Wanneer je op een verjaardagsfeestje geen onderwerp hebt voor een gesprek, begin dan over de klimaatverandering. De kans is groot dat er onmiddellijk allerlei tegengestelde meningen te berde worden gebracht. Sommigen willen Al Gore bijna heilig verklaren met zijn documentaire over klimaatverandering uit 2006. Anderen weten zeker dat hij zich heeft vergist; dat het niet door de CO2 komt die wij produceren, maar dat de zon het voor het zeggen heeft. Verder vind je bij zowel voor- als tegenstanders mensen die alles zien als één groot complot.
Gedegen wetenschappers zijn over het algemeen voorzichtiger, maar iemand die een boodschap wil overbrengen is geneigd extreme voorbeelden te hanteren als deze maar aanspreken en de mening van mensen in beweging brengen. U begrijpt dat ik hier niet uitvoerig inga op het hoe of wat van de opwarming van de aarde, over de invloed van zonnevlekken of de effecten van de bio-industrie. Al lijkt het erop dat er inderdaad een klimaatverandering bezig is (met welke oorzaken ook), ik wil het met u toch liever hebben over een andere klimaatverandering.
Een gevleugeld woord inmiddels, dat ons door het Tweede Vaticaans Concilie werd aangereikt, is dat we ‘de tekenen van de tijd moeten verstaan in het licht van het Evangelie’. Jezus spreekt over de vijgenboom die begint uit te botten, over de wind uit het zuiden die verzengende hitte brengt of de wind uit het westen die regen brengt. Jezus verwijt zijn toehoorders dat zij wel die tekenen verstaan, maar niet de tekenen van de tijd waarmee God hen iets wil zeggen.
Het is nodig om de tekenen te verstaan, maar het is niet eenvoudig om ze uit te leggen. De apostel Paulus had het er niet zo op als iedereen begon te profeteren. Hij verlangde een zinnige uitleg die gelovigen zou helpen om Jezus na te volgen en stelde als eis dat er uitleggers aanwezig waren. Zo niet, dan mochten de aanwezigen al die profetieën voor zich houden. Onze emeritus paus Benedictus staat in die traditie. Hij kwam regelmatig op voor de redelijkheid van het verstand als een unieke gave van God aan de mens en toonde steeds opnieuw aan dat geloof en rede bij elkaar horen.
Het is goed om te horen wat de Kerk ons zegt. Bijvoorbeeld, dat ongebreideld kapitalisme, met een grenzeloze industrialisatie niet alleen doorwerkt in de natuur van bomen en planten of het weer, maar ook doorwerkt in de natuur van ons maatschappelijk klimaat. Wie voortdurend wordt aangesproken en behandeld als consument, gaat zich steeds meer gedragen als consument, niet alleen bij het boodschappen doen, maar ook in de sport, in de kerk, in het huwelijk, in de klas, eigenlijk overal. Die klimaatverandering begint in de menselijke geest en wordt gaandeweg zichtbaar in de rest van de natuur.
Paus Franciscus heeft in verscheidene preken en toespraken kritiek geuit op de hedendaagse levensstijl. Met hem hebben we iemand die de tekenen van de tijd duidt. Het wordt tijd voor een echte klimaatverandering in onze samenleving, in ons denken en doen. Als dat lukt, durf ik wel een profetie te geven dat het met de klimaatverandering van onze aardbol weer goed komt.
Pastoor Michel Hagen