Onlangs vroeg iemand me om uit te leggen wat het verschil is tussen de Eucharistie en de Communieviering. Je zou denken dat dit toch wel duidelijk is. De vraag was echter niet zomaar gesteld. Wanneer je in de Middeleeuwen had gevraagd wat het belangrijkste is in de Mis, had vrijwel zeker het antwoord geluid: “De Consecratie”. Want dan klonk de altaarbel; dan onderbraken de gelovigen hun devotiegebeden om de opheffing van de Hostie te zien. Had iemand twee generaties terug die vraag had gesteld, dan was het antwoord waarschijnlijk geweest: “De Communie”. Ik herinner me nog hoe wij thuis om vijf voor acht ter Communie gingen, vooraf aan de Mis. Dan bad je daarna de dankzegging en haastte je vervolgens naar school.
Tijden veranderen en de aandacht in de Mis verschuift. Als ik nu diezelfde vraag stel, hoor ik dikwijls zeggen: “De preek”. Die wordt nu vaker genoemd dan de Communie. De Consecratie hoor ik nog maar af en toe. De term begint zelfs onbekend te worden. Dus die vraag naar het verschil tussen een Mis en een Communieviering is wel relevant. In een Communieviering kan door een diaken toch ook een preek gehouden worden en ook de Communie wordt uitgereikt; dan heb je het belangrijkste toch te pakken? Of niet?
Met Sacramentsdag heb ik dit jaar over de Eucharistie gepreekt. Voor de vier wezenlijke aspecten ervan heb ik toen M.A.V.O. als ezelsbruggetje genoemd: Maaltijd, Aanwezigheid, Verbond en Offer. De eerste twee vind je zowel in de Eucharistie als in de Communieviering. Door het ter Communie gaan, delen de gelovigen in de Maaltijd des Heren. Net als in de Eucharistie vieren we in de Communieviering ook zijn Aanwezigheid, en wel op meerdere manieren: Door de samenkomst van de gelovigen, door de Schriftlezing en door het ontvangen van de Communie.
Die andere twee echter: “Het Verbond en het Offer”, maken niet op dezelfde directe manier deel uit van de Communieviering, hooguit als herinnering aan de eerdere Eucharistieviering. In de Eucharistie vieren we de verbondsluiting steeds weer. Dat is de taak van de priester, daarvoor is hij gewijd. Ook draagt de priester in de Mis opnieuw het ene Offer van Jezus aan de Vader op. Je bent in de Mis dus direct getuige van zijn Verbond en zijn Offer, hier en nu, het is actueel. In de Communieviering kunnen we alleen verwijzen naar zijn Verbond en zijn Offer, dat in de eerdere Eucharistie is gevierd.
Naast de priester hebben ook de gelovigen in de Mis een eigen priesterlijke taak. Zij kunnen hun offer inbrengen. Dat is niet in de eerste plaats de collecte (hoewel ook niet onbelangrijk), maar alles wat ze in het gewone leven doen voor God en de naaste, de inzet die zij tonen voor Gods Koninkrijk, inclusief het falen. Echter, onze offers staan niet op zichzelf, daar zijn ze te beperkt en te onvolmaakt voor. Ze worden één met het éne Offer van Christus. God neemt onze offers aan, met het Offer van Christus en zo gaat al wat wij voor God doen, deel uitmaken van het Nieuwe Verbond. Dit gebeurt op sacramentele wijze, het is teken en werkelijkheid.
Misschien zijn we het wel een beetje vergeten. Dan is het de moeite waard om M.A.V.O. te onthouden.
Pastoor Michel Hagen