Pastoor Michel Hagen, we praten over het sacrament van boete en verzoening. Wat heeft dat te maken met het jaar van barmhartigheid?
“Paus Franciscus noemt het sacrament van Boete en Verzoening ook graag het sacrament van Barmhartigheid. Als er één sacrament is waar die barmhartigheid naar buiten breekt, of juist naar binnen breekt, is het wel het sacrament van Boete en Verzoening. De absolutieformule waarmee de priester vergeving mag schenken spreekt van God als de barmhartigheid Vader. Vergeving, verzoening van God naar mensen toe, is een daad van barmhartigheid. Nu is het gevaarlijk om alleen dit sacrament het sacrament van Barmhartigheid te noemen, want elk sacrament is een teken van barmhartigheid. Maar het is wel zo dat in dit sacrament barmhartigheid bijna fysiek voelbaar wordt, mensen worden vrij van wat lange tijd op hun schouders heeft gedrukt.”
“De oudere generatie zal het sacrament nog kennen van lang geleden, het was een routinegebaar met behulp van een papiertje en een rijtje dat werd opgezegd. Dat is een manier die we al lang achter ons hebben gelaten, maar het zit soms nog in hun herinnering en gevoel. Heel anders is dat op de Wereldjongerendagen. Jongeren ontdekken dat het sacrament blij maakt, vreugde geeft en vrijheid. Jongeren ervaren daar: God doet iets met mij wat ik zelf niet kan bewerken. De priester is de middelaar, namens Christus.”
Hoe gaat het biechten in de praktijk?
“We kunnen kijken naar wat er achtereenvolgens gebeurt in het sacrament. Iemand komt bij de priester, bijvoorbeeld in een biechtstoel, maar vaak gewoon in een spreekkamer. Het is wel enigszins besloten, want mensen moeten zich vrij uit kunnen spreken. De priester maakt een kruisteken, spreekt een gebed en leest soms een korte Schriftlezing, bijvoorbeeld van de verloren zoon. Daarna kan de biechteling zich uitspreken. Er volgt dan vaak een gesprek met de priester, want er zijn dingen fout gegaan en dat heeft ook achtergronden. Daarna volgt een moment van schuldbelijdenis: “Ik ben tekort geschoten naar God, de naaste, mezelf, of bijvoorbeeld naar de natuur”. Dan strekt de priester zijn hand uit en zegt: “Ik ontsla u van uw zonde, in de Naam van de Vader en de Zoon en de Heilige Geest”. De priester doet dat namens Christus.”
“De biecht is bevrijdend, dat zie je duidelijk bij stervenden als zij het sacrament van de Ziekenzalving willen ontvangen en een levensbiecht willen spreken. Dan hoor je daarna terug van de kinderen dat ze merkten dat er een last van moeder of vader is afgevallen. Het maakt dat mensen het leven terug kunnen geven aan God. Er valt iets van ze af voor het sterven.”
Biechten priester zelf ook?
“Jazeker, Ik biecht zelf met regelmaat. Het is één van de sacramenten die ik sterk ervaar. Christus doet mensen weer opstaan. Alle sacramenten hebben iets van die kracht van Verrijzenis, kracht om op te staan. De biecht geeft mij kracht om aan mijn zwakke punten te blijven werken. Zoals het vroeger ging, is het niet meer. Er is ook een gesprek, zoals ik al zei. Op vakantie biecht ik nog wel eens op de oude manier in een biechtstoel. Maar hier heb ik zelf ook een geestelijk begeleider die doorvraagt. Je werkt aan jezelf. De paus ook. De biecht is niet slechts iets voor katholieke topsporters, maar voor iedere gedoopte.”
Waarom wordt de biecht wel moeilijk gevonden door mensen?
“Er zijn minder mensen die hun kind laten dopen, minder communies en minder huwelijken. Dat is niet anders voor de Biecht. Maar uit onszelf lopen we het risico dat we er niet in slagen, we halen kracht bij Jezus. Alle sacramenten lijden onder het probleem van onze cultuur. Misschien moeten we daarom nog sterker die barmhartigheid van God verkondigen. Aanreiken dat als mensen deze weg gaan, ze meer tot zichzelf komen. Ik hoor ook wel dat mensen zich afvragen: “Wat heeft die priester daar nou mee te maken? Moet ik hem belasten met mijn verhaal?” Maar Jezus heeft het zo gewild. Hij zegt: “Wiens zonden gij vergeeft, die zijn vergeven, en aan wie gij ze niet vergeeft, zijn ze niet vergeven (Joh. 20, 23)”. De leerlingen worden uitgezonden met een opdracht tot vergeving als een cadeau van God. Dat betekent dat we bereid moeten zijn om dit cadeau te ontvangen.”
Wat ‘win’ je eraan als je biecht?
“Als je dichter bij God komt, word je meer mens, meer mens zoals God je bedoeld heeft. God roept ons, Hij gaat voor ons uit. Als we ver van God wegblijven, gaat de wereld de sfeer van ons leven bepalen. Dan worden we niet echt wie we zijn. Je ziet dat het goed is voor de onderlinge relaties als mensen biechten. Mensen worden opener, vrijer, liever, hartelijker. Al die dingen waar Paulus over schrijft, de dingen waar christenen aan herkenbaar zijn (vindplaats *).”
“De paus heeft het jaar van Barmhartigheid ingesteld om ons als het ware aan te moedigen die barmhartigheid op te zoeken en ons niet op te sluiten in onze eigen wereld met de gedachte: “Ik red het wel uit mezelf”. Dat is niet zo. De wereld heeft Jezus nodig, omdat we anders vastlopen in onze eigen beperktheid. Als we zeggen we hebben Hem nodig, dan komt er beweging, openheid.”
Pastoor Michel Hagen
(geloofsgesprek RKK)