Hoort u ook wel eens over het stuurprogramma Windows 10? Vijftig jaar geleden zou men u vreemd aangekeken hebben wanneer u over een stuurprogramma zou spreken. Toch is de computer met zijn stuurprogramma’s ouder dan u denkt. Reeds in 1822 werd de differentiemachine bedacht om tabellen te maken voor de astronomie. In 1938 werd de eerste (mechanische) computer gebouwd en eind 1943 kwam in Engeland (in het grootste geheim) de eerste elektronische in productie, de Colossus. Daarmee konden in de tweede wereldoorlog Duitse berichten worden ontcijferen. Dit soort machines moesten aangestuurd worden. Eerst met schakelaars, later met ponskaarten en weer later met stuurprogramma’s.
In onze tijd zijn de belangrijkste systemen van Microsoft, Apple en Google (Android). Zij leveren stuurprogramma’s en er is een echte strijd gaande op deze markt, want met een stuurprogramma kun je informatie verwerven. Wat Google al lang doet met zijn zoekmachine, wil Microsoft nu ook doen met Windows 10. Bruikbare informatie over koopgedrag is geld waard; keuzegedrag van mensen is belangrijke informatie. Er gaan miljarden om in deze industrie.
Wat ooit werd uitgedacht als een programma om elektronica aan te sturen, is gaandeweg een middel geworden om informatie van Jan en Alleman wereldwijd te verzamelen en er bruikbare gegevens uit te vissen die geld waard zijn. Wie het stuurprogramma heeft, heeft de macht; daar gaat het op lijken.
Het is goed om te weten dat dingen zo werken. Tegelijk moest ik denken dat mensen soms ook op stuurprogramma’s werken. Een heleboel is ons bij de geboorte al meegegeven. Je ziet het bij kleine kinderen. Ineens, uit zichzelf, rollen ze zich op hun buik, gaan ze staan en beginnen ze te brabbelen. Wat aangeboren is moet nog worden ontwikkeld, maar voor een groot deel zit het er al in. Toch is er ook heel veel dat nog moet worden aangeleerd, zoals taal, lezen en schrijven, muziek, tekenen en rekenen, het zijn maar een paar voorbeelden. Wat we ook moeten leren, is goed met elkaar omgaan. Er is gedrag dat van nature ontstaat, maar leren om je goed te gedragen is iets dat voor iedere mens een hele klus is om zich eigen te maken. Het belangrijkste gaat niet vanzelf maar moeten we leren van anderen.
Culturen en ideologieën, religies en maatschappijvisies, het lijken de stuurprogramma’s van de mensheid. Sommige van die stuurprogramma’s sturen mensen op weg met een bomgordel. Andere programma’s sturen mensen als antwoord op weg met bommenwerpers en raketten. Hoe vrij zijn wij? Hoeveel culturele en maatschappelijke stuurprogramma’s draaien rond in onze hoofden?
Geloofd zij Jezus Christus, die niet een soort standaard stuurprogramma is ons hoofd stopt, geen systeem dat je uit je hoofd kunt leren om vervolgens uit te voeren. Jezus gaat ons voor, als een herder en als een leraar en opvoeder neemt Hij ons mee. Hij leert ons luisteren en kijken, Hij geeft ons zijn Geest die ons Gods Liefde leert. Het is zijn komst die we op aarde vieren met Kerstmis, de komst van Hem die werkelijk vrij is en die komt om ons vrij te maken, zodat wij met een vrije wil in alle vrijheid kiezen voor het goede en goede dingen doen.
Pastoor Michel Hagen