In onze tijd leven we met een merkwaardige dubbelheid wat betreft onze vruchtbaarheid. De moderne mens lijkt vruchtbaarheid soms als een last te zien die moet worden uitgeschakeld, ingetoomd of gemanipuleerd. Het heeft ermee te maken dat we vooral oog hebben voor de winst op korte termijn; seksualiteit en intimiteit staan vaak hoger op de ranglijst dan vruchtbaarheid. Totdat er de kinderwens is, dan krijgt de vruchtbaarheid prioriteit en komen seksualiteit en intimiteit in dienst te staan van de vruchtbaarheid. Wanneer het gaat om nageslacht, raken geluk en voldoening op korte termijn plotseling aan geluk en voldoening voor de lange termijn.
Maar wat is vruchtbaarheid? Is dat alleen het vermogen tot vermenigvuldiging? Zo klinkt het in het scheppingsverhaal en zo klonk het in de belofte aan Abraham: “Ik maak uw nageslacht talrijk als de sterren aan de hemel”.
Bij Jezus krijgt vruchtbaarheid een extra dimensie. Jezus kiest zelf voor het celibaat. Hij ziet dus af van de lichamelijke vruchtbaarheid. Er is een uitspraak van Jezus die in dit licht een bijzondere klank krijgt. Hij zegt: “Het is de Geest die levend maakt, het vlees is van geen nut (Joh. 6,63a)”. Voor Jezus heeft het vlees alleen nut als het ruimte geeft aan de Geest. Als de Geest van God in het vlees woont en het Gods wil vervult, dan wordt het vlees drager van heil en zegen.
Augustinus zegt daarover: “Zo moet ook de uitspraak begrepen worden: “Het vlees is van geen enkel nut”. Dat betreft echter het vlees alleen. Laat de geest komen bij het vlees, zoals de liefde komt bij de kennis (1 Kor. 8,1), dan is het nut zeer groot. Was immers het vlees van geen enkel nut geweest, dan was niet het Woord vlees geworden om onder ons te wonen. Als Christus ons van zoveel nut is geweest door zijn vlees, hoe zou het vlees dan nutteloos zijn? Maar de Geest handelt juist door het vlees tot ons heil (Tractaat 27,5).”
Jezus opent ons oog voor de vruchtbaarheid van de Goddelijke liefde. De vruchtbaarheid van de Kerk zit niet in de grote gezinnen, maar in de volheid van de heilige Geest en de waarachtigheid van de Liefde. Daarvan is heel het leven van Jezus één groot teken. Als Hij schijnbaar vruchteloos sterft, dan is er door de Geest reeds nieuw leven gezaaid. Een huwelijk wordt vruchtbaar wanneer er kinderen komen. Toch is het pas vruchtbaar in Christelijke zin, wanneer het geestelijk leven wordt doorgegeven met de heilige Geest en de Christelijke liefde. Dan wordt natuurlijk ouderschap ook geestelijk vader- en moederschap.
Wanneer we ons zorgen maken omdat de Kerk in Europa krimpt, dan moeten we ons zorgen maken over de vruchtbaarheid van onze geloofsgemeenschappen in geestelijke zin en ons afvragen hoe groot de liefde binnen onze gemeenschappen is. Dat is de liefde van Christus, de Liefde voor God en de naaste, de liefde voor de vreemdeling en ontheemde. Die liefde maakte de eerste Christenen tot een zich snel uitbreidende gemeenschap, omdat deze iets goeds bracht aan een wereld die in zichzelf opgesloten bleef. Gods opdracht om talrijk te worden (Gen. 1,28), krijgt zo een heel nieuwe dimensie. Echte vruchtbaarheid komt van de Geest.
Pastoor Michel Hagen