Wie zijn wij, zijn we de Farizeeër of zijn we de tollenaar die vandaag naar de tempel komt. Het gaat niet over vooraan zitten of achteraan staan, maar om de houding van ons innerlijk. Uiteindelijk gaat het om navolging van Jezus.
Eucharistieviering in de parochie van de H. Augustinus, in de kerken van de H. Joannes de Doper (Katwijk) en de H. Willibrord (Oegstgeest), weekeinde van 26 en 27 oktober 2019, om 19.00, 09.30 en 11.00 uur, door pastoor Michel Hagen. A.M.D.G. – I.H.S.
Preek: C2019DHJ30C
Lezingen
E.L: Exodus 17, 8-13
Psalm: Ps. 121 (120) 1-2, 3-4, 5-6, 7-8
T.L: 2 Timóteus 3, 14 – 4, 2
All. Vers. Efese 1, 17-18
EV: Lucas 18, 1-8
Homilie
Volgt u de Amazone Synode? In het Katholiek Nieuwsblad kunt een goed relaas volgen. In de andere media gaat het vooral om één onderwerp, de viri probati. Om u even bij te praten; in de agenda voor deze synode werd gepleit om gerijpte mannen met een stabiel huwelijk tot priester te wijden, niet om pastoor te worden, maar als priester assistent en dikwijls part-time, want op veel plekken ver weg in dat enorme gebied is bijna nooit een heilige Mis. Dan kunnen die gehuwde priester in die gebieden als een soort part-time priester de sacramenten bedienen. Dat was de gedachte.
De veronderstelling is daarbij dat het celibaat het probleem is voor de roepingen tot het priesterschap. Want, zo wordt wel gezegd, een man zonder vrouw heeft in die landen geen aanzien. Gedurende de synode komen echter heel andere dingen aan het licht. In die landen staat de priester nog op een voetstuk, maar zijn de leken veel te weinig gewend zelf hun deel te dragen voor de verkondiging van het Evangelie. Het gaat er daar niet om dat een celibataire priester niet in aanzien zou staan, zonder vrouw, maar dat de priester daar nog teveel in aanzien staat. Maar tegelijk verwacht iedereen dat de Kerk, zeg maar, de bisschoppen, de priesters en de religieuzen, de problemen oplossen. Zo houd je als het ware ook een vorm van klerikalisme, de overdreven hoge positie van de kerkelijke bedienaren, ongewild in stand.
Er wordt dus veel gediscussieerd op de synode. Zo gaat het altijd, zo hoort het ook. Dat was al zo op het eerste concilie van de apostelen twaalf jaar na Jezus’ verijzenis.
In ons land is het andersom gegaan. Ook hier stond de priester hoog in aanzien, te hoog, overdreven hoog. Maar in de vorige eeuw kwam maatschappij breed een ontwikkeling op gang in de sfeer van: doe maar gewoon, dan doe je gek genoeg. Dat is inmiddels vaak weer doorgeschoten naar weinig of geen respect meer voor wie dan ook, niet voor docenten, niet voor artsen, regeringsleiders en dus evenmin voor bisschoppen of priesters. Alles en iedereen gelijk en liefst nog iets minder.
Vandaag staat er een Farizeeër voorin de tempel te bidden. Hij laat een vorm van klerikalisme zien. Hij onderhoudt de wet van Mozes nauwgezet. Dat is prima. Hij dankt God en hij leeft netjes, dat is ook prima, maar hij vindt zichzelf rechtvaardig, hij heeft geen zelfreflectie en geen berouw, hij ziet zijn eigen fouten niet meer en werkt niet meer aan verbetering. En dat is niet prima. De farizeeër gaat niet gerechtvaardigd naar huis, zegt Jezus. Een van de gevaren van klerikalisme is gebrek aan zelfreflectie, al te snel denken dat je het wel weet en dat het wel oké met je is.
Kent u het gezegde dat we in Nederland 17 miljoen bondstrainers hebben die het beter weten dan de bondstrainer van Oranje? Iedere Nederlander heeft dan zo zijn eigen visie. Dat is niet alleen zo met de voetbal, ook over het milieu of over de stikstofproblematiek hebben mensen zo hun eigen idee. Dat heeft iets goeds, iets leuks, iets grappigs, maar soms ook iets problematisch. Want worden de mensen die er echt verstand van hebben dan nog wel gehoord? In onze tijd spreken we wel over klerikalisering van de gewone burger en de gewone kerkganger. Dan staat niet alleen de Farizeeër voorin de tempel, maar dan staan we er allemaal. Dankuwel God dat ik niet zo slecht ben als die andere mensen. Maar al die andere mensen staan ook vooraan en zeggen hetzelfde. We verfoeien de Farizeeër, maar we doen net zo hard mee.
Aan de ene kant is daar dat klerikalisme, betweterigheid en eigen gelijk, waardoor je gemakkelijk in de val trapt van de Farizeeër zoals in het Evangelie van vandaag. Tegelijk ook complete vervlakking, iedereen zijn eigen gelijk, iedereen weet het beter dus niemand weet het beter. Ze versterken elkaar.
Waar is de berouwvolle tollenaar gebleven? De gelovige die oprecht een schuldbelijdenis bidt, die zich schaamt om wat er mis ging en die zijn blik niet omhoog durft te richten, die zich afhankelijk weet van Gods goedheid, die zich op de borst klopt en zegt: ‘God, wees mij zondaar genadig’.
Ik begon met de Amazone-synode. Het is net zoiets als laatst met de synode over het huwelijk. Al te snel worden oplossingen aangedragen die de kern van het probleem niet raken en dus ook geen oplossing bieden. Viri probati zullen geen oplossing bieden voor de wereldwijde crisis in ons geloof die ook in het Amazone-gebied speelt. We hebben reeds de gehuwde diakens, maar in dat gebied zijn daar nauwelijks roepingen voor. Het probleem is dus veel groter.
Geloof dat niet leidt tot navolging van Christus, houdt geen stand. Geloof dat vooral op consumeren gericht is, houdt ook geen stand. Geloof dat er vooral op uit is de eigen cultuur en gewoontes te behouden, houdt evenmin stand. Leken die zich niet verantwoordelijk voelen voor de voortgang van het geloof, houden geen stand. Ik zeg niet dat dit allemaal precies zo speelt in het Amazone gebied, maar deze grote lijn is wereldwijd een probleem. Deze Amazone Synode mag helpen de problemen weer wat beter te gaan zien. Maar de oplossing zit hem toch steeds weer in de echte en onvoorwaardelijke navolging van Christus. Wie dat doet, is bereid zichzelf te geven, helemaal, of dat nu is als celibatair of als gehuwde man of vrouw. Als die navolging doorzet, is er toekomst voor de Kerk daar en voor de Kerk hier in ons eigen land. Amen.
Voorbede
Wij bidden tot God die ons liefheeft en naar ons luistert.
Wij bidden voor de Christenen in het Amazone gebied en voor de resultaten van de Amazone Synode; om wijsheid en inzicht, om verlichting door de heilige Geest, om wijze besluiten en bovenal om een geloofsimpuls die leidt tot geloof, toewijding en navolging van Christus. (Laat ons [zingend] bidden):
Wij bidden voor de wereld, dat we als samenleving beter nadenken over de oorzaken van de problemen en niet te snel oplossingen roepen die de kern van het probleem niet raken, we bidden voor meer bezinning op onze eigen houding, om zelfreflectie en bekering. (Laat ons [zingend] bidden):
Wij bidden voor onze parochie en onze parochiekernen, dat we nadenken hoe in ons eigen leven de navolging van Jezus vorm krijgt, in hoeverre we vooral bekommerd blijven om ons eigenbelang. Vragen we om innerlijke bevrijding die ons helpt te kiezen voor Gods Koninkrijk. (Laat ons [zingend] bidden):
Wij bidden voor gezinnen en alleenstaanden, voor echtparen, ouders, kinderen en kleinkinderen; om roepingen tot navolging van Christus, door doopsel en vormsel, in huwelijk en religieus leven, in diaconaat en priesterschap, als vrijwilliger en als beroepskracht. (Laat ons [zingend] bidden):
Intenties