In het huis van de hemelse Vader is ruimte voor velen: Het Vaderhart van God biedt ruimte aan elke mens. Geen mens te min, te slecht of wat dan ook, voor iedere mens is er ruimte in Gods vaderhart. Als je maar bereid bent naar jezelf te kijken en je tekorten onder ogen te zien. Het is als bij de hulpverlening. Mensen helpen zichzelf te helpen, zichzelf te leren kennen, de omstandigheden leren accepteren en er mee leren omgaan. Zo gaat God ook met ons om.
Preek bij de uitvaart van Joseph Marcellinus Cornelis van der Holst, Jos, op 23 oktober 2012 in de parochie van de H. Augustinus in de kerk van De Goede Herder te Wassenaar.
Begroeting
Van harte welkom, U, mevrouw van de Holst, Hennie, de kinderen, de schoonkinderen en kleinkinderen, verdere familie, vrienden, bekenden, parochianen, vandaag bij dit afscheid van Joseph Marcellinus Cornelis van der Holst, Jos.
We zijn hier samen om het leven te vieren. Zo heeft Jos dat gevraagd. Niet alleen het leven met een kleine letter maar natuurlijk ook het Leven met een hoofdletter, het eeuwig Leven. Jos was dankbaar voor alles wat hij ontvangen had in het leven, zoals u ook aan de voorkant van het boekje kunt lezen. Is het dan geen afscheid, is er geen verdriet vanwege het moeten loslaten? Na een lang proces van loslaten, heeft Jos nu zijn weg naar het vaderhuis mogen gaan. Binnen die dankbaarheid voor het Leven krijgt jullie, krijgt ons verdriet een plaats, dat besefte Jos maar al te goed. Tegelijk hoopte hij dat de dankbaarheid en de vreugde om het leven het verdriet zal dragen.
Jos heeft veel met de dood te maken gehad, de dood, met al zijn donkere kanten. Hij zag uit naar het eeuwig licht. De paaskaars symboliseert het licht van Christus die in de donkere paasnacht de boeien van de dood heeft verbroken. Met dat licht willen we de kaarsen rond zijn baar aansteken.
Eerste lezing
Lezing uit de openbaring van de heilige apostel Johannes (21, 1-5a, 6b-7):
Ik Johannes, zag een nieuwe hemel en een nieuwe aarde, de eerste hemel en de eerste aarde waren verdwenen en de zee bestond niet meer. En ik zag de heilige stad, het nieuwe Jerusalem, van God uit de hemel neerdalen, schoon als een bruid die zich voor haar man heeft getooid. Toen hoorde ik een machtige stem die riep van de troon: zie hier Gods woning onder de mensen. Hij zal bij hen wonen, zij zullen zijn volk zijn en Hij God-met hen, zal hun God zijn. Hij zal alle tranen van hun ogen afwissen en de dood zal niet meer zijn; geen rouw, geen geween, geen smart zal er zijn want al het oude is voorbij. En Hij die op de troon is gezeten sprak: Zie ik maak alles nieuw. Wie dorst heeft zal ik te drinken geven uit de bron van het water des levens. Wie overwint zal alles krijgen, en ik zal zijn God zijn en hij mijn zoon.
Tweede lezing
Lezing uit het heilig Evangelie volgens Johannes (Joh. 14, 1-6):
In die tijd zei Jezus tot zijn leerlingen: ”Laat uw hart niet verontrust worden: Gij gelooft in God, gelooft ook in mij. In het huis van mijn vader is ruimte voor velen. Ware dit niet zo, dan zou ik het u gezegd hebben, want Ik ga heen om een plaats voor u te bereiden, en als Ik ben heengegaan en een plaats voor u heb bereid, kom Ik terug om u op te nemen bij mij, opdat ook gij zult zijn waar Ik ben. Gij weet waar Ik heenga en ook de weg daarheen is u bekend.”Tomas zei tot Hem: ”Heer, wij weten niet waar Gij heengaat, hoe moeten wij dan de weg kennen?” Jezus antwoordde hem: “Ik ben de weg, de waarheid en het leven, niemand komt tot de Vader tenzij door Mij.”
Preek
Leven en dood, de uitersten van ons bestaan. Op sommige grafstenen staat geschreven: “Memento mori”, “bedenk dat je sterfelijk bent”. Deze spreuk hoefde je Jos niet te leren. Hij was geboren in het huis bij de begraafplaats, de werkplek van zijn vader.
In zijn tekst aan het begin beschrijft Jos dat de dood een aspect is van het leven. Dat heeft hij mensen ook willen leren in zijn professionele loopbaan. Leren omgaan met de dood, want de dood is een deel van het leven.
Ik denk dat Jos de kennis en wijsheid die hij is zijn werk heeft opgedaan en heeft doorgegeven, soms ook voor zichzelf nodig had. Hij had angst voor het verlies, bij voorbaat. Zijn vrouw en kinderen mag niets overkomen. Maar soms liep die zorg en de zorg voor derden door elkaar, dan was het of zijn professie het even overnam van zijn rol als echtgenoot en vader. De anekdote van het onweer op de camping waarin hij een gezette Duitse vrouw in jullie auto hielp, terwijl de kinderen er naast stonden is daarvoor sprekend.
Omgaan met dood. Dat doe je op meerdere niveaus. Dat doe je op het gewone, intermenselijke niveau, dat doe je op professioneel niveau, en dat doe je op het niveau van het geloof.
Jos was een gelovige mens. Dat betekent niet dat hij geen oog zou hebben voor de vragen van de tijd of de twijfels van de omgeving. Hij stond midden in het leven en de wereld. Maar door alles heen was er bij hem altijd het besef dat er meer is, dat er een lijntje is met God, dat deze aardse werkelijkheid past in een groter geheel en dat het leven op aarde past in een groter geheel, Leven met een hoofdletter.
De persoon van Jezus speelde daarbij ook een rol, als voorbeeld, als inspiratiebron en als steun. Een van de valkuilen van hulpverleners is dat ze teveel hulpverlener willen zijn, de last en de zorg van de ander overnemen en problemen mee naar huis nemen. Mijn indruk is dat Jos daar ook professioneel mee omging, al zal hij ook daarin de tijd hebben gehad om te groeien.
Het overlijden van Jos, zoals elk overlijden van een dierbare, confronteert ons met de vragen over dood en leven. Jezus heeft ons op een nieuwe manier leren kijken naar de dood. Dat deed Hij al tijdens zijn leven. De verhalen waarin Hij een dode weer terug tot leven brengt zijn daarin sprekend. Hij ziet leven, waar wij alleen dood zien. Hij roept het leven terug, waar wij in de dood gevangen blijven. Hij ziet voorbij de dood naar het leven dat doorgaat. Als gelovige mensen willen we op die manier bij Hem in de leer zijn, ook zo kijken, ook zo met dood en leven omgaan.
Het hoogtepunt is daarin zijn verrijzenis. Het is de kern van Pasen en de kern van ons geloof. Mensen maken wel eens de opmerking: “Er is er nog nooit een teruggekeerd. Dan herinner ik hen er soms aan dat de kern van ons geloof juist is dat er één is teruggekeerd, om bij ons de angst voor de dood weg te nemen en te laten zien dat God groter is dan de dood.
Dit vinden we ook terug in de evangelielezing die Jos gekozen heeft voor vandaag. Het huis van de Vader. Dat is voor Jos symbolisch, zoals hij voorop het boekje aangeeft. Terug naar zijn geboortegrond, het huis van zijn vader als beeld van het naar Huis gaan in het Huis van de hemelse Vader.
Daarvan zegt Jezus: “Daar is ruimte voor velen.” Het Vaderhart van God biedt ruimte aan elke mens. Geen mens te min, te slecht of wat dan ook, voor iedere mens is er ruimte in Gods vaderhart. Als je maar bereid bent naar jezelf te kijken en je tekorten onder ogen te zien. Het is als bij de hulpverlening. Mensen helpen zichzelf te helpen, zichzelf te leren kennen, de omstandigheden leren accepteren en er mee leren omgaan. Zo gaat God ook met ons om.
De eerste lezing die Jos uitkoos schetst ons dat visioen van de nieuwe hemel en de nieuwe aarde. God zal alle tranen van hun ogen afwissen. Jos heeft veel gedaan voor de verliesverwerking gedurende vele jaren. Daarin is hij een stukje hand van God geweest, daarin heeft een Jezus vertegenwoordigd. Juist zoals we in de Kerk spreken over de werken van barmhartigheid. De bedroefden troosten is daarin een belangrijk onderdeel.
Jullie hebben veel verteld. Daarvan komt het meeste terug in jullie verhalen. Zijn rol als gangmaker, de soep voor velen. Ook bij de Duintrappers kwam hij tot het laatst met zijn soep die hij dan ook graag opschepte. Allerlei anekdotes passeren de revue en de laatste is nog lang niet verteld.
Tegelijk werd ik me weer bewust dat Jos thuis natuurlijk niet die hulpverlener was zoals hij dat elders was. Dat hij thuis ook niet zo zijn trots en waardering uitte, die hij elders wel over jullie uitte. Het is een bekend verschijnsel dat we allemaal wel zijn tegengekomen. Ook Jos had het nodig om een thuisplek te hebben waar hij niet in de rol van hulpverlener zat.
Vanaf de tijd dat jullie opa en oma werden, kon hij veel van de tijd inhalen die hij vroeger niet had. De kleinkinderen hebben dat duidelijk laten horen, hoe opa meeging naar de duinen, of grapjes maakte, alsof hij ook de honderd meter in 10 seconden kon lopen.
Daarom is deze uitvaart een viering van het leven. In Jos heeft God opnieuw iets van zijn gelaat getoond. Wij zijn dankbaar daarvoor. En in het geloof in het Leven met een hoofdletter, vinden wij kracht om de last in het leven met een kleine letter te dragen. Zo verliest de dood zijn grip op ons en kunnen wij ons richten op het Leven. Amen.