voor alle mensen zie zich voorbereiden op het feest van Kerstmis, dat zij open staan voor de heilige Geest, dat zij zich laten meenemen in de verwondering en de dankbaarheid omdat God nieuw leven geeft aan deze wereld. (Laat ons [zingend] bidden):
Wij bidden voor onze wereld, dat de drukte rond Kerstmis de mensen niet afleidt van de diepe betekenis van het feest dat we gaan vieren, vragen wij God dat de geboorte van Christus mensen mag blijven inspireren tot verzoening en vrede. (Laat ons [zingend] bidden):
Wij bidden voor onze parochie en onze parochiekernen, dat we door het feest van Kerstmis meer open staan voor het wonder dat God mens wordt, dat God ons leven deelt. Vragen we dat we ons door Hem laten meenemen op zijn weg, zodat wij Gods leven gaan delen. (Laat ons [zingend] bidden):
Wij bidden voor gezinnen en alleenstaanden, voor echtparen, ouders, kinderen en kleinkinderen, dat het samenzijn in deze kerstdagen de familiebanden mag versterken, dat we ook oog hebben voor eenzamen, dat we dankbaar zijn voor alles wat God ons geeft. (Laat ons [zingend] bidden):
Intenties