De theorie over de evolutie van het menselijk leven heeft een lange geschiedenis. Sporen daarvan vinden we al bij de oude Griekse filosofen. Darwin heeft een doorbraak bewerkt toen hij kon aantonen dat natuurlijke selectie een basismechanisme is. De kennis over evolutie is steeds verder gegroeid. Disciplines als erfelijkheidsleer, statistisch onderzoek, genetisch onderzoek, microbiologie en moderne computersimulaties helpen die kennis verder.
Kunnen we God kennen door de evolutie? De vraag of we God kunnen kennen door de natuur, leefde al ruim voor Darwin. Eind vorige eeuw kwam onze heilige Paus Johannes II met catecheses over de theologie van het lichaam. De mens is beeld van God en werk van Gods hand. Daarom ziet hij het menselijk lichaam als een bron voor theologie, een vindplaats van Godskennis. Ik wil ervoor pleiten om op net zo’n manier naar de evolutie te kijken, en een theologie van de evolutie uit te werken. Naarmate de kennis over de evolutie toeneemt, groeit de uitdaging om in de evolutie God aan het werk te zien. Evolutie als Gods handwerk, waarbij een dag is als duizend jaren. Evolutie als vindplaats van Godskennis. Wat betekent het dat God op deze manier zijn schepping tot stand brengt en nog altijd doet?
De Big Bang theorie van de Belgische priester Lemaitre heeft een gelijkenis met de parabel van Jezus over Gods Koninkrijk als een mosterdzaadje (Lucas 13, 18-19). Op de evolutie kunnen we het woord van Jezus toepassen: “Uit eigen kracht brengt de aarde vrucht voort” (Marcus 4, 26-29). Wel moet daarvoor altijd eerst gezaaid worden. Dat zaad is Gods Woord. Gelovig gezien immers ontstaat de schepping door Gods Woord en ontwikkelt Gods Woord zich voortdurend in de schepping: “en God sprak” (Genesis 1, 1-31 en Johannes 1, 1-3). Zoals je een woord kunt ontleden in letters, zo kunnen we ook de natuur ontleden. We weten dat de betekenis van een woord veel meer is dan de som van de afzonderlijke letters. Dat geldt ook voor de natuur.
Met Kerstmis hebben we gevierd dat Gods Woord Vlees en Bloed is geworden in Christus. Met Pasen hebben we gevierd dat God niet alleen het eerste Woord heeft, maar ook het laatste Woord. Ook in de evolutie wordt God zichtbaar als een God die met ons op weg is in alle fasen, in toeval en mislukking, in geboorte en sterven, in groei en aanpassing, tot in onze genen is Hij aanwezig. Zelfs de letters in onze genen zijn uitdrukking van zijn Woord dat Liefde en Leven is.
Plebaan Michel Hagen