De werkorganisatie ‘Pax Christi’ wijzigt haar naam. ‘Christi’ gaat eraf en ‘Pax’ blijft over. Er wordt gezegd dat de moederorganisatie IKV-Pax Christi blijft bestaan, maar dat is erg onduidelijk op de website. Op de nieuwe website paxvoorvrede.nl wordt geld geworven voor Pax. Een fonds voor het IKV of voor Pax Christi kon ik zo snel niet vinden. Ik moest denken aan de jaren zeventig. Naamsveranderingen waren toen ineens in bij scholen, ziekenhuizen, sociale verenigingen; heiligennamen verdwenen, fantasienamen kwamen ervoor terug. Altijd werd erbij gezegd dat de naamsverandering geen invloed had op de identiteit en overtuiging, maar dat het drempelverlagend moest werken voor mensen die niets met het geloof hebben.
Onderscheid
Iets dergelijks las ik ook van de huidige voorzitter van PAX, Jan Gruiters, in Trouw: “Dat Christi zat in de weg, de christelijke verwijzing ‘Christi’ belemmerde ons om een groter publiek enthousiast te krijgen voor het vredeswerk.” Op de website lezen we dat Pax gaat voor waarden als solidariteit en menselijke waardigheid. Mijn vraag is wat hen straks nog onderscheidt van de vredesbeweging die al jaren actief is.
Het soort vrede
‘Pax Christi’ is een handelsmerk, waarbij het onderscheidende element ‘Christus’ is, die het soort vrede aanduidt waar deze organisatie voor staat. Als je Christus uit je naam verwijdert, is dat meer dan een symbolische daad. Het voelt ook heel anders wanneer een nieuwe organisatie start met een niet-christelijke naam, dan wanneer een christelijke organisatie Christus uit haar naam verwijdert.
Wat zit erachter?
Wat zit erachter? Jacht op subsidie? Is het een aanleunen tegen het politiek-correcte establishment? Zijn ze op zoek naar de babyboomers die wel christelijke wortels hebben, maar afstand genomen hebben van de Kerken; de generatie die nu voldoende geld heeft? Vinden ze de bemoeienis van de r.-k. wereldkerk met haar visie op leven en menswaardigheid maar lastig en komen ze er zo gemakkelijker onder vandaan? Wat is hun verhouding met Pax Christi International? Wat doet R.K. Pax Christi Nederland hiermee?
Amnesty International
Ik kreeg hetzelfde gevoel als in 2007 toen ik hoorde dat Amnesty International het recht op abortus ging steunen, twee jaar na de dood van hun katholieke oprichter Peter Benenson. Altijd zijn er redelijke argumenten, altijd is er menselijke betrokkenheid, altijd zijn er voordelen op te noemen van het standpunt en toch betekent het ook altijd een verlies aan christelijke visie op de menselijke waardigheid en het recht op leven van elke mens.
Simeon
Wat is dat pax zonder Christi? Afgelopen zondag hoorden we de lofzang van Simeon: “Uw dienaar laat gij, Heer, nu naar uw woord in vrede gaan: mijn ogen hebben thans uw Heil aanschouwd dat Gij voor alle volken hebt bereid; een licht dat voor de heidenen straalt, een glorie voor uw volk Israël.”
Vrede
Simeon vindt vrede, een vrede waarin hij kan sterven. Hij noemt Jezus “een licht dat voor de heidenen straalt”. Het is nog geen vrede als alle sociale omstandigheden voldoende zijn. Het is nog geen vrede als alle wapens zwijgen. Het is nog geen vrede als vrijheid van meningsuiting tot in het extreme wordt gehandhaafd. Evenmin is het vrede wanneer softdrugs gelegaliseerd worden om criminaliteit te bestrijden. Vrede is niet slechts de afwezigheid van oorlog en intolerantie. Voor de machtigen der aarde is vrede ook dikwijls geen doel op zich, maar slechts een middel om hun economische en andere belangen veilig te stellen.
De vrede van Christus
‘Pax Christi’ betekent dat je beseft dat er een hoger goed moet zijn, een hoger ideaal en een hoger voorbeeld dat ons leert leven. Want leven moet je leren; leven als mens, als beeld van God, naar het voorbeeld van Christus. Wie zo leeft als Hij, wordt zelf een bron van vrede. De vrede van Christus bereik je alleen door Hem na te volgen, volledig, zoals Hij zijn leven gaf voor de wereld. Juist Christenen zouden door die navolging in staat moeten zijn ideologieën te overstijgen en religies te verbinden. Christenen die niet in zijn Naam willen optreden, zullen zijn vrede niet kennen en evenmin kunnen bemiddelen.
Onwaardig
“Een licht dat voor de heidenen straalt”. Hoe vaak echter hebben juist christenen, te hecht verbonden aan politieke en economische macht, zelf dat ideaal verloren en hebben ze gekozen voor gewapende oorlogen? Niet alleen als een wanhoopsmaatregel omdat we geen ander middel meer wisten te vinden. Theologie werd gebruikt om allerhande oorlogen te rechtvaardigen. In veel situaties was het de naam van christen onwaardig.
Communisme en nazisme
Maar o wee, als de christelijke identiteit helemaal verdwijnt, als het laatste restje christelijk geweten is gedood; dat maakte de weg vrij voor de massaslachtingen van het atheïstische Sovjet-communisme, waar 18 miljoen dwangarbeiders in mensonterende sovjetwerkkampen werkten en stierven. O wee, als alle christelijke waarden verdwijnen en het atheïsme hoogtij viert, dat schiep het klimaat voor nazi-Duitsland met vernietigingskampen en gaskamers. Ook christenen kunnen verblind raken, maar zonder Christus wordt de duisternis volkomen. Dat zien we in onze tijd met wereldwijd meer dan een miljoen abortussen per jaar.
Zout
Hierop is het is het woord van Jezus van toepassing: “Als het zout zijn kracht verliest, waarmee kun je dan nog zouten.” Als christenen de naam Christus niet willen noemen, niet tegen de geest van de tijd in durven gaan, maar meelopen uit opportunisme, lijfsbehoud, of gemak, omdat je anders alleen komt te staan, dan is er geen zout meer dat de wereld tegen bederf behoedt.
Ziekmakend
We scheppen in de moderne wereld zoutvervangers die na verloop van tijd ziekmakend blijken te zijn. Communisme en nazisme konden alleen opkomen, omdat christenen geen echte christenen waren en het christendom geen zout in de wereld meer was. In de toekomst zal het niet anders zijn. Seksueel misbruik binnen de Kerk, binnen de overheid, binnen gezinnen, is fundamenteel een gebrek aan christelijke moraal in de praktijk. Dat geldt evenzeer voor een bankencrisis, een afluisterschandaal, een rechterlijke macht die zijn eigen mensen beschermt et cetera. In hoeverre zijn christenen in deze tijd nog zout dat tegen bederf behoedt? Het verwijderen van de naam van Christus en het loskoppelen van ‘Christi’ van ‘Pax’, laat zien hoe de secularisatie doorgaat.
Oogkleppen
Wij hebben Christus’ Licht nodig, Lumen Christi. Wie denkt dat deze wereld uit zichzelf beter wordt, of beter is geworden, heeft oogkleppen op. Ondanks de vele fouten en de verdeeldheden in het christendom, bevestigen historici, dat moderne vredesbewegingen, mensenrechten en andere goede ontwikkelingen, zonder de christelijke geschiedenis ondenkbaar zijn. Pax (Christi NL), Amnesty International en zoveel andere organisaties, allemaal met idealen en hoge doelen, met mensen die zich in willen zetten voor een betere wereld; zij missen de kans zich te onderscheiden en werkelijk zout te zijn dat het bederf van deze wereld tegengaat, zout van Christus.
Licht, zout en vrede zijn
Kijken wij naar de lezingen van het afgelopen weekeinde, dan zien we Jozef en Maria. Zij hebben Jezus zo durven opvoeden dat Hij zout kon zijn, dat Hij onderscheidend durfde zijn, dat Hij zijn identiteit in God vast hield, dat Hij vrede kon brengen die verder reikt in de tijd. Dat hebben ze eerst zelf voorgeleefd, zo goed als zij konden. Eenmaal volwassen kon Jezus daar weer op een nieuwe wijze gestalte aan geven. Christenen zijn geroepen om licht van Christus, zout van Christus en vrede van Christus, ‘Pax Christi’, te zijn. Alleen dan heeft vrede in deze wereld een kans, ik bedoel echte Vrede, de Vrede van Christus.
Pastoor Michel Hagen