Wanneer worden we wakker, zowel in onze visie op de extremistische groeperingen als op onze eigen maatschappij? Mensen roepen “Wij zijn Charlie”, maar wie denkt dat hij door nog agressiever, nog spottender, met nog meer satire en nog venijniger of grover te reageren met de vrije pers, de wereld beter maakt, is niet gewoon dwaas maar gevaarlijk dwaas.
Jezus zegt: “Gij zult geen kwaad met kwaad vergelden”. Moslim terroristen hanteren met totale minachting voor mensenlevens het meest grove geweld. Zij zijn niet de enige die geweld hanteren. Ook het Vrije Westen met haar agressieve handelsstrategie, met wapenhandel en dorst naar olie hanteert geweld, en ook satire is dikwijls geweld. Of dit nu in spotprenten, conferences, toneel, film, of hoe ook gebeurt, er is veel meer geweld, ook in het vrije Westen, dan we zelf beseffen.
Geen kwaad met kwaad vergelden. Je kunt niet een betere wereld opbouwen door alleen te hameren op vrijheden. Natuurlijk is vrijheid van godsdienst en vrijheid van meningsuiting een groot goed en moeten we die vrijheden verdedigen. Over de manier waarop verschillen de meningen nogal. Wanneer we niet wereldwijd bouwen aan een cultuur van naastenliefde zoals Jezus ons die voorhoudt, zullen we steeds weer vervallen in oog om oog, tand om tand. Of we strijden met kogels en zwaarden, of met handel en monetaire macht of met de pen en de tekening, het blijft oog om oog, tand om tand.
Gij zult geen kwaad met kwaad vergelden. Dat sluit aan bij wat Jezus ons voorhoudt over hoe wij moeten liefhebben. Het gezegde uit het boek Tobit is al een goed begin: “Wat gij niet wilt dat u geschiedt, doet dat ook een ander niet.” Als ieder die nu welke vorm van geweld ook hanteert, dit aanvaardt en uitvoert, wordt het al een stuk beter in deze wereld. Toch is dat nog niet Gods Koninkrijk. Je kunt geen samenleving opbouwen door te hameren op vrijheden en die tot het uiterste uitrekken en dat verdedigen als recht. Je kunt de vrijheid van handel niet zo gebruiken dat de ene helft steeds rijker en de andere steeds armer wordt. Op dezelfde manier kan je ook geen samenleving opbouwen door alleen te zeggen wat je niet moet doen; gij zult niet.
Jezus zegt daarover: “Al wat gij wilt dat een ander voor u doet. Doe dat ook voor hen.” Dat is een radicale omkering. Dan staat de naaste centraal en niet het ik, omdat je jouw eigen verlangens dienstbaar maakt aan het belang van de ander. Bovendien vraagt het om een actieve houding. Het gaat er niet om het kwade te vermijden, maar om na te gaan wat jij wel wilt. Om het goede te zoeken, datgene waardoor de omstandigheden verbeteren. En om dat vervolgens te doen voor de ander.
Laten we allen proberen dat te doen, mensen te zijn van actieve goedheid, die fatsoenlijk met de naasten omgaat, meer nog die het goede voor de naaste zoeken en zich daarvoor inzetten. Ons afvragen waarmee we de wereld beter kunnen maken en God en de naaste kunnen dienen. Alleen zo zal de wereld genezen van haar verblindingen en ideologieën. Zonder deze houding van actieve goedheid echter, zal de spiraal van het kwaad alleen maar verder doorschieten, tot de wal het schip zal keren.
Pastoor Michel Hagen