In deze lezingen houdt Jezus ons een spiegel voor. Hoe kijken wij naar de ander en hoe kijken we naar onszelf. Wij vragen dat de Heer onze ogen opent voor God en de naaste.
Eucharistieviering in de parochie van de H. Augustinus, in de kerken van: St. Jozef (Wassenaar), Sint Willibrordus (Wassenaar) en de H. Laurentius (Voorschoten), weekeinde van 2 en 3 maart 2019, om 19.00, 09.30 en 11.00 uur, door pastoor Michel Hagen. A.M.D.G. – I.H.S.
Preek: C2019DHJ08C
Lezingen
E.L: Ecclesiasticus (Jezus Sirach) 27, 4-7
Psalm: Ps. 92 (91), 2-3, 13-14, 15-16
T.L: 1 Korinte 15, 54-58
All. Vers. Johannes 74, 23
EV: Lucas 6, 39-45
Homilie
Weet u wat Oost-Indisch doof betekent? Laatst vroeg me af vanwege de Zwarte-Pietendiscussie en omdat je geen “nikker” meer mag zeggen, of er ook iets mis is met deze uitdrukking. Oost-Indisch verwijst naar Aziaten in het algemeen, en bijzonder naar het voormalige Nederlands Oost-Indië. Oost-Indisch doof zou je misschien kunnen vertalen met doofstommetje spelen. Je hoort het wel, maar je houdt verder je mond.
Wanneer dat om kattenkwaad gaat van de kinderen, dan is het probleem meestal wel te overzien. Maar internationaal gebeurt dit ook, in de politiek, in het bedrijfsleven. Als verantwoordelijken bij afval dumpen de andere kant opkijken en hun mond houden. Als landen alleen optreden wanneer hun handel gevaar loopt, maar hun mond houden als elders de mensenrechten geschonden worden.
Inmiddels weten we dat het ook in de Kerk is gebeurd en dat het Vaticaan nu de handen vol heeft is om daar grip op te krijgen, zodat mistoestanden uit het verleden zich niet meer zo kunnen herhalen. Ook in de Kerk was men Oost-Indisch doof, speelde men doofstommetje.
Doofstommetje spelen is doen alsof je het niet hoort. Wegkijken en doen alsof je het niet ziet, is dan blindemannetje spelen, de onwil om het te zien, eigen belang om er niet van te weten is dan de blinddoek die je jezelf omdoet.
Vandaag spreekt Jezus over blinden die blinden leiden. Die vallen beiden in de kuil. Aan slechte ogen kan je zelf meestal weinig doen, dat is niet jouw schuld. Maar er bestaat ook een schuldige blindheid. Daar spreekt Jezus over in het Evangelie volgens Johannes, in een discussie met Farizeeën. Als Jezus een blindgeboren man geneest, blijven zij hakketakken op het feit dat Hij die genezing deed op een sabbat, dus werkte. Dan zegt Jezus: “Tot een oordeel ben Ik in deze wereld gekomen, opdat de niet-zienden zouden zien en de zienden blind worden.” Enkele Farizeeën die bij Hem stonden, hoorden dit en zeiden tot Hem: “Zijn ook wij soms blind?” Daarop antwoordde Jezus: “Als jullie blind zouden zijn, zouden jullie geen zonde hebben, maar nu je zegt: wij zien, blijft uw zonde” (Johannes 9, 39-41). We kennen het woord: “Onwetend zondigt men niet”. Bij de farizeeën gaat het echter niet om onwetendheid maar om onwil. Jezus houdt hen voor ogen dat je God niet kunt bedriegen.
Er is een ander voorbeeld uit het Evangelie over wegkijken. Dat is het verhaal van de Barmhartige Samaritaan. Iets zien, maar er toch niets mee doen om welke reden dan ook. De tempelpriester ziet het slachtoffer liggen maar loopt er met een grote boog omheen. Datzelfde doet een leviet, ook hij loopt er met een grote boog omheen. De Samaritaan heeft wel medelijden en hij ontfermt zich over het slachtoffer. Zien doe je dus meer met je hart dan met je ogen.
Waarom spelen mensen blindemannetje, kijken ze weg en lopen ze figuurlijk om andermans problemen heen? Soms is het angst: “Ik bemoei me er niet mee, anders ben ik zelf de pineut”. Soms is het luiheid: “Daar begin ik niet aan, dan ben ik morgen nog bezig”. Het kan ook gebrek aan liefde zijn: “Laat die ander zijn eigen boontjes maar doppen, dat moet ik tenslotte ook”. Maar wat het ook is, Jezus stelt het aan de kaak.
Vandaag stelt Hij ons de vraag: “Waarom kijken jullie naar de splinter in het oog van je broeder en waarom sla je geen acht op de balk in je eigen oog?” De vraag die daarbij hoort is: “Hoe komt het dat de balk in ons eigen oog niet opvalt? Hoe komt het dat er zo’n grote blinde vlek kan bestaan voor onze eigen fouten en ons eigen doen en laten?” Ook daarvoor geldt: Soms is het angst, soms is het luiheid, dikwijls is het eigenbelang en gebrek aan liefde.
Blindheid. Soms is een hele samenleving blind. Dat gold in het verleden voor de gevaren van sigaretten, het gebruik van asbest enzovoort. Het gold ook bij slavenhandel door Nederlandse handelaren gedaan. Het geldt in deze tijd ook, ook nu zijn er grote blinde vlekken, vul ze maar in. Het klimaatprobleem, maar ook de geestelijke gevolgen van vluchtige relaties, vruchtafdrijving, het niet hebben van vaste waarden en normen.
Hoe kunnen we onze blindheid bestrijden? In de samenleving, maar ook binnen onze eigen kerk, in het groot en hier in het klein? Door naar Jezus te kijken. Naar Hem zien, naar zijn voorbeeld, dat geneest ons oog. Naar Hem opzien, aan het kruis, dat geneest onze ziel en maakt ons geestelijk oog weer helder. Naar Hem zien in het Evangelie, dat geneest onze manier van kijken, zo we leren kijken met zijn ogen en leren we onze naaste te zien als onszelf.
Zodra je je verdiept in het leven van Christus, in zijn leer, in zijn voorbeeld, in heel zijn doen en laten, dan leer je opnieuw kijken, dan gaan je ogen open. Dan ga je jezelf met een andere blik bekijken. Dat kan dan ook want je weet dat God met barmhartigheid naar je kijkt. Door zijn barmhartige blik stelt Hij jou in staat met gezonde zelfkritiek naar je eigen doen en laten te kijken en daardoor met grotere mildheid naar de fouten van de ander. Laat Jezus de balk en ook de splinter uit jouw oog verwijderen, dan zie je helder naar jezelf en naar de naaste. Dan leert Hij je kijken met je hart, met een hart dat vervuld is met barmhartigheid. Dan zijn we niet langer blinden die blinden leiden, maar dan is Hij onze leidsman, onze weg, onze waarheid en ons leven. Amen.
Voorbede
Wij bidden tot God die barmhartig is.
Wij bidden voor de Kerk. Dat God alles in het licht stelt zodat de Kerk een waarachtige zuivering doormaakt, dat de Kerk zelf ten volle het voorbeeld van Jezus navolgt, om weer geloofwaardig zijn Evangelie te kunnen verkondigen in de wereld. (Laat ons [zingend] bidden):
Wij bidden voor onze samenleving, dat bij alle organisaties die anderen de maat nemen er een gezonde zelfkritiek mag komen. Dat het voorbeeld van Christus voor heel de wereld genezend en richtinggevend mag zijn. (Laat ons [zingend] bidden):
Wij bidden voor onze parochie en onze parochiekernen, dat we blijven werken aan onze mentaliteit om elkaar niet de maat te nemen, dat we met barmhartigheid kijken naar andermans tekorten, dat we blijven werken aan onszelf, naar het voorbeeld van Jezus en vertrouwend op Gods barmhartigheid. (Laat ons [zingend] bidden):
Wij bidden voor gezinnen en alleenstaanden, voor echtparen, ouders, kinderen en kleinkinderen; om een blik van liefde en begrip waardoor de naaste zich veilig weet, dat we niet wegkijken als we moeten optreden, dat we ons niet doof houden voor de hulpvraag van onze naaste. (Laat ons [zingend] bidden):
Intenties