Daags na Kerstmis vieren we het feest van de heilige Stefanus. Een ontnuchterend gebeuren. Jezus is gekomen om zijn leven te geven. Stefanus is daarbij de eerste martelaar die in zijn voetspoor treedt.
Eucharistieviering in de parochie van de H. Augustinus, in de kerk van de H. Willibrord (Oegstgeest), 26 december 2018, om 11.00 uur, door pastoor Michel Hagen. A.M.D.G. – I.H.S.
Preek: C2019KERSTSTEFANUS1C
Lezingen
E.L: Handelingen van de Apostelen 6, 8-10 + 7, 54-60
Psalm: Ps. 31 (30), 3 cd-4, 6 en 8, 16 en 17
All. Vers. Ps. 118 (117), 26a en 27a
EV: Matteüs (Mt. 10, 17-22)
Homilie
Hoe komt het dat de wereld geen vrede bereikt? Met die vraag begon ik mijn eerste kerstpreek. In gesprek met gelovigen kwamen er meerdere antwoorden: Jaloezie, geld en macht, te grote ego’s, godsdienstverschillen …
Vandaag zie we daar iets van: “… zij begonnen luidkeels te schreeuwen, stopten hun oren toe en stormden als één man op hem af. Zij sleepten hem buiten de poort en stenigden hem”. Inderdaad, godsdienstverschillen kunnen tot grote wreedheden leiden. Toch is het een misvatting dat oorlog vooral uit de godsdienst komt. Niet zo lang geleden las ik daar een interessant artikel over.
De grootste en meest gruwelijke oorlogen van de afgelopen eeuwen, hadden geen oorsprong in godsdienstgeschillen. De Eerste Wereldoorlog was een oorlog tussen christelijke landen. Het ging om land, om macht, om miskende trots, om achterstelling. Het ging ook om armoede en een vreemd idee over oorlog voeren. De Tweede Wereldoorlog was een vervolg daarop, waarbij de ideologie van het Nazisme de boventoon voerde. Joden werden met name het zwarte schaap, niet om hun godsdienst maar door een vreemde theorie die op de evolutieleer van Darwin was geplakt, de übermensch. De oorlogen door het Communisme, ook met miljoenen slachtoffers, van Rusland tot China, Korea en Vietnam en wijd eromheen, was een atheïstische strijd, die wilde het juist zonder godsdienst doen en was net zo wreed als het nazisme.
Ik heb wel eens gezegd dat je aan de vredesonderhandelingen kunt zien waar de oorlog over ging. Ik ken weinig vredesonderhandelingen die over godsdienst gaan. Altijd gaan ze over land, territoriale indelingen, over handel en handelsroutes, over economische invloed, over wie de macht houdt, over de eer van een land, dat je niet te schande staat. Ja dan kan het ook gaan over godsdienst en godsdienstvrijheid, maar dat komt pas in tweede instantie. Jezus zei ooit tegen zijn leerlingen: “Gij weet dat zij die als heersers der volkeren gelden, hen met ijzeren vuist regeren en dat de groten misbruik maken van hun macht over hen” (Marcus 10, 42). Wanneer de machthebber de godsdienst of de godsdienstige gevoelens kan gebruiken voor zijn doel, om soldaten te motiveren nom te strijden, om de vijand zwarter af te schilderen, dan zal de machthebber dat niet laten. Machthebbers misbruiken vaderlandsliefde, angst, geloof, eer, leugen en slogans om hun doelen te bereiken.
Ik ben daarom blij met de scheiding van kerk en staat. Waar staten zich heen ontwikkelen weet ik niet. Ook democratie is geen garantie voor de juiste richting, wie de media heeft, heeft een groot deel van de macht. De scheiding van kerk en staat geeft de kerk de ruimte haar profetische rol weer helemaal op te pakken. Toen Jezus dat zei over de machtigen met hun ijzeren vuist, zei Hij daar nog meer over: “Dit mag bij u niet het geval zijn; wie onder u groot wil worden, moet dienaar van u zijn, en wie onder u de eerste wil zijn moet de slaaf van allen zijn, want ook de Mensenzoon is niet gekomen om gediend te worden, maar om te dienen en zijn leven te geven als losprijs voor velen” (Marcus 10, 43-45).
“Slaaf van allen zijn”. “Dienen en zijn leven te geven als losprijs voor velen”. Het is niet de kerstsfeer die de wereld nastreeft met jingle bel, de kerstman en cadeaus onder de kerstboom. Ongemerkt laten we ons waarschijnlijk meevoeren in die sfeer. De Kerk is daar niet streng in, de gemoedelijkheid en de huiselijkheid van Kerstmis zijn ook iets waard. Maar de Kerk houdt wel het doel voor ogen.
De vroege Kerk kwam al snel met de link tussen de kribbe en het kruis, met de mirre als gave die verwijst naar het lijden. Ook het Evangelie heeft dit voor ogen als Jezus besneden wordt en een voorzegging komt dat Hij een teken van tegenspraak zal zijn en dat ook Maria daaraan deel zal hebben met een zwaard door haar ziel (Lucas 2, 34-35).
We komen terug bij Stefanus. “… zij begonnen luidkeels te schreeuwen, stopten hun oren toe en stormden als één man op hem af. Zij sleepten hem buiten de poort en stenigden hem”. Of het nu gaat om geloofsfanatisme, patriottisch fanatisme, wetenschappelijk fanatisme, of fanatisme door welke ideologie ook; als mensen de basiswaarden van naastenliefde, barmhartigheid en openheid voor de ander verliezen, die verliest al snel zelf zijn menselijkheid.
Stefanus is een voorbeeld. Hij behoudt de zachtmoedigheid. Hij is geen geloofsconsument die Jezus de kastanjes uit het vuur laat halen en wacht op zijn verlossing, Hij volgt Jezus na.
“Terwijl zij Stefanus stenigden, bad hij : “Heer Jezus, ontvang mijn geest”. Toen viel hij op zijn knieën en riep met luide stem: “Heer, reken hun deze zonde niet aan”. Na deze woorden ontsliep hij”. Stefanus laat ons een dimensie van kerstmis zien die we snel over het hoofd zien. “Stefanus, vervuld van de heilige Geest, staarde naar de hemel en zag Gods heerlijkheid en Jezus, staande aan Gods rechterhand; en hij riep uit: “Ik zie de hemel open en de Mensenzoon staande aan Gods rechterhand”.” Die vreugde, die waarheid, dat licht, dat is de grote innerlijke diepte van Kerstmis. Stefanus heeft het begrepen door de weg van Jezus te gaan. Wij worden daartoe uitgenodigd, vandaag, op Tweede Kerstdag. Amen. Zalig Kerstmis.
Voorbede
Wij bidden tot God die zijn Zoon geeft om ons te redden.
Wij bidden voor alle mensen die deze dagen de geboorte van Christus vieren, dat zij met inspiratie van de heilige Stefanus midden in deze wereld durven getuigen van Christus, dat zij geen geloofsconsumenten zijn, maar ledematen van Christus, verbondspartners van God. (Laat ons [zingend] bidden):
Wij bidden voor alle mensen die zich inzetten voor de vrede, dat zij bij Jezus in de leer gaan, dat zij bereid zijn hun leven in te zetten in navolging van Hem, dat zij zich niet laten ontmoedigen en het volhouden. (Laat ons [zingend] bidden):
Wij bidden voor onze parochie en onze parochiekernen, dat we door de romantiek van Kerstmis heen de diepere werkelijkheid blijven zien, dat we de innerlijke vrede van Christus mogen kennen, dat we niet afhankelijk zijn van meningen van de wereld, om echte vrijheid. (Laat ons [zingend] bidden):
Wij bidden voor gezinnen en alleenstaanden, voor echtparen, ouders, kinderen en kleinkinderen, dat we de martelaren voor ogen houden die net als Jezus hun leven hebben gegeven, dat we ook zelf daartoe bereid zijn uit liefde voor God en de naaste. (Laat ons [zingend] bidden):
Intenties