Deze zondag gaan we met Sint Jozef op pad. Hij staat voor een groot dilemma. Hoe komt hij hieruit? Net als Jozef kunnen wij ook om Gods hulp te vragen in de dilemma’s van het leven.
Eucharistieviering in de parochie van de H. Augustinus, in de kerk van De Goede Herder (Wassenaar), 22 december 2019, om 09.30 uur, door pastoor Michel Hagen. A.M.D.G. – I.H.S.
Preek: A2020ADV04A
Lezingen
E.L: Jesaja 7, 10-14
Psalm: Ps. 24 (23), 1-2, 3-4ab, 5-6
T.L: Romeinen 1, 1-7
All: Matteüs 1, 23
EV: Matteüs 1, 18-24
Homilie
Tijdens de kerstviering met het Adelbert in de Jozefkerk, heb ik aan de hand van deze evangelielezing eraan herinnerd dat het allemaal ook heel anders had kunnen lopen. We zijn vertrouwd met het kerstverhaal, maar dit stuk lezen we niet zo vaak. Hoe was het met Maria gegaan als Jozef inderdaad vast had gehouden aan zijn voornemen om in stilte van Maria te scheiden?
Bij Jozef zien we dat menselijke overwegingen soms spaak lopen. Je kunt denken en denken en er toch niet uitkomen. We hoorden het net: “Omdat Jozef, haar man, rechtschapen was en haar niet in opspraak wilde brengen, dacht hij erover in stilte van haar te scheiden”. Eigenlijk stond zijn besluit al vast. “Ik kan niet verder met Maria”. Jozef zou in gewone omstandigheden volgens de Wet van Mozes een scheidingsbrief kunnen schrijven. Maar haar wegsturen was niet nodig, want ze woonden niet samen. Zou Mozes de strenge wet van Leviticus volgen (Leviticus 20, 10), dan moest uitgezocht worden wie de man was die haar zwanger had gemaakt en moesten zowel die man, maar ook Maria ter dood gebracht worden. Jozef is een rechtschapen man, eerlijk, oprecht, menslievend, mild, godsdienstig. Hij wil Maria niet te schande zetten. Boosheid, teleurstelling, eerverlies en spotternij hebben bij hem niet het laatste woord. Hij zal geen scheidingsbrief schrijven, hij zal in stilte van haar scheiden. Wat dat betekent voor hemzelf, is duidelijk, ze zullen niet Maria nawijzen maar hem. Hij zal vertrekken en onschuldig de schande dragen.
Een groot dilemma. Kwam het al in zijn hoofd op om ondanks alles toch met Maria verder te gaan? Het lijkt erop dat hij die gedachte al had weggezet. Hij had Maria leren kennen als een godsdienstige en zuivere jonge vrouw, met hoge idealen. Wat hier gebeurde paste niet bij hoe hij haar kende. Maar de realiteit stelt hem voor een feit. Hij denkt na wat de Bijbel hem voorschrijft, wat de Wet van Mozes hem leert. Hij wilde een heilig leven leiden. Maria wilde een heilig leven leiden. Maar wat hier gebeurt, past daar niet bij.
Jozef komt er niet echt uit. De beste van alle slechte oplossingen, in stilte van haar scheiden, blijft een slechte oplossing. Maar Jozef weet niets beters. Sint Jozef is hier een voorbeeld voor ons. Ons verstand is beperkt, onze visie, ons overzicht van de werkelijkheid en onze kijk op de mogelijkheden is ook beperkt. Jozef heeft hulp van de hemel nodig en die krijgt hij ook. De Bijbel bevat niet alleen de Wet, maar ook de profeten en de Psalmen. Het geloof bevat niet alleen het geschreven Woord, maar God kan ons ook in dromen zijn wil openbaren. Jozef was genoemd naar een andere Jozef, zoon van Jacob, zoon van Isaak, zoon van Abraham. Die Jozef kon dromen verklaren. Zo is ook deze Jozef gevoelig voor wat God in dromen tot hem zegt.
We lezen dat in zijn droom een engel verschijnt die tot hem spreekt. Die engel geeft ook woorden uit de Bijbel weer, maar niet de Wet van Mozes, niet Leviticus 20, maar een tekst die we in de eerste lezing hoorde, een tekst uit de profeet Jesaja, de profeet die het nieuwe heil van God verwacht: “Daarom geeft de Heer zelf u een teken: Zie de jonge vrouw is zwanger en zal een zoon ter wereld brengen, en gij zult hem de naam Immanuël geven”. Het is de heilige Geest die tot hem spreekt in het woord van de engel, de bode van God. Jozef herkent het woord, ook dit is heilige Schrift, hij gelooft dat Gods macht groter is dan wat kunnen bedenken en dat voor God niets onmogelijk is. Zijn vrees is weg. De engel noemt Maria bovendien niet langer zijn verloofde maar zijn vrouw. Voor God horen zij reeds bij elkaar. Het is tijd om haar in huis te halen en alles voor te bereiden op de geboorte. De engel geeft hem tegelijk een opdracht: “Zij zal een zoon ter wereld brengen die gij Jezus moet noemen, want Hij zal zijn volk redden uit hun zonden”. Jozef moet dit Kind zijn naam geven. Geen naam die hij heeft bedacht, maar een naam die hem is aangereikt vanuit de hemel. Daarmee begint zijn nieuwe vaderrol en zo begin ook zijn bijzondere rol in de geschiedenis van de verlossing.
Zijn gedachte om in stilte van haar te scheiden was bedoeld om Maria te behoeden voor reacties van de omgeving. Dat Jozef daarmee schande op zijn eigen schouders laadde, vond hij blijkbaar minder belangrijk. Jozef toont hier een andere rechtvaardigheid dan de rechtvaardigheid van de Wet van Mozes. En in die mentaliteit zal hij later Jezus opvoeden. We komen zo op het spoor van de mentaliteit van het heilig huisgezin. Zo kan Jezus later de gerechtigheid van de Wet overstijgen als Hij zegt: “Niet de gezonden hebben een dokter nodig, maar de zieken. Gaat heen en leert wat het zeggen wil: Ik wil liever barmhartigheid dan offers” (Matteüs 9,12-13).
In deze korte lezing van Jozef is heel veel vervat, wanneer je de omgeving en de cultuur beziet waarin hij leefde. Maar het laat ons vooral zien dat je in de dilemma’s van het leven je niet moet beperken tot je eigen verstand alleen, maar dat je te rade moet gaan in de heilige Schrift en open moet staan voor een woord uit de hemel. Hier is het een engel, een bode van God die tot hem spreekt. Dat kan op veel manieren, engelen, Gods boodschappers, kunnen ons op veel manieren een woord geven dat licht brengt op ons pad. Daarbij hoort de bezinning op het geschreven Woord, de heilige Schrift. Maar niet alleen woorden uit de Wet, maar heel de Bijbel, met Psalmen en Profeten.
Voor ons, kinderen van het Nieuwe testament, komt het Evangelie op de eerste plaats, want daarin spreekt Jezus ons rechtstreeks aan; daarin zien we zijn voorbeeld en ontmoeten we Hem als de levende Heer in ons midden. Hij wijst ons de weg door dit leven om in Gods koninkrijk binnen te gaan. Amen.
Voorbede
Op voorspraak van sint Jozef bidden we vol vertrouwen.
Wij bidden voor alle gelovigen die voor een belangrijke keuze staan, dat zij de rust en de tijd vinden om naar de heilige Geest te luisteren, te horen wat een goede engel hen adviseert, dat zij open staan voor de oplossing die de hemel ons voorhoudt. (Laat ons [zingend] bidden):
Wij bidden voor onze wereld, voor politieke leiders en voor de media, voor mensen die ontevreden zijn en voor hen die lijden onder onrecht, dat we wegen vinden om op een vredelievende manier recht en gerechtigheid te bewerken. (Laat ons [zingend] bidden):
Wij bidden voor onze parochie en onze parochiekernen, dat we de rust en de gevoeligheid mogen hebben om Gods ingevingen te verstaan, dat de oplossingen die deze wereld steeds roept, ons niet gevangen houden, maar dat we steeds doen wat God ons zegt. (Laat ons [zingend] bidden):
Wij bidden voor gezinnen en alleenstaanden, voor echtparen, ouders, kinderen en kleinkinderen, dat we weerstand bieden aan alles wat scheiding brengt, dat ouders en kinderen met Gods hulp in alle omstandigheden wegen vinden om elkaar vast te houden. (Laat ons [zingend] bidden):
Intenties