Bent u wel eens zeeziek geweest? Ik wel. Het was tijdens mijn Militaire Dienstplicht als Marinier. Je moest door een zware militaire keuring heen, maar op zeeziekte werd je niet getest. Met als gevolg dat ik meerder keren flink ziek ben geweest. Op dit moment voelt het als zwaar weer in de Kerk en dat geeft ook een gevoel van zeeziekte, maar dan op een andere manier. Ik hoor het in gesprekken met collega’s. Recentelijk een bisschop uit België die zijn zending teruggeeft aan de paus vanwege misbruik door hemzelf. Eveneens onlangs een collega priester in het bisdom Rotterdam die op non actief is gezet. Bij alles wat er de afgelopen tijd heeft gespeeld, geeft dit een gevoel van verslagenheid en roept het ook de vraag op wat er nog komt.
Tijdens de laatste seniorenviering in de Willibrord en in de zaterdagavond viering met de ‘New Voices’ in de Jozef, heb ik wat aandacht gegeven aan de actualiteit, in historisch perspectief. Net als in mijn paaspreek, heb ik stilgestaan bij zoveel jaar geschiedenis van de Kerk. In tweeduizend jaar kan er veel fout gaan. Het begon al met Judas die Jezus verraadde, met Petrus die Hem verloochende en met de anderen die, op een enkeling na, Hem in de steek lieten. Natuurlijk hebben we volop oog voor de apostelen die Hem daarna trouw bleven, zelfs tot in de marteldood, maar heel de kerkgeschiedenis door zijn er ook talloze voorbeelden waarin het fout ging, waarin Christenen tekort schoten, en daar gaat in deze dagen de aandacht naar uit.
De oudste generatie heeft dan ook al heel veel meegemaakt met allerlei bedienaren van de kerk. In de eerste helft van de vorige eeuw kon een pastoor langs zijn neus weg vragen of er nog een kindje bij kwam, en er waren er al negen. Ouders hebben verdriet gehad omdat een pasgeboren kind, dat ongedoopt was, niet in gewijde aarde mocht worden begraven. Leerlingen hebben soms geestelijk geleden onder vernederingen in het onderwijssysteem. Later, in de zestiger jaren kon een kapelaan vanaf de preekstoel plotseling zeggen tegen de jongelui in de kerk: “Als je geen zin hebt, dan hoef je niet te komen”. Het getuigde van weinig psychologisch inzicht, aangezien de ouders die hun beste deden de jongeren mee te nemen naar de kerk, daarna uitgepraat waren. Diezelfde kapelaan kon een maand later eveneens vanaf de preekstoel meedelen dat hij stopte omdat hij wilde trouwen. Alle preken over trouw aan je roeping, standvastigheid in de beproeving en andere idealen werden plotseling minder geloofwaardig.
Heel verschillende situaties, met heel verschillende oorzaken, maar allemaal hadden ze op een of andere manier invloed op de gewone parochianen. Ik heb dus grote bewondering voor al die mensen die door die menselijke kant van de Kerk konden en kunnen heen kijken. Mijn eigen vader was zo iemand. Hij had al het een en ander met vicarissen, pastoors en kapelaans meegemaakt, maar niemand nam hem zijn geloof af. Toen de Anthonius Abt, onze parochiekerk in de Jan Kruyffstraat in Rotterdam werd afgebroken, troffen parochianen even later kazuifels, kandelaren, en allerlei voorwerpen uit de kerk op de rommelmarkt aan. De pastoor en/of anderen hadden het als een boeltje aan een opkoper verkocht. Pijn in het hart hebben de mensen daaraan gehad. Hun eenvoudige, maar o zo echte geloofsbeleving, werd met voeten getreden en bij het oud vuil gezet. Met ons gezin hebben we jarenlang in verschillende kerken gekerkt, voordat we weer een beetje een thuis vonden in de Eendrachtskapel en de kathedraal aan de Mathenesserlaan.
En nu is het opnieuw zwaar weer in de kerk. Je wordt er misselijk van. Maar zoals ik op zee soms het midden van het schip opzocht omdat daar de schommeling en draaiing het minst gevoeld werd, zo zoek ik nu de kern van ons geloof. Op die manier heeft ook mijn vader zijn geloof behouden. Voor hem was het die ene Kerk, die de eeuwen doorgaat, die stormen doorstaat, die Kerk die Jezus heeft gebouwd op de rots van Petrus, voor die Kerk ging hij door dik en dun. En toch wist hij heel goed dat er soms echt iets mis was met haar bedienaren en met gelovigen in het algemeen.
Onlangs heb ik dit alles in een gesprek vergeleken met een bevalling. Een gezond kind is een wonder, al lijkt het soms zo gewoon. Maar als je weet hoeveel er fout kan gaan, dan zie je het wonder des te meer. Als je eenmaal beseft hoeveel er in de Kerk fout kan gaan, en soms dus ook fout gaat, krijg je na verloop van tijd meer oog voor het wonder dat God realiseert in al die omstandigheden waarin het goed gaat. En dat is gelukkig veel meer het geval.
Zwaar weer. Het is pijnlijk dat de kerkelijke leiding niet zelf dit proces heeft opgestart en mensen heeft opgeroepen met hun verhaal te komen en het zwijgen te doorbreken. Nu zijn het journalisten die dit noodzakelijke appel op mensen doen. Mensen hebben geleden, en hopelijk begint voor hen nu een proces van verwerking en herstel. De hele kerk lijdt hieraan, zoals de apostel Paulus zei: Als één lidmaat lijdt, dan lijdt het hele lichaam. Dat betekent dat Christus lijdt in al deze mensen, niet alleen in de vervolgde Christenen, niet alleen in vluchtelingen, in mensen in oorlogsgebieden of bij rampen. Hij lijdt ook in mensen die jarenlang een onverwerkt trauma met zich meedroegen.
Juist nu moeten wij kracht vragen om door te gaan. Ik heb begrip voor mensen die in deze tijd de Kerk de rug toekeren en zich laten uitschrijven. Het wordt hen teveel. Tegelijk zou ik hen gunnen om door die buitenkant heen te kijken en te zien dat in die Kerk met zoveel mensen, met al hun fouten, God ondanks alles doorgaat. Want God is trouw, Hij gaat door met zijn Kerk. En als ik nuchter naar de wereld kijk, constateer ik dat die wereld geen beter alternatief is. Aan ons de oproep het beter te doen. En dit is het wonder: Verbonden met Christus, kunnen gewone mensen standhouden, zelfs in de storm. En wordt het ons echt teveel, zodat we met steeds meer aandrang bidden, dan zal Hij op een goed moment tegen de wind en tegen het water zeggen: “Zwijg, stil.” Dan zal de storm gaan liggen. En dan weten we weer dat Hij bij zijn Kerk is. Dan is ons geloof beproefd en zijn wij gegroeid. ja, ook deze storm en deze zeeziekte gaat voorbij.
Pastoor Michel Hagen