Wordt het niet tijd om in de vieringen smartphones, e-readers en beamers te gebruiken? De Kerk kan toch niet blijven steken in het ouderwetse boek! Waarom niet een tablet als evangelieboek of altaarmissaal; je kunt de letters vergroten, de tekst automatisch laten schuiven en hij is licht. Stel je echter voor dat de diaken een tablet met de evangelietekst opheft als we gaan staan en het Alleluia inzetten. Dat voelt niet als gepast. Hoe komt dat?
Het heeft te maken met onze beleving van heiligheid. Iets is heilig als het is toegewijd aan God. De zondag is heilig, omdat deze dag voor God apart wordt gehouden. Een kerk met toebehoren wordt gewijd om huis van God te zijn. Door de gedachtenis-kruisjes, foto’s van de dopelingen, tekeningen van eerste Communie kinderen of van de kinderwoorddienst, folders van cursussen en soms de tafels voor de koffiekopjes, krijgt een parochiekerk ook wel iets van Gods huiskamer waarin we samenkomen, maar daar zijn grenzen aan. Dat toonde Jezus bij de tempelreiniging waar hij de runderen en de schapen wegdreef en de tafeltjes van de verkopers omgooide.
Een wijding duidt een exclusieve bestemming aan, door de wijding is iets bijvoorbeeld alleen bestemd voor de liturgie. Een evangelieboek of een altaarmissaal wordt exclusief ontworpen en gebruikt voor de eredienst, zoals alle attributen voor de liturgie aan God worden toegewijd. Een multifunctioneel gebouw wordt niet gewijd voor de eredienst. Voor smarphones, tablets en e-readers geldt hetzelfde. Het zijn multifunctionele apparaten, niet exclusief gemaakt voor de liturgie. Op hetzelfde apparaat surf ik op het internet, lees ik mijn e-mail, ga naar Facebook en Twitter of speel een woordspelletje met vrienden. Bij een boek heb je al snel de indruk dat het boek drager is van de tekst. Bij een tablet gaat onze eerste aandacht soms meer uit naar het merk dan naar de inhoud. Bovendien kan de accu leegraken, het programma kan vastlopen en het apparaat kan gehackt worden.
Kun je de smartphone, de tablet of de e-reader niet gebruiken in de kerk? Voor een rondleiding hoeft er geen probleem te zijn. In de vieringen kun je soms onderscheid maken tussen incidenteel of permanent gebruik, tussen de officiële liturgie of devoties. Maar er zijn grenzen. Onderweg en soms ook thuis bid ik mijn brevier wel op de smartphone of op de tablet. Toch, als ik samen met anderen bidt, in een gewijde ruimte, en het meteen meer liturgie wordt en minder privé gebed, ervaar ik het boek als passender.
Komt er ooit een soort relireader, een e-reader ter vervanging van de liedbundels bijvoorbeeld? Ooit werd gelezen van een boekrol, de scroll. Als op een tablet de tekst automatisch scrolt, komen we zelfs weer wat in de buurt van de boekrol uit de tijd van Jezus. Toch heb ik zo mijn twijfel. Misschien wel, als de apparaten speciaal en exclusief gemaakt zijn voor de eredienst, als ze onder de € 10,- gaan komen en de techniek nog beter wordt; als ze niet kunnen vastlopen, gehackt worden of plotseling met een lege batterij staan, als … Voorlopig verwacht ik in de kerk toch nog gewone relireaders op papier, boeken dus, en dat heeft ook wel wat.
Pastoor Michel Hagen